Diecezja ukraińska (Apostolski Kościół Ormiański)

diecezja ukraińska
Հայ Առաքելական եկեղեցու Ուկրաինական թեմ
	; Wnętrze katedry ormiańskiej we Lwowie
Państwo	Ukraina
Siedziba	Lwów; Ormiańska 27/4, Lwów 290008, Ukraina
Data powołania	13 stycznia 1997
Wyznanie	Kościoły wschodnie
Kościół	Apostolski Kościół Ormiański
katolikosat	katolikosat Eczmiadzynu
katedra	Katedra ormiańska we Lwowie
Biskup diecezjalny	bp Markos Howannisjan
	Dane statystyczne
Liczba kapłanów	14
	Położenie na mapie Lwowa Katedra ormiańska we Lwowie
	Położenie na mapie Ukrainy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Katedra ormiańska we Lwowie
	Położenie na mapie obwodu lwowskiego Katedra ormiańska we Lwowie
	49°50′36″N 24°01′51″E/49,843333 24,030833

Diaspora ormiańska na Ukrainie według spisu z 2001 r.

Diecezja ukraińska – diecezja Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego na Ukrainie utworzona 13 stycznia^[3]^[4] 1997 przez katolikosa wszystkich Ormian Karekina I. Obecnym (2022) ordynariuszem diecezji jest biskup Markos Howannisjan.

Historia

Pierwsze wspólnoty religijne Ormian powstały na Krymie w VIII wieku^[5], gdy terytorium to znajdowało się pod kontrolą Bizancjum. We Lwowie gmina ormiańska powstała w XII wieku, kiedy poświęcono kościół Matki Boskiej i św. Grzegorza Oświeciciela (prezbiterium obecnej katedry)^[6]. W 1356 r. powstała diecezja ormiańska z siedzibą we Lwowie, a w 1367 r. król Kazimierz Wielki zezwolił ich biskupowi Grzegorzowi na wykonywanie jurysdykcji biskupiej i budowę katedry w mieście. W 1630 r. diecezja przekształciła się w archidiecezję ormiańskokatolicką.

W czasie II wojny światowej wielu polskich Ormian uległo eksterminacji ze strony Sowietów, hitlerowców i UPA. Ci, którzy przeżyli, zostali wysiedleni wraz z resztą ludności polskiej. Tym samym faktycznie ustała działalność archidiecezji ormiańskokatolickiej we Lwowie.

Także Ormianie krymscy zostali w 1944 r. przesiedleni w głąb ZSRR, wraz z innymi narodami zamieszkującymi Krym.

Współcześni Ormianie ukraińscy mają niewiele wspólnego z poprzednim osadnictwem^[7]. Większość z nich zamieszkuje wschodnią część kraju, gdzie w czasach radzieckich wielu Ormian (wraz z przedstawicielami innych narodowości ZSRR) przybyło w poszukiwaniu pracy w przemyśle ciężkim. Największy odsetek stanowią w obwodzie donieckim, charkowskim, dniepropetrowskim, w Republice Autonomicznej Krymu (od 2014 pod władzą Rosji) oraz w obwodzie odeskim^[8]. Posługują się głównie językiem armeńskim i rosyjskim, rzadko ukraińskim^[9].

W październiku 1991 r. katolikos wszystkich Ormian Wasken I powierzył wartabedzie Nathanowi Hovhannisianowi (Oganesianowi^[10]) misję organizacji diecezji Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego i mianował go locum tenens na Ukrainie. W 1997 Karekin I udzielił Hovhannisianowi sakry biskupiej^[11]. Diecezja ukraińska powstała 13 stycznia 1997 przez wydzielenie jej terytorium z diecezji nowonachiczewańskiej i rosyjskiej^[3].

Wraz z organizacją diecezji rozpoczęto starania o budowę nowych świątyń i o pozyskanie dawnych świątyń ormiańskich. Niewielka wspólnota ormiańskokatolicka we Lwowie (20-30 osób), zarejestrowana w 1991 r., nie była w stanie przejąć tutejszej katedry^[7]^[12], którą w l. 2000-2003 przekazano Apostolskiemu Kościołowi Ormiańskiemu^[10].

Obecnie siedzibą diecezji jest Lwów^[1]. Planuje się jednak przeniesienie siedziby do Kijowa, gdzie mieszka 40 tys. Ormian^[2] i gdzie rozpoczęto budowę nowej katedry^[13].

Biskupi ordynariusze

Nathan Hovhannisian 1997-2000 (następnie ordynariusz diecezji Wielkiej Brytanii i Irlandii)^[11]
abp Grigoris Buniatian 2001-2015 (od 1981 wikariusz generalny i biskup Argentyny^[14], od 1990 do 1997 biskup diecezji szirackiej, od 1999 biskup armawirski^[15])
Markos Howannisjan (od 2015)

Świątynie

Niektóre świątynie i klasztory diecezji ukraińskiej (znaczna część obiektów znajduje się obecnie w budowie, np. w Ługańsku i w Zaporożu):

katedra ormiańska we Lwowie, XIV w.
kościół Zaśnięcia Matki Bożej w Białogrodzie nad Dniestrem,
kościół Zmartwychwstania Pańskiego w Charkowie, 2004
kościół św. Grzegorza Oświeciciela w Dnieprze, 1996
kościół św. Mikołaja w Eupatorii, XIX w.
kościół w Jałcie (początek XX w.)
kościół św. Grzegorza Oświeciciela w Odessie, 1995
monaster Świętego Krzyża (Surb Chacz) w Starym Krymie, XIV w.
kościół Świętych Archaniołów Michała i Gabriela w Teodozji, XV w.

Zobacz też

Diaspora ormiańska

Przypisy

↑ ^a ^b The Armenian Church Today – Dioceses – Europe. [w:] Armenian Church – Mother See of Holy Etchmiadzin [on-line]. Armenianchurch.org. [dostęp 2014-10-11]. (ang.).
↑ ^a ^b Архиепископ Григорис Буниатян: Церковь помогает верующим быть добросовестными и ответственными гражданами своей страны. Karabah88.ru, 2008-12-04. [dostęp 2014-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-26)]. (ros.).
↑ ^a ^b Епархия Украины Армянской Апостольской Церкви. [w:] Газета "Ноев ковчег" [on-line]. Noev-kovcheg. [dostęp 2014-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-15)]. (ros.).
↑ Украинская епархия армянской апостольской церкви. armenianreligion.am. [dostęp 2014-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-17)]. (ros.).
↑ A History of Armenians in Crimea. Asbarez.com. [dostęp 2014-10-11]. (ang.).
↑ Andrzej Bohosiewicz: Historia Ormian w Polsce. [dostęp 2014-10-11].
↑ ^a ^b Вірменська Католицька Церква. [w:] Релігійно-інформаційна служба України [on-line]. risu.org.ua. [dostęp 2014-10-11]. (ukr.).
↑ Ethnic composition of Ukraine 2001. pop-stat.mashke.org. [dostęp 2014-10-11].
↑ Armenians. [w:] Internet Encyclopedia of Ukraine [on-line]. Encyclopediaofukraine.com. [dostęp 2014-10-11]. (ang.).
↑ ^a ^b Jurij Smirnow w: Culture.pl: Mozaiki Józefa Mehoffera i malowidła Jana Henryka Rosena w Katedrze Ormiańskiej we Lwowie. [dostęp 2014-10-11].
↑ ^a ^b Archbishop Nathan Hovhannisian. [w:] Armenian Church – Mother See of Holy Etchmiadzin [on-line]. Armenianchurch.org. [dostęp 2014-10-11]. (ang.).
↑ Grzegorz Rąkowski: Lwów. Przewodnik krajoznawczo-historyczny po Ukrainie Zachodniej. Część IV. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2008, s. 129. ISBN 978-83-89188-70-8.
↑ Армяне построят в Киеве один из самых больших православных храмов Европы. Podrobnosti.ua, 2012-02-04. [dostęp 2014-10-11]. (ros.).
↑ Григорис (Буниатян). [w:] Релігійно-інформаційна служба України [on-line]. risu.org.ua. [dostęp 2014-10-11]. (ros.).
↑ Archbishop Grigoris Buniatian. [w:] Armenian Church – Mother See of Holy Etchmiadzin [on-line]. Armenianchurch.org. [dostęp 2014-10-11]. (ang.).

[armenian2-1] The Armenian Church Today – Dioceses – Europe. [w:] Armenian Church – Mother See of Holy Etchmiadzin [on-line]. Armenianchurch.org. [dostęp 2014-10-11]. (ang.).

[karab-2] Архиепископ Григорис Буниатян: Церковь помогает верующим быть добросовестными и ответственными гражданами своей страны. Karabah88.ru, 2008-12-04. [dostęp 2014-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-26)]. (ros.).

[noe-3] Епархия Украины Армянской Апостольской Церкви. [w:] Газета "Ноев ковчег" [on-line]. Noev-kovcheg. [dostęp 2014-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-15)]. (ros.).

[ency-4] Украинская епархия армянской апостольской церкви. armenianreligion.am. [dostęp 2014-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-17)]. (ros.).

[hist-5] A History of Armenians in Crimea. Asbarez.com. [dostęp 2014-10-11]. (ang.).

[Bohosiewicz-6] Andrzej Bohosiewicz: Historia Ormian w Polsce. [dostęp 2014-10-11].

[risu-7] Вірменська Католицька Церква. [w:] Релігійно-інформаційна служба України [on-line]. risu.org.ua. [dostęp 2014-10-11]. (ukr.).

[stat-8] Ethnic composition of Ukraine 2001. pop-stat.mashke.org. [dostęp 2014-10-11].

[IEU-9] Armenians. [w:] Internet Encyclopedia of Ukraine [on-line]. Encyclopediaofukraine.com. [dostęp 2014-10-11]. (ang.).

[Smirnow-10] Jurij Smirnow w: Culture.pl: Mozaiki Józefa Mehoffera i malowidła Jana Henryka Rosena w Katedrze Ormiańskiej we Lwowie. [dostęp 2014-10-11].

[armenian-11] Archbishop Nathan Hovhannisian. [w:] Armenian Church – Mother See of Holy Etchmiadzin [on-line]. Armenianchurch.org. [dostęp 2014-10-11]. (ang.).

[Rakowski-12] Grzegorz Rąkowski: Lwów. Przewodnik krajoznawczo-historyczny po Ukrainie Zachodniej. Część IV. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2008, s. 129. ISBN 978-83-89188-70-8.

[podr-13] Армяне построят в Киеве один из самых больших православных храмов Европы. Podrobnosti.ua, 2012-02-04. [dostęp 2014-10-11]. (ros.).

[risu1-14] Григорис (Буниатян). [w:] Релігійно-інформаційна служба України [on-line]. risu.org.ua. [dostęp 2014-10-11]. (ros.).

[armenian1-15] Archbishop Grigoris Buniatian. [w:] Armenian Church – Mother See of Holy Etchmiadzin [on-line]. Armenianchurch.org. [dostęp 2014-10-11]. (ang.).

[16] łożona na obszarze Górskiego Karabachu

[17] uszczona

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[A]

[B]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne