Didymochlaena

*Didymochlaena*
	; Didymochlaena truncatula
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	telomowe
Gromada	naczyniowe
Klasa	paprocie
Podklasa	paprotkowe
Rząd	paprotkowce
Rodzina	Didymochlaenaceae
Rodzaj	Didymochlaena
	Nazwa systematyczna
	Didymochlaena Desv.; Mag. Neuesten Entdeck. Gesammten Naturk. Ges. Naturf. Freunde Berlin 5:303. 1811
Synonimy
	Hippodium Gaudich.; Monochlaena Gaudich.; Tegularia Reinw.;
	Hippodium Gaudich.; Monochlaena Gaudich.; Tegularia Reinw.;

Fragment liścia Didymochlaena truncatula

Didymochlaena – rodzaj paproci z monotypowej rodziny Didymochlaenaceae z rzędu paprotkowców (Polypodiales). W zależności od ujęcia wyróżnia się tu jeden (szeroko ujmowany D. truncatula)^[2]^[4], dwa^[5] lub siedem^[3] gatunków. Rośliny te rozprzestrzenione są szeroko w strefie tropikalnej. Rosną zwykle w wilgotnych lasach. Bywają uprawiane jako paprocie ozdobne^[5].

Rozmieszczenie geograficzne

Paprocie z rodzaju Didymochlaena są spotykane na wszystkich kontynentach w strefie tropikalnej. W Ameryce Środkowej rosną od południowego Meksyku po Panamę oraz na Wielkich Antylach (aczkolwiek brak ich na Jamajce). W Ameryce Południowej są rozpowszechnione sięgając na południe do Boliwii, południowo-wschodniej Brazylii i Urugwaju (brak tych paproci jednak w Amazonii, poza obrzeżami)^[4]. Obecne są we wschodniej Afryce od KwaZulu-Natal po Abisynię oraz w Afryce Środkowej (Demokratyczna Republika Konga, Angola, Kamerun, Nigeria), na Madagaskarze, w południowo-wschodniej Azji od Asamu, poprzez Mjanmę po Archipelag Malajski i dalej na wschodzie po wyspy Fidżi^[3]^[4].

Morfologia

Sporofit: Kłącze wzniesione lub czasem pokładające się, dość tęgie, pokryte przy tym trwałymi nasadami liści, łuskami i korzeniami. Łuski dwojakiego rodzaju – długie, wąskie i brązowe oraz włosowato cienkie^[4]. Liście niezróżnicowane (wegetatywne i płodne takie same), skupione w pióropusz na szczycie kłącza, osiągają zwykle od 0,7 do 2 m długości, rzadko do 3 m. Ogonek liścia przynajmniej u nasady pokryty łuskami i włoskami. Oś liścia i jej odgałęzienia na stronie brzusznej rowkowane. Blaszka podwójnie pierzasta, z osiami liści nagimi lub w różnym stopniu pokrytymi włoskami i łuskami^[4]. Odcinki liścia wszystkie podobnego kształtu i wielkości – nie zmniejszają się ku końcom odcinków liściowych i wierzchołkowi liścia^[6]. Wiązki przewodzące otwarte^[4], przy końcach odcinków liściowych nieco zgrubiałe^[6]. Kupki zarodni wydłużone, powstają wzdłuż wiązek przewodzących w niewielkiej odległości od brzegu odcinków liściowych, okryte wydłużoną zawijką połączoną z liściem wzdłuż osi i otwierającą się wzdłuż brzegów. Zarodniki elipsoidalne do kulistych, jednobruzdowe, ze ścianami falistymi (czasem z fałdami skrzydełkowato wyciągniętymi), na powierzchni kolczastymi^[4].
Gametofit: Zielony, sercowatego kształtu, nagi^[6].

Ekologia

D. truncatula w lesie w Ekwadorze

Paprocie naziemne wilgotnych lasów – deszczowych, mglistych i mszystych, często zasiedlające w nich brzegi strumieni i wąwozy^[4], zwykle na glebach gliniastych^[6]. Rosną także w zaroślach i na terenach skalistych^[4]. Na ogół zasiedlają tereny niżej położone do 1000 m n.p.m., rzadziej wyżej do ok. 2300 m n.p.m.^[4]

Systematyka

W systemie PPG I (2016) rodzina w rzędzie paprotkowców (Polypodiales). Znajduje się w podrzędzie Aspleniineae H.Schneid. & C.J.Rothf. 2016 odpowiadającym kladowi „eupolypods I” w systemie Smitha i in. (2006)^[2]. W systemie Smitha i in. (2006) rodzina ta nie była ujęta, a rodzaj Didymochlaena włączono do nerecznicowatych Dryopteridaceae, przy czym już wówczas wiedziano, że czyni to z tej rodziny takson parafiletyczny^[7]. W systemach szeroko ujmujących rodzinę paprotkowatych Polypodiaceae – jest do nich włączana w randze podrodziny Didymochlaenoioideae, zajmującej pozycję bazalną^[6].

Pozycja filogenetyczna rodziny w rzędzie paprotkowców^[8]^[9]^[2]

paprotkowce

Saccolomataceae

Cystodiaceae

	Lonchitidaceae

	Lindsaeaceae

Pteridaceae – orliczkowate

Dennstaedtiaceae

Cystopteridaceae – paprotnicowate

Rhachidosoraceae

Diplaziopsidaceae

Desmophlebiaceae

	Aspleniaceae – zanokcicowate

	Hemidictyaceae

Thelypteridaceae – zachylnikowate

Woodsiaceae – rozrzutkowate

	Onocleaceae – onokleowate

	Blechnaceae – podrzeniowate

Athyriaceae – wietlicowate

Didymochlaenaceae

Hypodematiaceae

Dryopteridaceae – nerecznicowate

	Nephrolepidaceae – nefrolepisowate

	Lomariopsidaceae

Tectariaceae

Oleandraceae

	Davalliaceae – dawaliowate

	Polypodiaceae – paprotkowate

Wykaz gatunków^[3]

Didymochlaena attenuata (Bonap.) Li Bing Zhang & H.Shang
Didymochlaena bipinnatipartita (Bonap.) Li Bing Zhang & H.Shang
Didymochlaena deltoidea Li Bing Zhang & H.Shang
Didymochlaena madagascariensis Li Bing Zhang & H.Shang
Didymochlaena microphylla (Bonap.) C.Chr.
Didymochlaena spinulosa (Brause) Li Bing Zhang & H.Shang
Didymochlaena truncatula (Sw.) J.Sm.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-10-12] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229.
↑ ^a ^b ^c ^d Didymochlaena Desv.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-10-13].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Rolla M. Tryon, Alice F. Tryon: Ferns and Allied Plants With Special Reference to Tropical America. New York, Heidelberg, Berlin: Springer-Verlag New York Inc., 1982, s. 515-518. ISBN 978-1-4613-8164-8.
↑ ^a ^b David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 293. ISBN 978-1-107-11502-6.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 63-64. ISBN 978-1-842466346.
↑ Smith, A. R., K. M. Pryer, E. Schuettpelz, P. Korall, H. Schneider & P. G. Wolf. A classification for extant ferns. „Taxon”. 55 (3), s. 705–731, 2006 (ang.).
↑ Samuli Lehtonen. Towards Resolving the Complete Fern Tree of Life. „PLoS ONE”. 6, 10, s. e24851, 2011. DOI: 10.1371/journal.pone.0024851.
↑ Carl J. Rothfels, Anders Larsson, Li-Yaung Kuo, Petra Korall, Wen- Liang Chiou, Kathleen M. Pryer. Overcoming Deep Roots, Fast Rates, and Short Internodes to Resolve the Ancient Rapid Radiation of Eupolypod II Ferns. „Systematic Biology”. 61, 1, s. 70, 2012.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-10-12] (ang.).

[ppgI-2] The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229.

[powo-3] Didymochlaena Desv.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-10-13].

[tryon-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Rolla M. Tryon, Alice F. Tryon: Ferns and Allied Plants With Special Reference to Tropical America. New York, Heidelberg, Berlin: Springer-Verlag New York Inc., 1982, s. 515-518. ISBN 978-1-4613-8164-8.

[mabb-5] David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 293. ISBN 978-1-107-11502-6.

[christenhusz-6] Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 63-64. ISBN 978-1-842466346.

[smith-7] Smith, A. R., K. M. Pryer, E. Schuettpelz, P. Korall, H. Schneider & P. G. Wolf. A classification for extant ferns. „Taxon”. 55 (3), s. 705–731, 2006 (ang.).

[Lehtonen-2011-8] Samuli Lehtonen. Towards Resolving the Complete Fern Tree of Life. „PLoS ONE”. 6, 10, s. e24851, 2011. DOI: 10.1371/journal.pone.0024851.

[Rothfels-2012-9] Carl J. Rothfels, Anders Larsson, Li-Yaung Kuo, Petra Korall, Wen- Liang Chiou, Kathleen M. Pryer. Overcoming Deep Roots, Fast Rates, and Short Internodes to Resolve the Ancient Rapid Radiation of Eupolypod II Ferns. „Systematic Biology”. 61, 1, s. 70, 2012.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne