Diasystem

Diasystem – analiza lingwistyczna ustanowiona w celu zdekodowania lub przedstawienia kilku spokrewnionych odmian językowych i uwydatnienia ich różnic strukturalnych[1][2].

Termin „diasystem” został stworzony przez dialektologa Uriela Weinreicha i upubliczniony w pracy z 1954 r. Uczynił to w ramach inicjatywy zabiegającej o poszerzenie perspektyw teorii strukturalistycznej i włączenie do niej analizy dialektologicznej, co miało pomóc w zrozumieniu zjawiska zróżnicowania dialektalnego. Pod koniec lat 50. propozycja Weinreicha zaowocowała badaniami mającymi na celu jej weryfikację. Uznano jednak, że koncepcja ta jest trudna do uzasadnienia, przynajmniej w kontekście strukturalizmu. Po pojawieniu się teorii generatywnej w latach 60. badacze próbowali zastosować podejście generatywne przy opracowywaniu wyjaśnień diasystemowych; jednakże również to nie przyniosło pozytywnego rezultatu[3][4].

Część socjolingwistów stoi na stanowisku, że idea diasystemu jako środka włączającego wariację w teorię lingwistyczną została wyparta przez pojęcie zmiennej językowej, wprowadzone przez Williama Labova[5][4]. W związku z tym koncepcja ta nie była nigdy częścią żadnej znaczącej teorii językowej, a termin ten znajduje ograniczone zastosowanie w językoznawstwie.

W innym ujęciu diasystem to system zawierający kilka podsystemów o tym samym rodzaju. Na przykład diasystem fonologiczny języka narodowego zawiera w sobie systemy fonologiczne poszczególnych dialektów terytorialnych[6].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Robert Lawrence Trask, A Dictionary of Phonetics and Phonology, Londyn–Nowy Jork: Routledge, 1996, s. 112, ISBN 978-0-415-11260-4 (ang.).
  2. ↑ David Crystal, A Dictionary of Linguistics and Phonetics, wyd. 6, Blackwell Publishing, 2008, s. 141, ISBN 978-1-4051-5296-9 (ang.).
  3. ↑ Chambers i Trudgill 1998 ↓, sekcja 3.3.
  4. ↑ a b Peter Auer, Aldo Di Luzio, Introduction. Variation and convergence as a topic in dialectology and sociolinguistics, [w:] Variation and convergence: studies in social dialectology, t. 4, 1988 (Sociolinguistics and language contact), s. 1–10 (ang.).
  5. ↑ Chambers i Trudgill 1998 ↓, s. 44.
  6. ↑ Jozef Mistrík, Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratislava: Obzor, 1993, s. 115, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).

Bibliografia