Diphasium

Diphasium
Ilustracja
Diphasium scariosum
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

telomowe

Gromada

naczyniowe

Klasa

widłaki

Rząd

widłakowce

Rodzina

widłakowate

Rodzaj

Diphasium

Nazwa systematyczna
Diphasium C.Presl ex Rothm.
Repert. Spec. Nov. Regni Veg. 54: 64. 1944[2]
Typ nomenklatoryczny

Diphasium jussiaei (Desv.) Rothm. (=Lycopodium jussiaei Desv.)[2]

Diphasium – rodzaj roślin należących do rodziny widłakowatych. Obejmuje cztery[3] lub pięć gatunków[2][4]. W tradycyjnym ujęciu gatunki tu zaliczane włączane są do szeroko ujmowanego rodzaju widłak Lycopodium. Rodzaj jako odrębny takson opisany został w 2003 i uznany został w systemie PPGI z 2016[2].

Rośliny te występują na Filipinach, Borneo, Nowej Gwinei, w Australii i na Nowej Zelandii (D. scoriosum)[3][4][5], a także na Wyspach Subantarktycznych, w Ameryce Południowej i na Antylach (pozostałe gatunki)[4][6]. Rosną zwykle w miejscach odsłoniętych w piętrze alpejskim i subalpejskim, ale na wyższych szerokościach i w Subantarktyce schodzą na tereny nizinne[6][5].

Gametofit ma kształt odwróconego stożka. Liczba chromosomów x = 34–36[6].

Morfologia

Pokrój
Rośliny z pędami podziemnymi, płożącymi się, podnoszącymi[4] lub wspinającymi[6]. U D. scariosum osiągające do ponad 1 m długości[4] i 50 cm wysokości[5]. Pędy wyraźnie dwubocznie symetryczne[4][6].
Liście (mikrofile)
Dimorficzne – zróżnicowane na skrętoległe, szerokie liście wyrastające w dwóch rzędach bocznych i wąskie, łuskowate liście rosnące w dwóch lub trzech rzędach na grzbiecie pędu[4]. Drobne liście na grzbiecie pędu mają błoniaste końce[6].
Zarodnie
Liście zarodnionośne (sporofile) tarczowate lub niemal tarczowate, na brzegach przejrzyste, zebrane w kłosy zarodnionośne siedzące lub szypułkowe[4].

Systematyka

W systemach klasyfikacyjnych szeroko ujmujących rodzaj widłak Lycopodium rośliny tu należące zaliczane są do sekcji Diphasium (C.Presl ex Rothm.) B.Øllg. w obrębie rodzaju widłak Lycopodium[7][4].

Po raz pierwszy rodzaj Diphasium opisany został jako takson monotypowy z D. jussiaei przez Karla B. Presla w 1845. W 1944 Werner Rothmaler rozszerzył ujęcie systematyczne rodzaju zaliczając do niego różne gatunki sekcji Complanata rodzaju Lycopodium. W latach 70. XX wieku Josef Holub przywrócił wąskie ujęcie rodzaju Diphasium wyodrębniając z niego gatunki z rodzaju widlicz Diphasiastrum, Lycopodiastrum oraz Pseudodiphasium[8].

Pozycja i podział rodzaju w systemie PPG I (2016)[2]

Rodzaj Diphasium należy do podrodziny Lycopodioideae W.H.Wagner & Beitel ex B. Øllg. z rodziny widłakowatych Lycopodiaceae – jedynej współczesnej w obrębie rzędu widłakowców Lycopodiales[2].

Wykaz gatunków[3]
  • Diphasium gayanum (J.Rémy) Holub
  • Diphasium jussiaei (Desv. ex Poir.) Rothm.
  • Diphasium lawessonianum (B.Øllg.) B.Øllg.
  • Diphasium scariosum (G.Forst.) Rothm.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229. 
  3. ↑ a b c Michael Hassler and Bernd Schmitt: Checklist of Ferns and Lycophytes of the World. 2020. [dostęp 2020-08-08].
  4. ↑ a b c d e f g h i Patrick M. McCarthy (red.): Flora of Australia Volume 48, Ferns, Gymnosperms and Allied Groups. Canberra: Australian Biological Resources Study, 1998, s. 68. ISBN 0 643 059717.
  5. ↑ a b c Patrick J. Brownsey, John C. Smith-Dodsworth: New Zealand Ferns and Allied Plants. Auckland: David Bateman Ltd, 2000, s. 23-24. ISBN 1-86953-003-9.
  6. ↑ a b c d e f Benjamin Øllgaard, Paulo G. Windisch. Lycopodiaceae in Brazil. Conspectus of the family I. The genera Lycopodium, Austrolycopodium, Diphasium, and Diphasiastrum. „Rodriguésia”. 65, 2, 2014. 
  7. ↑ K.U.Kramer, P.S. Green (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. I. Pteridophytes and Gymnosperms. Berlin, Heidelberg, New York, London, Paris, Tokyo, Hongkong, Barcelona: Springer-Verlag, 1990, s. 36-37. ISBN 3-540-51794-4.
  8. ↑ Wojciech Szypuła. O filogenezie i systematyce rodziny widłakowatych Lycopodiaceae sensu lato - przegląd piśmiennictwa. „Acta Botanica Silesiaca”. 9, s. 25-56, 2013. 

Media użyte na tej stronie

Diphasium scariosum kz2.jpg
Autor: Krzysztof Ziarnek, Kenraiz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Diphasium scariosum (Lycopodium scariosum) in Wilderness Scientific Reserve near The Key, Southland (New Zealand)