Dirck van Baburen
Dirck van Baburen (ur. ok. 1595 w Wijk bij Duurstede, zm. 21 lutego 1624 w Utrechcie) – holenderski malarz okresu baroku, caravaggionista utrechcki.
Był synem Jaspera van Babuyrena (pierwotna wersja nazwiska) i Margharety van Doyenburgh. Miał brata Petera i siostrę Cecylię. Był uczniem manierysty Paulusa Moreelse (1571-1628). W l. 1617-22 pracował w Rzymie, gdzie uległ wpływom Caravaggia i Carla Saraceniego. Przed 1620 wraz z Davidem de Haenem wykonał dekorację kaplicy Piety w kościele San Pietro in Montorio. Pracował także dla kardynałów Vincenzo Giustinianiego i Scipione Borghese. Po powrocie do Utrechtu ok. 1621 wstąpił do cechu malarzy.
Malował sceny biblijne, mitologiczne i rodzajowe. Wykorzystywał mocny światłocień do wydobycia z półmroku intensywnych plam barwnych. Sytuował duże postacie w bliskim planie kompozycyjnym, przeważnie zestawione ciasno na niewielkiej przestrzeni, często ujęte półfiguralnie. Grubą mięsistą farbą sugestywnie odtwarzał fakturę przedmiotów, tkanin i ciał. Często malował na miedzi.
Jego obraz Stręczycielka (1622), którego akcja rozgrywa się w domu rozpusty, występuje dwukrotnie w tle dwóch obrazów Jana Vermeera: Koncert (ok. 1665-66) i Kobieta siedząca przy wirginale (1673-75) i prawdopodobnie zainspirował go do namalowania obrazu pod takim samym tytułem. Obraz Baburena należał wówczas do teściowej Vermeera.
Wybrane dzieła
- Chłopiec grający na drumli (1621) – Utrecht, Centraal Museum,
- Chrystus umywa nogi apostołom (ok. 1616) – Berlin, Gemäldegalerie,
- Chrystus wśród uczonych (ok. 1622) – Bloomington, Indiana University Art. Museum,
- Cierniem koronowanie (1623) - Utrecht, Museum Catharijneconvent,
- Heraklit i Demokryt – Kowno, Muzeum Ciurlioniosa,
- Koncert (ok. 1623) – St. Petersburg, Ermitaż,
- Pojmanie Chrystusa (ok. 1619) – Rzym, Galleria Borghese,
- Prometeusz skowany (1623) – Amsterdam, Rijksmuseum,
- Stręczycielka (1622) – Boston, Isabella Stewart Gardner Museum,
- Tytus (1622) – Berlin, Zamek Gruenewald,
- Zaparcie się Świętego Piotra (1620-1624) - Kolekcja „Europeum” Muzeum Narodowego w Krakowie
- Złożenie do grobu (1617) – Rzym, San Pietro in Montorio.
Bibliografia
- Samuel Rodary, Caravaggioniści holenderscy, Wrocław: Eaglemoss Polska, 2001 (Wielcy Malarze ; nr 157).
