Dionizy Smoleński

Dionizy Smoleński
Data i miejsce urodzenia	6 października 1902 ; Łódź
Data i miejsce śmierci	8 lutego 1984 ; Warszawa
	Przewodniczący Komitetu do Spraw Techniki
Okres	od 25 marca 1960; do 5 lipca 1963
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

Dionizy Smoleński
Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	6 października 1902 ; Łódź
Data i miejsce śmierci	8 lutego 1984 ; Warszawa
	Profesor nauk technicznych
Profesura	21 października 1948
	Rektor Politechniki Warszawskiej; nauczyciel akademicki
	Odznaczenia

Grób Dionizego Smoleńskiego na cmentarzu wojskowym na Powązkach

Dionizy Smoleński (ur. 6 października 1902 w Łodzi, zm. 8 lutego 1984 w Warszawie) – polski specjalista z zakresu teorii spalania, materiałów wybuchowych oraz balistyki wewnętrznej, profesor Politechniki Wrocławskiej i Politechniki Warszawskiej. Pierwszy samodzielny rektor PWr (1951–1960), w latach 1965–1969 rektor PW. Członek PAN, sekretarz naukowy, potem wiceprezes, w latach 1960–1963 przewodniczący Komitetu do Spraw Techniki. Poseł na Sejm PRL II i V kadencji.

Życiorys

Syn Mariana, majstra przędzalniczego, i Weroniki z Ostrowskich. W 1921 zdał maturę w Państwowym Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi^[1]. 23 listopada 1926 ukończył studia na Wydziale Chemii Politechniki Warszawskiej z tytułem inżyniera chemika. Po studiach odbył roczną (1927–1928) służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 7 w Śremie. W 1929 podjął swoją pierwszą pracę w Komisji Doświadczalnej Centralnej Szkoły Strzelniczej w Toruniu, na stanowisku kierownika laboratorium chemicznego, pirotechnicznego i fotograficznego. W 1932 został przeniesiony do Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie, a w 1935 trafił do Centrum Badań Balistycznych Instytutu Technicznego Uzbrojenia w Zielonce, gdzie pełnił funkcję referendarza w dziale doświadczalnym. W tym czasie został także starszym asystentem w Zakładzie Balistyki PW.

W trakcie II wojny światowej wstąpił do Armii Krajowej, gdzie służył jako zastępca Szefa Służby Uzbrojenia Komendy Głównej AK oraz dowódca oddziału AK w Zielonce. W 1944 został wywieziony z rodziną do Wrocławia, gdzie po wojnie współorganizował filię Państwowego Zakładu Higieny. Dionizy Smoleński miał duże zasługi w odbudowie wrocławskiej uczelni – Uniwersytetu i Politechniki (do 1951 uczelnie te funkcjonowały łącznie), z którą był związany od 1946 do 1960, obejmując najwyższe stanowisko w 1952, kiedy został mianowany rektorem PWr^[2]^[3]. Następnie powrócił do Warszawy, gdzie kontynuował pracę naukowo-dydaktyczną. Przez pierwsze trzy lata przewodniczył Komitetowi do Spraw Techniki w rządach Józefa Cyrankiewicza, za jego sprawą rozpoczęto opracowywanie rocznych i pięcioletnich planów badań naukowych oraz zintegrowano badania naukowe prowadzone przez różne jednostki. W listopadzie 1947 wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej, a w grudniu 1948 wraz z nią do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Pełnił mandat poselski na Sejm PRL II (w latach 1957–1961, w okręgu Wrocław) i V (w latach 1969–1972, w okręgu Katowice) kadencji.

Jako przewodniczący polskiej delegacji w Komisji Nauki i Techniki Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, przyczynił się do powstania Międzynarodowego Instytutu Niskich Temperatur we Wrocławiu i Międzynarodowego Centrum Matematycznego im. Stefana Banacha w Warszawie^[2].

Od 1961 pracował na Politechnice Warszawskiej na Wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa, w 1970 był profesorem zwyczajnym w Instytucie Techniki Cieplnej na Wydziale Mechanicznym i Energetyki Cieplnej, a w latach 1965–1969 pełnił funkcję rektora uczelni, przyczyniając się do istotnych zmian organizacyjnych. Z jego inicjatywy powstał nowy kierunek studiów, dostosowany do potrzeb ówczesnego rynku pracy – inżynieria chemiczna, powołano Instytut Inżynierii Materiałowej na Wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa, oraz ustanowiono nowy terminarz przyjęć na studia, umożliwiając kandydatom rekrutację w dwóch terminach – w lipcu i w lutym. Za jego kadencji uruchomiono Filię w Płocku (1967), podniesiono liczbę studentów po przyłączeniu Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej do PW (1966), oraz uruchomiono dzienne studia inżynierskie (1967). W czasie pełnienia wysokich stanowisk w szkolnictwie wyższym, był bardzo aktywny na polu naukowym; w 1964 został członkiem korespondentem, w 1969 członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk, w latach 1969–1980 był członkiem jej prezydium, w latach 1969–1971 sekretarzem naukowym, w latach 1972–1974 wiceprezesem PAN^[4]. Należał także do wielu rad naukowych i towarzystw m.in. Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego i Polskiego Towarzystwa Cybernetycznego.

Badania naukowe, którym się poświęcił dotyczyły balistyki wewnętrznej, materiałów wybuchowych i techniki spalania. Swoje doświadczenia i wiedzę zawarł w książkach i licznych artykułach, m.in. na łamach „Wiadomości Chemicznych”, „Zeszytów Naukowych Politechniki Wrocławskiej” i „Archiwum Budowy Maszyn”.

W 1961 został pierwszym doktorem honoris causa Politechniki Wrocławskiej^[5]. We wrześniu 1973 przeszedł na emeryturę. Tytuł doktora honoris causa w 1976 przyznała mu również Politechnika Warszawska^[6]. Był żonaty z Wacławą Smoleńską (zmarła w 1989). Zmarł 8 lutego 1984 w Warszawie, został pochowany na Wojskowych Powązkach (kwatera A32-tuje-12)^[3].

Życie prywatne

Jego żoną była Wacława Rażniewska (1904–1989). Mieli córkę Barbarę (ur. 1931), historyk^[2].

Stanowiska

Kierownik laboratorium chemicznego, pirotechnicznego i fotograficznego Komisji Doświadczalnej Centralnej Szkoły Strzelniczej w Toruniu
Referendarz w dziale doświadczalnym Centrum Badań Balistycznych Instytutu Technicznego Uzbrojenia w Zielonce k. Warszawy
Starszy asystent w Zakładzie Balistyki PW
Zastępca szefa Służby Uzbrojenia Komendy Głównej AK
Komendant poligonu w Zielonce
Asystent naukowy w Dziale Badania Żywności i Przedmiotów Użytku Państwowego Instytutu Higieny w Warszawie
Kierownik działu badań żywności Państwowego Zakładu Higieny
1946–1947 – ekspert techniczny w grupie przemysłu chemicznego BGK, Oddział we Wrocławiu
1946 – adiunkt przy Katedrze Technologii Organicznej, Wydział Chemii Technicznej Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu;
1946 – zastępca profesora na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym, Wydział Chemii Technicznej Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu;
1947–1949 – zastępca profesora na Katedrze Technologii Materiałów Wybuchowych (od 1955 Katedra Związków Azotowych II), Wydział Chemii Technicznej Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu
1948/1949–1950/1951 – prorektor Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu
1950/1951 – pełniący obowiązki rektora Politechniki Wrocławskiej
1952/1953–1959/1960 – rektor Politechniki Wrocławskiej
1960–1963 – przewodniczący Komitetu do Spraw Techniki
1961–1966 – kierownik Zakładu Teorii Spalania w Katedrze Silników Spalinowych, Przemysłowych i Lotniczych na Wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej
1966–1968 – kierownik Katedry Silników Spalinowych, Przemysłowych i Lotniczych na Wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej;
1961–1967 – kierownik Katedry Balistyki Wewnętrznej i Teorii Spalania w Wojskowej Akademii Technicznej
1963–1970 – zastępca przewodniczącego Komitetu Nauki i Techniki
1964–1967 – zastępca przewodniczącego Komitetu Nagród Państwowych
1965/1966-1968/1969 – rektor Politechniki Warszawskiej
1967–1984 – sekretarz Komitetu Nagród Państwowych
1968–1971 – sekretarz PAN
1971–1974 – wiceprezes PAN
1984 – przewodniczący Komitetu Nagród Państwowych
od 1970 – profesor zwyczajny w Instytucie Techniki Cieplnej na Wydziale Mechanicznym i Energetyki Cieplnej
1975–1977 – redaktor naczelny kwartalnika „Archiwum Termodynamiki i Spalania”
Przewodniczący polskiej delegacji w Komisji Nauki i Techniki RWPG

Członkostwa

od 1953 – członek Sekcji Technicznej Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego
1953 – członek zwyczajny Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego
od 1961 – członek Państwowej Rady do Spraw Pokojowego Wykorzystania Energii Jądrowej
1960–1967 – członek Komisji Planowania przy Radzie Ministrów
1960–1969 – członek Komitetu Nauk Chemicznych
od 1962 – członek Rady Społeczno-Naukowej Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Amerykańskiej
od 1963 – członek Polskiej Sekcji Międzyrządowej Polsko-Radzieckiej Komisji Współpracy Gospodarczej i Naukowo-Technicznej
od 1963 – członek rady naukowej Instytutu Techniki Cieplnej
1963–1966 – członek rady naukowej Zakładu Syntezy Organicznej PAN
od 1964 – członek korespondent PAN
1965–1969 – członek prezydium Zarządu Głównego Ligi Obrony Kraju
1965–1968 – członek rady naukowej Instytutu Chemii Stosowanej w Warszawie
od 1969 – członek rzeczywisty PAN
1972–1977 – członek Komitetu Naukowego Termodynamiki i Spalania
od 1972 – członek Komitetu ds. Badań i Pokojowego Wykorzystania Przestrzeni Kosmicznej
od 1975 – członek Rady Towarzystw Naukowych i Upowszechniania Wiedzy PAN
członek Centralnej Rady Związków Zawodowych

Nagrody, wyróżnienia, odznaczenia

1937 – Srebrny Krzyż Zasługi
1947 – Złoty Krzyż Zasługi^[7]
1951 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski^[8]
1953 – Nagroda Państwowa II stopnia
1954 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski^[9]
1955 – Medal 10-lecia Polski Ludowej^[10]
1959 – Order Sztandaru Pracy II klasy
1961 – tytuł doktora honoris causa Politechniki Wrocławskiej
m.in. (dwukrotnie otrzymał to odznaczenie) 1964 – Order Sztandaru Pracy I klasy
1968 – Medal Komisji Edukacji Narodowej
1969 – Medal 25-lecia Politechniki Śląskiej
1969 – tytuł członka honorowego Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego
1970 – Medal za wybitne zasługi dla Politechniki Wrocławskiej
1970 – Złoty Medal Słowackiej Akademii Nauk
1971 – Odznaka honorowa Polskiego Towarzystwa Astronautycznego
1971 – Srebrny Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
1973 – Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
1973 – Medal z okazji 100-lecia Bułgarskiej Akademii Nauk
1973 – Medal na 500-lecie urodzin Mikołaja Kopernika
1974 – Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
1974 – Medal 30-lecia Polski Ludowej
1974 – Komandoria I klasy Orderu Lwa Finlandii
1974 – tytuł członka honorowego Polskiego Towarzystwa Cybernetycznego
1974 – tytuł członka honorowego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Legnicy
1975 – medal im. Mikołaja Kopernika PAN
1976 – tytuł doktora honoris causa Politechniki Warszawskiej
1978 – tytuł członka honorowego Towarzystwa Naukowego Płockiego
1979 – Order Budowniczych Polski Ludowej

Ponadto otrzymał odznakę tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” oraz złotą odznakę „Zasłużony dla Politechniki Warszawskiej”.

Wybrane publikacje

Balistyka wewnętrzna, Warszawa 1949
Teoria materiałów wybuchowych, Warszawa 1954
Ładunki kumulacyjne w wojsku, górnictwie i przemyśle (współautor Henryk Nowak), Warszawa 1974
Spalanie materiałów wybuchowych, Warszawa 1979
Detonacja materiałów wybuchowych, Warszawa 1981^[2]

Przypisy

↑ Jan Kamiński (red.), Nasz Wiek. Gimnazjum i Liceum imienia Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906–2006. Zarys historyczny. Wspomnienia., 2006, s. 485, ISBN 83-908655-0-5.
↑ ^a ^b ^c ^d JózefJ. Piłatowicz JózefJ., Poczet Rektorów, tradycja i współczesność Politechniki Warszawskiej 1826–2001, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2001, s. 201–209 .
↑ ^a ^b Prof. Dionizy Smoleński, Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej .
↑ Członkowie PAN: Skorowidz.
↑ Tytuły doktora honoris causa nadane przez Politechnikę Wrocławską, Politechnika Wrocławska .
↑ Doktorzy honoris causa PW, Politechnika Warszawska [zarchiwizowane z adresu 2012-01-25] .
↑ M.P. z 1947 r. nr 143, poz. 865.
↑ M.P. z 1951 r. nr 74, poz. 1007.
↑ M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1589.
↑ M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Portret na stronie Politechniki Warszawskiej

[1] Jan Kamiński (red.), Nasz Wiek. Gimnazjum i Liceum imienia Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906–2006. Zarys historyczny. Wspomnienia., 2006, s. 485, ISBN 83-908655-0-5.

[p1-2] JózefJ. Piłatowicz JózefJ., Poczet Rektorów, tradycja i współczesność Politechniki Warszawskiej 1826–2001, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2001, s. 201–209 .

[meil-3] Prof. Dionizy Smoleński, Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej .

[4] Członkowie PAN: Skorowidz.

[pwr-5] Tytuły doktora honoris causa nadane przez Politechnikę Wrocławską, Politechnika Wrocławska .

[pwhonoriscausa-6] Doktorzy honoris causa PW, Politechnika Warszawska [zarchiwizowane z adresu 2012-01-25] .

[7] M.P. z 1947 r. nr 143, poz. 865.

[8] M.P. z 1951 r. nr 74, poz. 1007.

[9] M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1589.

[10] M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne