Dietrich von Choltitz

Dietrich von Choltitz

Dietrich Hugo Hermann von Choltitz

Zbawca Paryża

Dietrich von Choltitz w 1940
generał piechoty
Data i miejsce urodzenia	9 listopada 1894 Łąka Prudnicka
Data i miejsce śmierci	5 listopada 1966 Baden-Baden
Przebieg służby
Lata służby	1907–1945
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego Reichswehra Wehrmacht
Stanowiska	dowództwo: 11 Dywizja Pancerna 260 Dywizja Piechoty LXXXIV Korpus Armijny
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa front zachodni II wojna światowa kampania wrześniowa operacja Barbarossa operacja Overlord wyzwolenie Paryża
Odznaczenia

Dietrich Hugo Hermann von Choltitz (ur. 9 listopada 1894 w Łące Prudnickiej, zm. 5 listopada 1966 w Baden-Baden) – niemiecki wojskowy w stopniu generała piechoty (General der Infanterie), wojenny gubernator Paryża w czasie II wojny światowej. Służył w Wehrmachcie (siłach zbrojnych) III Rzeszy, a także w Reichswehrze Republiki Weimarskiej i Armii saskiej podczas I wojny światowej.

Zasłynął jako „Zbawca Paryża”^[1][2], za sprzeciwienie się wykonaniu rozkazu Adolfa Hitlera, który nakazywał zniszczenie miasta, za co in absentia został skazany na karę śmierci, niewykonaną z uwagi na fakt znajdowania się w niewoli. Choltitz twierdził, że jego sprzeciw wobec bezpośredniego rozkazu Hitlera wynikał z jego daremności militarnej, a także z przywiązania do historii i kultury francuskiej stolicy oraz przekonania, że Hitler oszalał, natomiast niektóre źródła wskazują, że miał on niewielką kontrolę nad miastem z powodu szybkiego wybuchu walk w jego rejonie i braków w wyposażeniu niemieckiego garnizonu, przez co nie mógł wykonać rozkazu^[3].

Dzieciństwo i kariera przedwojenna

Ruiny rodzinnego zamku w Łące Prudnickiej

Urodził się w rodzinnym zamku w Łące Prudnickiej koło Prudnika^[4] jako syn pruskiego majora Hansa von Choltitz (1865–1935) i jego żony Gertrudy von Rosenberg. Jego wuj Hermann von Choltitz był landratem powiatu prudnickiego (Landkreis Neustadt O.S.).

Mając 13 lat został wysłany przez swojego ojca do szkoły wojskowej w Dreźnie^[5].

I wojna światowa

Dołączył do 8 Pułku Piechoty im. Jana Jerzego armii saskiej kilka miesięcy przed rozpoczęciem I wojny światowej. Jego jednostka służyła na froncie zachodnim. Walczył, między innymi, w I bitwie nad Marną, I bitwie pod Ypres, bitwie nad Sommą i bitwie pod St. Quentin^[6]. Rok po dołączeniu do oddziału awansował na lejtnanta i został adiutantem jego trzeciego batalionu^[7].

Lata międzywojenne

Po zakończeniu I wojny światowej wrócił do Prudnika, gdzie 20 sierpnia 1929 poślubił Hubertę (1902–2001), córkę generała kawalerii Otto von Garniera. Mieli oni dwie córki – Marię Angelikę (ur. 1930) i Annę Barbarę (ur. 1936), i jednego syna Timo (ur. 1944)^[8][9].

Pozostał w Reichswehrze po utworzeniu Republiki Weimarskiej. Został kapitanem kawalerii w 1929. W 1937 został awansowany na stopień majora i stał się dowódcą 16 Pułku Piechoty „Oldenburg”, który wchodził w skład 22 Dywizji Piechoty. W 1938 awansował na podpułkownika. Brał udział w okupacji Kraju Sudetów.

II wojna światowa

(c) Bundesarchiv, Bild 183-R63712 / CC-BY-SA 3.0

Choltitz w 1940

(c) Bundesarchiv, Bild 183-E1210-0201-018 / CC-BY-SA 3.0

Choltitz w 1942

Kampania wrześniowa

Jako dowódca batalionu uczestniczył w ataku na Polskę. Walczył pod Łodzią i nad Bzurą, gdzie został ranny^[10].

Kampania holenderska

W maju 1940 brał udział w walkach o Rotterdam przeprowadzając desant na miasto i zajmując jego najważniejsze mosty. Po bombardowaniu Rotterdamu, podczas dyskusji z Holendrami o warunkach kapitulacji ich sił w Rotterdamie, generał porucznik Kurt Student został postrzelony w głowę. Student był lubiany wśród swoich żołnierzy, i gdy niemiecka armia zamierzała przeprowadzić egzekucję na poddających się holenderskich oficerach w odwecie, Choltitz interweniował i zapobiegł tej masakrze. Za swoje akcje w walkach o Rotterdam otrzymał Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego.

Atak Niemiec na ZSRR

Po rozpoczęciu operacji Barbarossa, oddział Choltitza atakował z Rumunii jako część Grupy Armii Południe na odcinku ukraińskim. Jako część 11. Armii Ericha von Mansteina walczył podczas oblężenia Sewastopola. Podczas walki liczba jego żołnierzy została zredukowana z 4,800 do 349, a sam Choltitz został raniony w ramię. Krótko po tym został awansowany na generała majora i został dowódcą 260 Dywizji Piechoty w 1942. Następnego roku awansował na stopień generała porucznika i dowodził 11 Dywizją Pancerną, którą kierował podczas bitwy na łuku kurskim.

Kampania włoska

Marcem 1944 Choltitz został przeniesiony do Włoch, gdzie dowodził LXXVI Korpusem Pancernym i brał udział w operacji Shingle. W czerwcu tego samego roku przeniesiono go na front zachodni i przejął dowództwo nad LXXXIV Korpusem Armijnym, którym kierował przeciwko aliantom podczas operacji Overlord.

Paryż 1944

Choltitz podpisujący kapitulację niemieckich sił w Paryżu

1 sierpnia 1944 Choltitz został awansowany na stopień generała piechoty. 7 sierpnia został mianowany dowódcą wojskowym (Wehrmachtbefehlshaber) niemieckiego garnizonu Paryża. Za swoją siedzibę objął Hotel Meurice na Rue de Rivoli^[11]. Adolf Hitler rozkazał mu utrzymanie miasta za wszelką cenę oraz przygotowanie do wysadzenia w mieście wszystkich mostów na Sekwanie oraz ważniejszych budowli. Choltitz zaniepokojony sytuacją zastaną w mieście oraz nie mając zaufania do lojalności francuskiej policji, rozkazał ją rozbroić^[12]. Akcja ta zaplanowana została na 13 sierpnia stała się katalizatorem wybuchu powstania w Paryżu.

Już 20 sierpnia Choltitz w rozmowie telefonicznej ze swoim znajomym Hansem Speidlem wyjawił mu, że w pierwszej kolejności zamierza wysadzić w powietrze Łuk Triumfalny, budynek opery, wieżę Eiffla oraz inne paryskie zabytki. Do swojej dyspozycji Niemcy mieli dużo materiałów wybuchowych w tym m.in. ogromny magazyn torped przeznaczonych dla okrętów podwodnych Kriegsmarine, który znajdował się w Saint-Cloud niedaleko Paryża^[12].

23 lipca 2 Dywizja Pancerna Wolnych Francuzów znajdowała się w okolicach Ramboulliet około 35 km od południowo-zachodnich przedmieść Paryża^[12]. Leclerc podzielił dywizję na trzy grupy taktyczne pod dowództwem pułkowników Langlade’a, Dio i Billotte’a i rano 24 sierpnia o godz. 6.30 pchnął je na pomoc powstańcom. Tego samego dnia o godzinie 21.00 czołowy oddział dywizji pod dowództwem kapitana Dronne (pluton Hiszpanów na transporterach opancerzonych oraz trzy czołgi) wjechał do miasta od strony 14. dzielnicy, przekroczył Sekwanę po Pont d’Austerlitz i około północy dotarł pod ratusz, położony zaledwie kilkaset metrów od kwatery głównej Choltitza. 25 sierpnia rano dołączyła do niego reszta dywizji i wraz z członkami Résistance rozpoczęła oczyszczać miasto ze stawiających wciąż opór Niemców. Po południu do walki wkroczyli również Amerykanie. Choltitz skapitulował i do godziny 19.00 walki ustały. Kapitulację przyjęli gen. Leclerc oraz pułkownik Rol-Tanguy. Choltitz in absentia został skazany przez niemiecki sąd wojskowy w Berlinie na karę śmierci, niewykonaną z uwagi na fakt znajdowania się w niewoli. Do wiosny 1947 pozostawał w niewoli alianckiej^[13].

Był ostatnim przed 1945 rokiem właścicielem zamku w Łące Prudnickiej, który w 2006 roku został zlicytowany przez komornika. Jego syn, Timo podczas swojej wizyty w Prudniku bezskutecznie próbował odzyskać ów zamek^[14].

Odznaczenia

Za działania przeciw broniącym się przed niemiecką agresją wojskom i na terenach okupowanych wielokrotnie awansowany i odznaczany niemieckimi orderami i orderami sojuszników III Rzeszy. Otrzymał Krzyż Żelazny I i II klasy, Order Wojskowy św. Henryka (26 grudnia 1917), Krzyż Rycerski Orderu Albrechta II Klasy z mieczami, srebrną Odznakę za Rany (1918), Krzyż Honorowy Kombatanta 1918, Medal Pamiątkowy 1 października 1938, Wehrmacht-Dienstauszeichnung I i IV klasy, Krzyż Żelazny I i II klasy, złotą Odznakę za Rany (1939), odznakę piechoty, Krzyż Rycerski (18 maja 1940), złoty Krzyż Niemiecki (8 stycznia 1942), Tarczę Krym (1942), Krzyż Oficerski Orderu Gwiazdy Rumunii z mieczami (1943), Order Michała Walecznego III klasy (maj 1943).

Przypisy

Bibliografia

• Dietrich von Choltitz: ...brennt Paris? Adolf Hitler ... Tatsachenbericht des letzten deutschen Befehlshabers in Paris. Una-Weltbücherei, Mannheim 1950.
• Dietrich von Choltitz: Soldat unter Soldaten. Europa-Verlag, Konstanz 1951.
• Klaus-Jürgen Müller: Die Befreiung von Paris. In: Michael Salewski, Guntram Schulze-Wegener (Hrsg.): Kriegsjahr 1944: Im Großen und im Kleinen. Franz Steiner, Stuttgart 1995, ISBN 3-515-06674-8.
• SönkeS. Neitzel SönkeS., Abgehört. Deutsche Generäle in britischer Kriegsgefangenschaft 1942–1945, Berlin: Propyläen, 2005, ISBN 3-549-07261-9, OCLC 61882052 .
• Larry Collins, Dominique Lapierre: Brennt Paris? Roman. Ullstein, München 2002, ISBN 3-548-25506-X.
• Wolf Keienburg (Redaktionsleitung): Goldmann Lexikon. Band 4. Bertelsmann Lexikon Verlag, Gütersloh 1998, ISBN 3-442-26164-3.
• Steven H.S.H. Newton Steven H.S.H., Ulubiony dowódca Hitlera. Feldmarszałek Walther Model, RudolfR. Szymański (tłum.), Warszawa: Wydawnictwo Amber, 2007, ISBN 978-83-241-2784-9, OCLC 749619725 .