Dobór osobniczy

Dobór osobniczy (dobór indywidualny) – klasyczna koncepcja w teorii ewolucji zakładająca, że jednostkami doboru naturalnego są osobniki[1]. Odnosi się do poziomu, na którym następuje selekcja cech osobniczych, w tym przypadku pojedynczych osobników danego gatunku. Proces selekcji przebiega dzięki temu, że niektóre osobniki należące do populacji osiągają większy sukces reprodukcyjny, co umożliwia utrwalanie swoich cech genetycznych[2].

W rzeczywistości dobór naturalny nie jest selekcją genotypów, a dotyczy poszczególnych genów. Teoretyczne modele genetyki populacyjnej dotyczą zmian częstości alleli tych samych genów. R. Dawkins w popularnonaukowej książce Samolubny gen przybliżył mechanizm doboru zachodzącego w ramach populacji nie używając trudnego matematycznego języka genetyki populacyjnej. W kolejnej książce, adresowanej do biologów, R. Dawkins opisywał wszystkie zaburzenia mejozy jako efekty konfliktów między genami w obrębie genomu, występujących u organizmów diploidalnych[3].

W latach 60. i 70. XX wieku, koncepcja klasyczna została zakwestionowana przez ewolucjonistów, którzy proponowali inne jednostki doboru: Vero C. Wynne-Edwards przedstawiał koncepcję doboru grupowego, a R. Dawkins koncepcję, w której jednostką doboru jest gen. W tym czasie S. J. Gould bronił stanowiska klasycznego, zakładając przy tym, że podejście Dawkinsa jest zasadniczo błędne, ponieważ dobór widzi ciała, a nie geny[4]. W Samolubnym genie R. Dawkins dobór osobniczy przedstawiał jako alternatywę dla doboru grupowego, zauważając, że ta druga ma mniej zwolenników wśród ewolucjonistów. Propagował jednocześnie dobór genowy[5]. W odpowiedzi na krytykę S. J. Goulda, w Fenotypie rozszerzonym stwierdził, że koncepcje doboru genowego, osobniczego i grupowego nie znajdują się na „szczeblach jednej drabiny”, ponieważ spór między zwolennikami doboru osobniczego i doboru grupowego dotyczy tego, co jest nośnikiem doboru, natomiast w przypadku sporu między koncepcją doboru osobniczego i genowego chodzi o wyjaśnienie kwestii czy jednostką doboru jest nośnik (genów), czy replikator (gen) [6].

Pod koniec lat 70. w pozycjach E. O. Wilsona pojęcie doboru osobniczego przedstawiane było jako przeciwieństwo doboru grupowego i krewniaczego[7], aczkolwiek dobór krewniaczy może też być traktowany jako dobór indywidualny[8]. W popularnym wydaniu Socjobiologii E. O. Wilson dobór naturalny lokował na poziomach między osobnikiem i gatunkiem. Wskazywał także na selekcję migracyjną i międzydemową (międzypopulacyjną), tłumacząc zachowania altruistyczne[9].

Różne poziomy analizy doboru naturalnego pozwalają na wyjaśnianie różnych zjawisk, takich jak zachowania społeczne bądź konflikty genetyczne[8].

Przypisy

  1. ↑ Stephen Jay Gould: Niewczesny pogrzeb Darwina. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1991, s. 161-168. ISBN 83-06-02081-2.
  2. ↑ Selection (redirected from Individual selection) (ang.). W: TheFreeDictionary [on-line]. [dostęp 2013-11-16].
  3. ↑ 4.8. Koncepcja samolubnego genu a sprawa poziomu doboru; Dodatek 1: Frekwencje genotypów i genów. [[Prawo Hardy’ego-Weinberga|Reguła Hardy’ego i Weinberga]], [w:] Adam Łomnicki, Ekologia ewolucyjna, [w:] Podręcznik akademicki [online], Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 70–72, 187–191, ISBN 978-83-01-16850-6 [dostęp 2013-11-15] (pol.).???
  4. ↑ Stephen Jay Gould: Niewczesny pogrzeb Darwina. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1991, s. 160-161. ISBN 83-06-02081-2.
  5. ↑ Richard Dawkins: Samolubny gen. Warszawa: Prószyński i s-ka, 1996, s. 26, seria: Na ścieżkach nauki. ISBN 83-86868-15-5.
  6. ↑ Richard Dawkins: Fenotyp rozszerzony. Dalekosiężny gen. Warszawa: Prószyński i s-ka, 2003, s. 113-114. ISBN 83-7225-150-2.
  7. ↑ Edward O. Wilson: O naturze ludzkiej. Poznań: Zysk i s-ka, 1998, s. 222. ISBN 83-7150-453-5.
  8. ↑ a b Halina Krzanowska, Adam Łomnicki, Jan Rafiński, Henryk Szarski, Jacek Szymura: Zarys mechanizmów ewolucji. Warszawa: PWN, 2002, s. 201. ISBN 83-01-13723-1.
  9. ↑ Edward O. Wilson: Socjobiologia. Poznań: Zysk i s-ka, 2000, s. 65-70. ISBN 83-7150-682-1.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Darwin's finches.jpeg

Darwin's finches or Galapagos finches. Darwin, 1845. Journal of researches into the natural history and geology of the countries visited during the voyage of H.M.S. Beagle round the world, under the Command of Capt. Fitz Roy, R.N. 2d edition.