Diora

Zakłady Radiowe Unitra-Diora w Dzierżoniowie S.A.

Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Adres	58-200 Dzierżoniów ul. Świdnicka 38
Data założenia	1945
Data likwidacji	2006
Forma prawna	przedsiębiorstwo państwowe (1945–1989) spółka akcyjna (1989–2006)
Nr KRS	0000107282
Położenie na mapie Dzierżoniowa Zakłady Radiowe „Diora"
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Zakłady Radiowe „Diora"
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Zakłady Radiowe „Diora"
Położenie na mapie powiatu dzierżoniowskiego Zakłady Radiowe „Diora"
50°44′01″N 16°38′37″E/50,733611 16,643611

Diora S.A. – przedsiębiorstwo produkcyjne z siedzibą w Dzierżoniowie istniejące w latach 1945–2006. Pierwsza polska fabryka produkująca odbiorniki radiowe w okresie po II wojnie światowej.

Historia

Fabryka rozpoczęła działalność 8 listopada 1945 roku pod nazwą Państwowa Fabryka Odbiorników Radiowych (PFOR) w Dzierżoniowie. Kolejne nazwy fabryki to DZWUR, czyli Dolnośląskie Zakłady Wytwórcze Urządzeń Radiowych, T-6, a w końcu Diora, jako anagram wyrazu radio^[1]. Uruchomieniem zakładu i organizacją produkcji pierwszych odbiorników kierował Wilhelm Rotkiewicz. Początkowo montowano proste odbiorniki reakcyjne z poniemieckich podzespołów. Jednym z etapów procesu produkcyjnego było „zeskrobywanie gapy”, czyli usuwanie z obudowy godła niemieckiego ze swastyką. Podobne początki miała również firma TONSIL.

W 1947 roku zakupiono w szwedzkiej firmie AGA licencję na produkcję superheterodynowego radioodbiornika Aga i rozpoczęto jego wytwarzanie. W tym samym czasie zespół Wilhelma Rotkiewicza pracował nad konstrukcją własnego odbiornika radiowego, taniego i dostępnego dla masowego użytkownika. W 1948 roku powstał pierwszy polski radioodbiornik – Pionier, w różnych odmianach wyprodukowany w liczbie ponad miliona egzemplarzy. Konstrukcja Pioniera przetrwała pod nazwą Promyk do 1968 r. Oprócz odbiorników radiofonicznych Diora produkowała na przełomie lat 50. i 60. radiostacje dla wojska, a także odbiorniki telewizyjne (m.in. Aladyn, Tosca, Szeherezada), a w połowie lat 90. magnetowidy.

W latach 70. i 80. firma Diora należała do Zjednoczenia Przemysłu Elektronicznego UNITRA. W 1975, w okresie regresu Diory w przygotowaniu nowych konstrukcji, dyrektorem naczelnym zakładów został Eugeniusz Nowak^[1].

W sumie opracowano i wdrożono do produkcji kilkadziesiąt modeli odbiorników radiowych, z których warto wymienić:

• 1950 – Pionier B2 – Pierwszy powojenny odbiornik z zasilaniem bateryjnym;
• 1952 – Mazur – Odbiornik z układem Pioniera U z zastosowaniem transformatora sieciowego i lamp serii „E”;
• 1955 – Polonez – Pierwsza polska powojenna konstrukcja odbiornika z gramofonem;
• 1956 – Śląsk – Pierwszy, w którym obrotowy przełącznik zakresów zastąpiony został przełącznikiem klawiszowym oraz dodano zakres UKF (na przystawce superreakcyjnej);
• 1957 – Nokturn i Sonatina – Odbiorniki uniwersalne z układem Pioniera U z klawiszowego przełącznika zakresów;
• 1959 – Calypso – Odbiornik wyposażony w pełny tor FM;
• 1960 – Kos 6290 – W tym modelu zrezygnowano z klasycznego montażu na szkielecie metalowym (chassis) i wprowadzono technologię montażu na płytce drukowanej (był to pierwszy w Polsce odbiornik radiowy wykorzystujący zamiast metalowej podstawy płytkę z tworzywa)^[1];
• 1965 – Krokus 10501 – Pierwszy przenośny odbiornik Diory zbudowany na tranzystorach, dodatkowo z możliwością zamontowania w samochodzie;
• 1970 - DSL-201 - Pierwszy polski radioodbiornik stereofoniczny klasy Hi-fi, wykonany na lampach. Innowacyjnym rozwiązaniem był układ stereodekodera.
• 1972 – Meluzyna – Pierwszy polski radioodbiornik tranzystorowy klasy Hi-fi, zbudowany na 43 tranzystorach. Stereofoniczny tuner i wzmacniacz w oddzielnych skrzynkach; Rozwinięciem było wykonanie tzw. „III skrzynki” wersji Meluzyny kwadrofonicznej. „Trzecia skrzynka” zawierała dekoder kwadrofoniczny oraz dwa dodatkowe wzmacniacze dla 3 i 4 kanału.
• 1973 – Elizabeth – nowoczesny odbiornik opracowany we współpracy z japońską firmą Tokyo-Sanyo Electric Co. Ltd. Po raz pierwszy zastosowano w nim tak nowoczesne wtedy podzespoły jak układy scalone, układy grubowarstwowe, diody LED, filtry ceramiczne;
• 1975 – Klawesyn – Ostatni odbiornik lampowy z Diory;
• 1976 – Amator-Stereo DSS-101 – przez wiele lat był najpopularniejszym standardowym radioodbiornikiem stereofonicznym. W zmienionych wersjach był produkowany do roku 1985.

Na koniec lat siedemdziesiątych i w latach osiemdziesiątych produkowano tzw. zestawy wieżowe, składające się z oddzielnych segmentów: odbiornika radiowego (tuner), wzmacniacza, magnetofonu kasetowego i korektora graficznego, a później także odtwarzacza płyt CD. Przez pewien okres produkowano całą gamę wież, począwszy od najmniejszych (mini), jakim była wieża składająca się z wzmacniacza WS 315, tunera AS 215, korektora graficznego FS 015 i magnetofonu MDS 415; przez zestawy średnie (midi), np. wzmacniacz WS 354, tuner AS 252 i magnetofon MDS 456; po największe zestawy, tzw. duże wieże, np. SSL 500 (SSL - Semi Slim Line) (jedna z ostatnich wież produkcji Diory (od 1991 do końca lat 90.)) lub SSL 700 (ostatni zestaw wieżowy wdrożony do produkcji seryjnej, jeden z najlepszych produktów w tamtych czasach w Europie, potwierdzone niejednokrotnymi zwycięstwami w testach zagranicznych czasopism, w produkcji od 1993/1994 roku)

Ważnym aspektem egzystencji zakładów była produkcja na eksport. Diora produkowała urządzenia dla tak cenionych firm jak Thomson czy Brandt, ale produkowano także pod szyldem mniej znanych jak MacWatts, Geton, Crown Japan itp. Wersje eksportowe w sposób znaczący różniły się od wersji krajowych, stosowano zagraniczne podzespoły, m.in. głowice magnetofonowe firmy ALPS oraz nierzadko nowatorskie rozwiązania.

W 1989 Przedsiębiorstwo Państwowe Zakłady Radiowe Diora zostało przekształcone w spółkę akcyjną Diora S.A.

Pod koniec lat osiemdziesiątych zastosowano w produkowanym sprzęcie technikę mikroprocesorową (wieże serii 500, odbiorniki z syntezą częstotliwości, zdalne sterowanie). Lata dziewięćdziesiąte to także produkcja magnetowidów VHS (MVD-101, MVD-200), tunerów do odbioru telewizji satelitarnej (TSA-502, TSA-504, TSA-506) oraz odbiorników telewizyjnych (OTVC-100, OTVC-200).

W 2006 Diora została prawomocnie wykreślona z rejestru przedsiębiorców. W tym samym roku zostały zburzone budynki należące do Diory co ostatecznie zakończyło historię Diory. Na terenie powstał supermarket sieci Kaufland. Dla upamiętnienia, że w tym miejscu kiedyś była Diora ulicę, przy której znajduje się sklep nazwano "Diorowską", a przy dawnej portierni zamontowano malutką tabliczkę z informacją, że tu była Diora.

Obecnie istnieje oddział Diory w Świdnicy (Diora-Świdnica), produkujący kolumny głośnikowe w oparciu o przetworniki firm Tonsil i Tesla.

Galeria

• 

  AGA

• 

  Pionier

• 

  Mazur

• 

  Sonatina

• 

  Kos 6290

• 

  Krokus 10501

• 

  Ewa

• 

  Śnieżnik R-502

• 

  magnetofon MDS 456 i wzmacniacz WS 354

• 

  Odbiornik Polonez(z gramofonem), 1956-1958

• 

  (c) Peter.shaman z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0

  Wieża stereo Hi-Fi

• 

  Radioodbiornik Zodiak DSS-402

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Wykaz sprzętu prod. Diora w katalogu oldradio.pl (pol.). [dostęp 2016-12-28].
• Unitra-klub

Zjednoczenie Przemysłu Elektronicznego i Teletechnicznego UNITRA

Biazet CEMAT CEMI Cemont CERAD CERPO COBRESPU Diora Dolam Elmasz Elpod Elpol Eltra Elwa Fonica Lamina Unitra-Lipsk Unitra-Lubartów Magmor Miflex Mikrostyk/Porad OBREP OBRPO OBRTT Omig Pewa Polam Polkolor Polfer Profel Radmor Radwar Rawar Unitra-Rzeszów Serwis Telekom Telam Telpod Tonsil Toral Unima Unimor Unipro Unitech Unitronex Unizet Warel WZT Zapel Zatra Zelos ZRK Zumet