Dimitri Mitropoulos
 (c) Véronique Fournier-Pouyet, CC BY-SA 4.0 | |
| Data i miejsce urodzenia | 1 marca 1896 Ateny |
|---|---|
| Pochodzenie | greckie |
| Data i miejsce śmierci | 2 listopada 1960 Mediolan |
| Przyczyna śmierci | atak serca |
| Instrumenty | fortepian, organy |
| Gatunki | muzyka poważna |
| Zawód | kompozytor, dyrygent, pianista |
| Powiązania | Minneapolis Symphony Orchestra, Filharmonia Nowojorska |
 | |
Dimitri Mitropoulos (gr. Δημήτρης Μητρόπουλος; ur. 18 lutego?/ 1 marca 1896 w Atenach, zm. 2 listopada 1960 w Mediolanie)[1][2] – grecki kompozytor, dyrygent i pianista; w 1946 naturalizowany w USA[3].
Życiorys
W latach 1910–1920 studiował w konserwatorium w Atenach grę na fortepianie u Ludwiga Wassenhovena (dyplom ze złotym medalem w 1919) oraz teorię muzyki i kompozycję u Armanda Marsicka[1][2]. W 1920 wyjechał do Brukseli na dalsze studia kompozytorskie u Paula Gilsona[1][2] i organowe u Alphonse’a Desmeta[2], ale zaledwie rok później przeniósł się do Berlina, gdzie przez trzy sezony (1921–1924) był zatrudniony w Staatsoper Unter den Linden jako korepetytor[1][2] i asystent Ericha Kleibera[2]. Równocześnie studiował kompozycję u Ferruccio Busoniego[1][2].
W 1924 wrócił do Grecji i w latach 1927–1937 był pierwszym dyrygentem orkiestry ateńskiego konserwatorium, a w latach 1930–1937 prowadził tam także klasę kompozycji i analizy muzycznej[1][2]. W tym czasie kilkakrotnie występował jako pianista, wykonując utwory solowe i kameralne[2], a także w podwójnej roli pianisty-dyrygenta w III Koncercie fortepianowym Prokofiewa, wywołując tym sensację w Berlinie (w 1930) i w Paryżu (w 1932)[1][2]. W następnych latach zdobył międzynarodowe uznanie, dyrygując gościnnie wieloma orkiestrami w Europie[2] oraz w USA (po tym, jak Siergiej Kusewicki zaprosił go w 1936 do dyrygowania Bostońską Orkiestrą Symfoniczną)[1][2].
Od 1937 do 1949 był dyrektorem muzycznym Minneapolis Symphony Orchestra (obecnie Minnesota Orchestra)[1][2]. W latach 40. dał setki koncertów w całych Stanach Zjednoczonych, dyrygując nie tylko orkiestrą z Minneapolis, ale także NBC Symphony Orchestra, Filharmonią Nowojorską, Orkiestrą Filadelfijską, Los Angeles Philharmonic i innymi[2]. W sezonie 1949/1950 wraz z Leopoldem Stokowskim pełnił funkcję dyrektora muzycznego Filharmonii Nowojorskiej, a od 1950 do 1957 już samodzielnie[1][2].
W ostatnich latach życia (1954–1960) zajmował się głównie muzyką sceniczną[1], dyrygując przedstawieniami operowymi w nowojorskiej Metropolitan Opera, a także we Florencji, Mediolanie, Salzburgu i Wiedniu[1][2]. Był również zapraszany do prowadzenia wielu koncertów symfonicznych w prestiżowych salach koncertowych Europy[2]. Zmarł na atak serca podczas próby III Symfonii Gustava Mahlera w mediolańskiej La Scali[1][2].
Osiągnięcia
Jako wykonawca Mitropoulos poświęcił się głównie popieraniu muzyki współczesnej, zwłaszcza tzw. nowej muzyki. Wprowadził do amerykańskiego życia koncertowego dzieła Albana Berga, Arnold Schönberga, Paula Hindemitha, Ernsta Křeneka, Heitora Villi-Lobosa, Samuela Barbera i innych[1][2]. Był też stałym orędownikiem i znakomitym interpretatorem muzyki Mahlera, na długo przed tzw. „Renesansem Mahlera” w latach 60.[2]; W 1940 został uhonorowany medalem American Mahler Society[1].
Wspomagany niezwykłą pamięcią dyrygował bez partytury ogromną liczbę utworów z bogatego repertuaru klasycznego i romantycznego oraz prawykonań światowych lub amerykańskich[2]. Jego sugestywne interpretacje charakteryzowały się dbałością o przejrzystość konstrukcji i cyzelowaniem detali[1].
Twórczość
Jego utwory można podzielić na dwa okresy kompozytorskie: do 1920 i do 1930. We wczesnych pracach początkowo dominował styl romantyczny, pochodzenia francuskiego lub niemieckiego (Tafi, 1915), potem wyraźny stał się idiom impresjonistyczny (opera Sœur Béatrice, 1920). Po zetknięciu się w Berlinie z muzyką Schönberga, Igora Strawinskiego i Béli Bartóka, Mitropoulos był pierwszym greckim kompozytorem, który w swoich dojrzałych dziełach z lat 1924–1928 posługiwał się nowoczesnymi technikami i stylami, takimi jak atonalność (Passacaglia, Intermezzo e Fuga, 1924), dodekafonia (Ostinata in tre parti, 1927), nowy folkloryzm (Tessares kythiraïkoi choroi, 1926) i neoklasycyzm (Concerto grosso, 1928). Nowatorska była również jego późna muzyka incydentalna do dramatu antycznego (Electra, 1936; Hippolytus, 1937)[2].
Wybrane kompozycje
(na podstawie materiałów źródłowych[1][2])
Utwory sceniczne
- Sœur Béatrice, opera; libretto Maurice Maeterlinck (1920); wyst. Ateny, 1920
- Electra, muzyka incydentalna.; tekst: Sofokles (1936); wyst. Ateny, 1936
- Hippolytus, muzyka incydentalna.; tekst: Eurypides (1937); wyst. Ateny, 1937
Utwory orkiestrowe
- Tafi, poemat symfoniczny (1915)
- La mise au tombeau de Christ (1916)
- Concerto grosso (1928)
Utwory kameralne
- Conzert-Stück/ Un morceau de concert (albo Sonata c-moll) na skrzypce i fort. (1913)
- Danse des faunes/satyres na kwartet smyczkowy (1915)
- Ostinata in tre parti na skrzypce i fort. (1927)
Utwory fortepianowe
- Rêveries au bord de la mer (1912)
- Un poème triste (1912)
- Scherzo Es-dur (1912)
- Sonata „I psychi mou” Es-dur (1915)
- Béatrice (1915)
- Scherzo „Spithes eftychias” f-moll (1916)
- Skinai apo ton stratona (1917)
- Fête Crétoise (1919)
- Eine griechische Sonate (1920)
- Passacaglia, Intermezzo e Fuga (1924)
- Tessares kythiraïkoi choroi (1926)
Utwory wokalne
- O korniachtos na 4 głosy męskie, (1914)
- Hedonica, cykl pieśni (1927)
- Amalia na 3 głosy żeńskie, (1934)
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Anna Skrzyńska, Mitropoulos Dimitri, [w:] Elżbieta Dziębowska (red.), Encyklopedia muzyczna PWM, wyd. I, t. 6 M część biograficzna, Kraków: PWM, 2000, s. 283, ISBN 83-224-0656-8.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Ioannis Fulias, Mitropoulos, Dimitri, Oxford Music Online. Grove Music Online, 3 września 2014, DOI: 10.1093/gmo/9781561592630.article.18799, via Oxford University Press [dostęp 2021-03-01] (ang.).
- ↑ Mitropoulos, Dimitri, [w:] J. Kennedy, M. Kennedy, T. Rutherford-Johnson (red.), The Oxford Dictionary of Music, wyd. 6, Oxford University Press, 2013, ISBN 978-0-19-957810-8, via Oxford Reference [dostęp 2021-03-02] (ang.).
Linki zewnętrzne
- Dimitri Mitropoulos w AllMusic (ang.)
- Dyskografia Dimitriego Mitropoulosa w MusicBrainz (ang.)
- Dimitri Mitropoulos w bazie Discogs.com (ang.)
- Dimitri Mitropoulos w bazie IMDb (ang.)
Media użyte na tej stronie
The signature of the Greek composer, pianist and conductor Dimitri Mitropoulos. From a letter he sent in 1934 from Moscow to the then Ambassador of Greece in Warsaw Ioannis Politis.