Dmitrij Leluszenko

Dmitrij Daniłowicz Leluszenko

ukr. Дмитро Данилович Лелюшенко
ros. Дмитрий Данилович Лелюшенко

Dmitrij Leluszenko w latach czterdziestych
generał armii
Data i miejsce urodzenia	20 października?/ 2 listopada 1901 Nowokuźnieck, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	20 lipca 1987 Moskwa, ZSRR
Przebieg służby
Lata służby	1918–1987
Siły zbrojne	Armia Czerwona Armia Radziecka
Stanowiska	dowódca: 5. i 30 Armii, 1. i 3 Gwardyjskiej Armii, 4 Gwardyjskiej Armii Pancernej, d-ca Okręgów Wojskowych: Zakarpackiego, Zabajkalskiego, Uralskiego
Główne wojny i bitwy	wojna domowa w Rosji, wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa wojna zimowa, bitwa pod Moskwą, bitwa stalingradzka, bitwa o Dniepr, operacja lwowsko-sandomierska, operacja wschodniokarpacka, operacja wiślańsko-odrzańska, operacja śląska, operacja berlińska
Odznaczenia

Dmitrij Daniłowicz Leluszenko (ukr. Дмитро Данилович Лелюшенко, ros. Дмитрий Данилович Лелюшенко, ur. 20 października^?/ 2 listopada 1901 w Nowokuźniecku, zm. 20 lipca 1987 w Moskwie) – radziecki dowódca wojskowy, generał armii, dwukrotny Bohater Związku Radzieckiego (1940, 1945) i Bohater Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej (1970).

Życiorys

Urodził się we wsi Nowokuźnieck w obwodzie rostowskim w rodzinie chłopskiej. Ukrainiec^[1].

W czasie wojny domowej w 1918 wstąpił do oddziału partyzanckiego Czerwonej Konnicy Borysa Dumenko walczącego przeciwko białym Kozakom. W 1919 wstąpił do Armii Czerwonej, gdzie w składzie 1 Armii Konnej walczył przeciwko wojskom gen. Antona Denikina, a później w wojnie polsko-bolszewickiej.

Po zakończeniu wojny domowej pozostał w wojsku, jako zawodowy oficer. W momencie rozpoczęcia w Armii Czerwonej tworzenia wojsk zmechanizowanych rozpoczął służbę w tych wojskach. W 1933 ukończył Akademię Wojenną im. M. Frunzego. Następnie był dowódcą batalionu a później pułku czołgów.

W czasie wojny zimowej w już w stopniu kombriga dowodził 29 Samodzielną Brygadą Czołgów. Wyróżnił się wtedy w walkach o przełamanie linii Mannerheima, za co 7 kwietnia 1940 został nagrodzony tytułem Bohatera Związku Radzieckiego.

W momencie rozpoczęcia agresji Niemiec na ZSRR dowodził 21 korpusem zmechanizowanym, walczącym nad rzeką Dźwiną. Jednak już w sierpniu 1941 został naczelnikiem ds. formowania wojsk pancernych w dowództwie wojsk pancernych.

W październiku 1941 został na rozkaz Józefa Stalina dowódcą utworzonego 1. Samodzielnego Gwardyjskiego Korpusu Strzeleckiego, którym dowodził w czasie bitwy pod Moskwą. Za zasługi w bitwie został mianowany dowódcą 5 Armii, która zajmowała pozycję obronne w rejonie Możajska. Funkcję tę pełnił jednak bardzo krótko, gdyż został ranny.

Po wyleczeniu z ran w listopadzie 1941 został dowódcą 30 Armii, która wchodziła w skład Frontu Zachodniego. Dowodząc tą armią wziął udział w kontrofensywie pod Moskwą w grudniu 1941, gdzie wyróżniła się ona w walkach o likwidację wybrzuszenia pod Klinem. Następnie brał udział w bitwie pod Rżewem w 1942 roku oraz w kontrofensywie pod Rżewem latem 1942.

W listopadzie 1942 został dowódcą 1 Gwardyjskiej Armii, którą dowodził w czasie kontrofensywy pod Stalingradem. 5 grudnia 1942 został dowódcą 3 Gwardyjskiej Armii, która powstała z przemianowania 1 Gwardyjskiej Armii. Wziął udział w bitwie o Dniepr zdobywając przyczółek pod Nikopolem.

W marcu 1944 został dowódcą 4 Armii Pancernej (17 marca 1945 została przemianowana na 4 Gwardyjską Armię Pancerną), którą dowodził do końca wojny. Dowodząc to armią wziął udział w oswobodzeniu prawobrzeżnej Ukrainy, operacji lwowsko-sandomierskiej, wschodniokarpackiej, wiślańsko-odrzańskiej, śląskiej i berlińskiej.

6 kwietnia 1945 został po raz drugi nagrodzony tytułem Bohatera Związku Radzieckiego.

5 maja 1945 dowodzona przez niego armia wzięła udział w operacji praskiej jako siły uderzeniowe 1 Frontu Ukraińskiego, które dotarły do Pragi 9 maja 1945 udzielając pomocy powstańcom.

Po zakończeniu II wojny światowej na kierowniczych stanowiskach w Armii Radzieckiej. Był kolejno dowódcą Zakarpackiego Okręgu Wojskowego (1953–1956), Zabajkalskiego Okręgu Wojskowego (1956–1958) i Uralskiego Okręgu Wojskowego (1958–1960). Następnie został przewodniczącym organizacji DOSAAF w latach 1960–1964. Później był w grupie generalnych inspektorów Ministerstwa Obrony ZSRR.

Napisał wspomnienia pt. Москва-Сталинград-Берлин-Прага. Записки командарма (pol. Moskwa-Stalingrad-Berlin-Praga. Notatki dowódcy armii) (wyd. I 1970); w Polsce wydane pod tytułem Pancernym szlakiem: wspomnienia dowódcy armii (wyd. 1981, ISBN 83-11-06958-1).

Zmarł w Moskwie i został pochowany na cmentarzu Nowodziewiczym.

Odznaczenia

• Medal Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego – dwukrotnie (7 kwietnia 1940, 6 kwietnia 1945)
• Order Lenina – czterokrotnie
• Order Rewolucji Październikowej
• Order Czerwonego Sztandaru – czterokrotnie
• Order Suworowa I klasy – dwukrotnie
• Order Kutuzowa I klasy – dwukrotnie
• Order Bohdana Chmielnickiego I klasy
• Order Wojny Ojczyźnianej I klasy
• Order Za Służbę Ojczyźnie w Siłach Zbrojnych ZSRR III stopnia
• Medal jubileuszowy „XX lat Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej”
• Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
• Medal „Weteran Sił Zbrojnych ZSRR”
• Złota Gwiazda Bohatera Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej (28 kwietnia 1970, ČSSR)^[2]
• Order Klementa Gottwalda (ČSSR)
• Czechosłowacki Wojskowy Order Lwa Białego „Za zwycięstwo”
• Krzyż Komandorski Orderu Virtuti Militari (Polska Ludowa)
• Krzyż Kawalerski Orderu Virtuti Militari (Polska Ludowa)
• Order Krzyża Grunwaldu II klasy (Polska Ludowa)
• Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk (Polska Ludowa)

I inne.

Przypisy

Bibliografia

• BolesławB. Potyrała BolesławB., WładysławW. Szlufik WładysławW., Who is who? Trzygwiazdkowi generałowie i admirałowie radzieckich sił zbrojnych z lat 1940–1991, Częstochowa: WSP, 2001, ISBN 83-7098-662-5, OCLC 831020923 .
• (ros.) Wielka Encyklopedia Radziecka, t. 14, s. 286, Moskwa 1969-1978
• (ros.) Praca zbiorowa: Велкая Отечественная война 1941-1945. Moskwa: Политиэдат, 1985.
• Лелюшенко Дмитрий Данилович – Герои страны (ros.)
• https://encyclopedia.mil.ru/encyclopedia/heroes/USSR/more.htm?id=11843074@morfHeroes (ros.)