Dionizy Bielański

Dionizy Bielański

Data i miejsce urodzenia	1 kwietnia 1939 Staweczki
Data i miejsce śmierci	16 lipca 1975 Kúty
Zawód, zajęcie	instruktor lotniczy, pilot agro

Dionizy Bielański (ur. 1 kwietnia 1939 w Staweczkach, zm. 16 lipca 1975 w Kútach) – polski instruktor lotnictwa, pilot Ludowego Wojska Polskiego, 16 lipca 1975 r. zestrzelony nad terytorium Czechosłowacji podczas próby ucieczki do Austrii.

Życiorys

Dionizy Bielański urodził się w wołyńskiej wsi Staweczki, w rodzinie Szymona i Wacławy z Lewandowskich. Pracę zawodową zaczął jako ślusarz w 1955 r. w zakładach włókienniczych Celwiskoza w Jeleniej Górze. Po szkole średniej ukończonej w Szklarskiej Porębie wstąpił do wojskowej szkoły lotniczej w Dęblinie. Z lotnictwem związał się w 1968 r., kiedy podjął pracę w charakterze instruktora lotniczego w szkole szybowcowej na górze Żar^[1]. 1 kwietnia 1969 r. został zatrudniony w Aeroklubie Opolskim, gdzie kierował sekcją samolotu aeroklubu. Dzięki jego inicjatywie został we wrześniu 1969 r. zorganizowany I Opolski Rajd Pilotów i Dziennikarzy, który cyklicznie odbywał się w kolejnych latach^[2]. Od 1972 r. pracował w Zakładzie Usług Agrolotniczych (ZUA) w Gdańsku. W 1973 r. rozpoczął pracę w ZUA we Wrocławiu^[1].

Do swojego ostatniego lotu Bielański wystartował cywilnym dwupłatowym samolotem An-2 z Gawłówka niedaleko Bochni. Gdy przelatywał nad granicą z Czechosłowacją, został dostrzeżony z lotniska wojskowego w Żylinie^[3] i niebawem wystartowały ku niemu czechosłowackie samoloty wojskowe: jeden myśliwiec bojowy MiG-21 i dwa samoloty szkolno-bojowe Aero L-29 Delfín. Czechosłowackie prawo nie pozwalało zestrzelić cywilnej maszyny, jednakże na rozkaz przełożonych, nie reagującego na wezwania o podporządkowanie i strzały ostrzegawcze Bielańskiego, o 15:56^[3], 8 kilometrów od granicy Austrii, w okolicach zachodniosłowackiej miejscowości Kúty serią z karabinu zestrzelił pilot L-29, kpt. Vlastimil Navrátil^[4].

Wrak samolotu Dionizego Bielańskiego w miejscowości Kúty

Wydając rozkaz zestrzelenia Bielańskiego czechosłowaccy wojskowi powoływali się na to, że rozkaz zestrzelenia miał nadejść z polskiej strony, konkretnie od generała Wojciecha Jaruzelskiego^[3]. W lipcu 2009 Biuro Edukacji Publicznej IPN ujawniło notatkę SB wskazującą na to, że Jaruzelski wydał zgodę (nie rozkaz, którego nie miał prawa wydać w tej sytuacji) na zestrzelenie samolotu. Według tej samej notatki Bielański miał być w PRL oskarżany o przestępstwa gospodarcze^[5].

Dr Łukasz Kamiński, szef IPN, odnalazł oryginalny i bardzo wiarygodny dokument świadczący o tym, że to Jaruzelski, wówczas pełniący funkcję ministra obrony narodowej, kazał zabić Bielańskiego. W tej sprawie w 2013 r. wszczęto śledztwo i wydano postanowienie o przedstawieniu generałowi zarzutu popełnienia zbrodni komunistycznej^[6].

Dionizy Bielański miał żonę i dwie córki. Został pochowany na cmentarzu w Opolu Półwsi^[7].

W literaturze

W styczniu 2014 roku, w zbiorze Powietrze jest zimne ukazało się opowiadanie Aleksandra Sowy pt. „Kryptonim Ikar”. Utwór jest oparty na faktach i porusza temat ucieczki Bielańskiego^[8].

W filmie

Zestrzelony nad Czechosłowacją w reżyserii Jerzego Morawskiego z 2009 roku. W tym filmie Anna Bielańska-Pawliszyn próbuje wyjaśnić okoliczności śmierci ojca.

Przypisy

Bibliografia

• Sylwetki tygodnia: Dionizy Bielański. „Skrzydlata Polska”. 22/1971, 30 maja 1971. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 

Linki zewnętrzne

• Przemysław Wilczyński. Dionizego Bielańskiego życie po życiu. „Tygodnik Powszechny”, 154 lipca 2009. [dostęp 2010-06-25].