Dobrzany

Dobrzany
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Ratusz Miejski w Dobrzanach
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	stargardzki
Gmina	Dobrzany
Prawa miejskie	przed 1336
Burmistrz	Paweł Filip
Powierzchnia	5,34 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 2344; 439,0 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 91
Kod pocztowy	73-130
Tablice rejestracyjne	ZST
	Położenie na mapie gminy Dobrzany Dobrzany
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Dobrzany
	Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Dobrzany
	Położenie na mapie powiatu stargardzkiego Dobrzany
	53°21′31″N 15°25′34″E/53,358611 15,426111
TERC (TERYT)	3214034
SIMC	0978875
	Urząd miejskiul. Staszica 1; 73-130 Dobrzany
	Strona internetowa

Panorama miasta z Wielkiej Mapy Księstwa Pomorskiego

Plan miasta

Zabudowa powojenna w centrum

Fragment centrum miasta

Dobrzany (niem. Jacobshagen, Jakobshagen^[2]) – miasto w województwie zachodniopomorskim, w powiecie stargardzkim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Dobrzany, na Pojezierzu Ińskim, nad jeziorem Szadzko.

Według danych z 31 grudnia 2011 miasto miało 2404 mieszkańców^[3].

Położenie

Dobrzany (przy współrzędnych 53°21′31″N 15°25′34″E/53,358611 15,426111) leżą w centralnej części woj. zachodniopomorskiego, w południowej części powiatu stargardzkiego, w środkowej części gminy Dobrzany.

Miejscowość Dobrzany leży 32 km na wschód od Stargardu. Od strony południowej opływa Dobrzany niewielka rzeka Pęzinka, dopływ Krąpieli, która przepływa przez Staw Młyński i wpada do Jeziora Szadzkiego.

Według danych z 28 grudnia 2012 powierzchnia miasta wynosiła 5,34 km²^[4].

Rozciągłość zabudowań miejskich w kierunku południkowym wynosi ok. 2,3 km, a w kierunku równoleżnikowym ok. 1,2 km^[5].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. szczecińskiego.

Historia

Nieznana jest pierwsza słowiańska nazwa tej miejscowości. Dobrzany powstały prawdopodobnie w XII wieku^[6]. W zachowanych dokumentach występowała pod nazwą Jacobshagen. Nazwa ta po II wojnie światowej uległa kilkakrotnej zmianie. Najpierw miejscowość nazywała się Jakubowo, później Dobrzanek, aż wreszcie utrwaliła się obecna nazwa Dobrzany. Prawa miejskie Dobrzany otrzymały przed 1336. Liczne ryglowe domy z XVIII i XIX wieku.

Pierwsza wzmianka o kościele w Dobrzanach pojawiła się w 1381. Obok kościoła znajdował się do końca XVI w. cmentarz, który następnie przeniesiono na zachodni kraniec miasta. Ten cmentarz zachował się do XIX w. Następnie cmentarz usytuowano na małym wzniesieniu (obecnie znajduje się przy ul. Cmentarnej).

Już na VII w. datowane jest pierwotne osadnictwo na terenie Dobrzan. W IX-XIII w. istniały tu dwa grody obronne. Przed rokiem 1336 miała miejsce lokacja miasta Jakobshagen. Lata 1368-1459 to czas, gdy miasto leżało w granicach księstwa słupskiego. W styczniu 1606 miasto spotkało się z dużymi zniszczeniami wskutek pożaru – spłonęły 22 domy, prawie sto izb, a także około połowy bydła i pozostałego inwentarza. Ze względu na straty duża część mieszkańców postanowiła opuścić miasto i osiedlić się w sąsiednich wioskach. Pozostali skorzystali z pomocy księcia – 20 gospodarzy otrzymało prawo do wyrębu lasu. Wybudowano także nową karczmę. W 1618 roku Dobrzany musiały być na tyle odbudowane, by znaleźć się na pierwszej mapie Pomorza, autorstwa kartografa Eilharda Lubinusa z 1618 jako liczące się miasteczko^[7].

W latach 1651–1654 Dobrzany, jak i cały powiat stargardzki były pod zarządem szwedzkim, następnie przeszły pod panowanie elektora brandenburskiego.

W roku 1781 miał miejsce kolejny wielki pożar miasta, który wymusił reorganizację zabudowy. Z istniejących wcześniej 294 domów w mieście pozostały tylko 4. Odbudowa miasta nastąpiła po otrzymaniu dotacji w wysokości 39.000 talarów z kasy państwowej. Niezależnie od państwowej dotacji w całym kraju zorganizowano zbiórkę pieniędzy na rzecz poszkodowanych. W odbudowie posłużyły materiały (głównie kamienie i cegły) z rozbiórki zniszczonego w wojnie trzydziestoletniej zamku w pobliskim Szadzku. Początkowo Król Fryderyk II nie wyraził zgody na użycie elementów zamku, jednakże ostatecznie zezwolił na rozbiórkę, z zastrzeżeniem że pod nadzorem władz rejencji, która wydawała pisemne pozwolenia^[7].

W 1896 r. zaczęła kursować "Szadzka Kolej Wąskotorowa", która jeździła na trasie Stargard – Poźrzadło Dwór (przez Starą Dąbrowę, Trąbki i Kozy Pomorskie). Po II wojnie światowej odcinek za Dobrzanami zlikwidowano z powodu utworzenia poligonu drawskiego. Przewozy na linii Stargard – Dobrzany zawieszono w 1996 r.

2 marca 1945 miasto zostało zajęte przez wojska radzieckie (I Front Białoruski, 3. Armia Uderzeniowa, I Armia Pancerna), zniszczenia sięgnęły 60% zabudowy miasta. Jeszcze w tym samym miesiącu wybrano burmistrza Dobrzan, którym został Jan Nagórski. Latem 1945 rozpoczęto wysiedlanie dotychczasowej ludności do Niemiec^[7].

Po przejęciu miasta przez polską administrację przejściowo używano nazw Jakubowo oraz Dobrzanek^[8]. Nazwę Dobrzany wprowadzono w listopadzie 1946 roku^[9].

W 1973 zmniejszono zasięg administracyjny miasta^[10].

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Dobrzan w 2014 roku ^[1].

Zabytki

kościół św. Michała Archanioła z lat 1782-1784^[11].
neogotycko-secesyjny ratusz w początku XX w. z oktagonalną wieżyczką w narożu i z bocznym ryzalitem^[12];
domy o konstrukcji ryglowej z XVIII i XIX w.;
dwa grodziska z IX i X wieku z podwójnym wałem.

Oświata

Miasto po likwidacji pozostałych szkół na terenie gminy pełni rolę głównego gminnego ośrodka oświaty. Na terenie Dobrzan funkcjonuje Zespół Szkół Publicznych, do którego uczęszczało w 2009 637 uczniów z całej gminy Dobrzany^[13].

W skład Zespołu wchodzą:

Przedszkole Miejskie
Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszki
Gimnazjum im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego

Sport

W Dobrzanach działa wielosekcyjny klub sportowy MKS Zorza Dobrzany. Wcześniej znany był pod nazwą "KS Sokół" (przed 1954) oraz "LZS Zorza-Saturn Dobrzany" (do 2001). Obecnie prowadzi dwie sekcje: piłkarską i kolarską. W przeszłości prowadzono także sekcje: żeglarską, turystyczną, piłki siatkowej, szachowo-warcabową i tenisa stołowego.

Klub został założony w 1954 r. i ma barwy biało-niebieskie. Zespół piłkarski rozgrywa mecze na Stadionie Miejskim im. Dionizego Stąpóra w Dobrzanach z boiskiem o wymiarach 105x67 i trybunach o pojemności 1000 miejsc (w tym 700 miejsc siedzących). W sezonie 2012/2013 MKS Zorza Dobrzany występuje w Lidze Okręgowej, w grupie "Szczecin"^[14].

Administracja

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Mieszkańcy Dobrzan wybierają do swojej rady miejskiej 7 radnych (7 z 15). Pozostałych 8 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Dobrzany^[15]. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest budynek przy ul. Staszica.

Burmistrzowie Dobrzan:

Witold Kasprzak-Dżyberti (22 marca 2004-2010)^[16]
Jan Prościak (2010-2014)^[17]
Anna Gibas (2014-2020)^[18]
Zbigniew Kurzymski (2020-2021) pełniący obowiązki burmistrza.
Paweł Filip (2021-)

Mieszkańcy Dobrzan wybierają parlamentarzystów z okręgów z komisją wyborczą w Szczecinie, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.

Zobacz też

cmentarz żydowski w Dobrzanach

Przypisy

↑ ^a ^b Dobrzany w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
↑ Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2011 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2012-11-23. ISSN 1734-6118.
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.
↑ wyliczone na podstawie ortofotomapy na geoportal.gov.pl
↑ CzesławC. Piskorski CzesławC., Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka Warszawa, 1980, s. 130-131, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482 .
↑ ^a ^b ^c Dobrzany. Dzieje Miasta. pr. zbior. pod red. Lucyny Turek-Kwiatkowskiej; Szczecin 1989; Szczecińskie Wydawnictwo Diecezjalne
↑ Słownik współczesnych nazw geograficznych Pomorza Zachodniego z nazwami przejściowymi z lat 1945-1948. Tadeusz Białecki (red.). Szczecin: Książnica Pomorska w Szczecinie, 2002, s. 56. ISBN 83-87879-34-7.
↑ M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 162
↑ Dziennik Urzędowy Województwa Zachodniopomorskiego, 31.03.1999 "Dz.Urz. WRN w Szczecinie Nr 15, poz. 119".
↑ Rejestr Zabytków Nieruchomych, stan na 30-06-2010. Warszawa: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, 2010-06-30.
↑ PiotrP. Skurzyński PiotrP., Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 121, ISBN 978-83-7495-133-3 .
↑ Strona internetowa Zespołu Szkół Publicznych w Dobrzanach [Dostęp 05-10-2010]
↑ Miejski Klub Sportowy Zorza Dobrzany w 90minut.pl 90minut.pl
↑ Rada Miejska w Dobrzanach. Państwowa Komisja Wyborcza, 2006. [dostęp 2009-09-30]. (pol.).
↑ "Nowy burmistrz w Dobrzanach" Gazeta.pl, 22.03.2004
↑ "WYKAZ WÓJTÓW, BURMISTRZÓW I PREZYDENTÓW MIAST WYBRANYCH W DNIU 21 LISTOPADA 2010 R. ORAZ 5 GRUDNIA 2010 R." Państwowa Komisja Wyborcza, 2010 [dostęp 2010-12-14]
↑ [1] Państwowa Komisja Wyborcza, 2014 [dostęp 2014-12-10]

Linki zewnętrzne

Historia Żydów w Dobrzanach na portalu Wirtualny Sztetl

[populacja2016-1] Dobrzany w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[MP-2] Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)

[3] Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2011 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2012-11-23. ISSN 1734-6118.

[4] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.

[5] wyliczone na podstawie ortofotomapy na geoportal.gov.pl

[pomorze-6] CzesławC. Piskorski CzesławC., Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka Warszawa, 1980, s. 130-131, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482 .

[Dobrzany._Dzieje_Miasta-7] Dobrzany. Dzieje Miasta. pr. zbior. pod red. Lucyny Turek-Kwiatkowskiej; Szczecin 1989; Szczecińskie Wydawnictwo Diecezjalne

[8] Słownik współczesnych nazw geograficznych Pomorza Zachodniego z nazwami przejściowymi z lat 1945-1948. Tadeusz Białecki (red.). Szczecin: Książnica Pomorska w Szczecinie, 2002, s. 56. ISBN 83-87879-34-7.

[9] M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 162

[10] Dziennik Urzędowy Województwa Zachodniopomorskiego, 31.03.1999 "Dz.Urz. WRN w Szczecinie Nr 15, poz. 119".

[11] Rejestr Zabytków Nieruchomych, stan na 30-06-2010. Warszawa: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, 2010-06-30.

[pomorze2-12] PiotrP. Skurzyński PiotrP., Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 121, ISBN 978-83-7495-133-3 .

[13] Strona internetowa Zespołu Szkół Publicznych w Dobrzanach [Dostęp 05-10-2010]

[14] Miejski Klub Sportowy Zorza Dobrzany w 90minut.pl 90minut.pl

[15] Rada Miejska w Dobrzanach. Państwowa Komisja Wyborcza, 2006. [dostęp 2009-09-30]. (pol.).

[16] "Nowy burmistrz w Dobrzanach" Gazeta.pl, 22.03.2004

[17] "WYKAZ WÓJTÓW, BURMISTRZÓW I PREZYDENTÓW MIAST WYBRANYCH W DNIU 21 LISTOPADA 2010 R. ORAZ 5 GRUDNIA 2010 R." Państwowa Komisja Wyborcza, 2010 [dostęp 2010-12-14]

[18] [1] Państwowa Komisja Wyborcza, 2014 [dostęp 2014-12-10]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

Miasta na prawach powiatu	Koszalin Szczecin Świnoujście
Miasta powiatowe	Białogard Choszczno Drawsko Pomorskie Goleniów Gryfice Gryfino Kamień Pomorski Kołobrzeg Łobez Myślibórz Police Pyrzyce Sławno Stargard Szczecinek Świdwin Wałcz
Miasta gminne	Barlinek Barwice Biały Bór Bobolice Borne Sulinowo Cedynia Chociwel Chojna Czaplinek Człopa Darłowo Dębno Dobra k. Nowogardu Dobrzany Drawno Dziwnów Golczewo Gościno Ińsko Kalisz Pomorski Karlino Lipiany Maszewo Mielno Mieszkowice Międzyzdroje Mirosławiec Moryń Nowe Warpno Nowogard Pełczyce Płoty Polanów Połczyn-Zdrój Recz Resko Sianów Stepnica Suchań Trzcińsko-Zdrój Trzebiatów Tuczno Tychowo Węgorzyno Wolin Złocieniec

Miasto	Dobrzany
Wsie	Biała Błotno Bytowo Dolice Kępno Kozy Krzemień Lutkowo Mosina Odargowo Ognica Sierakowo Szadzko
Osada	Grabnica
Osada leśna	Kielno
Integralne części wsi	Dobrzany (Kozy) Dobrzany (Ognica)

Miasta	Chociwel Dobrzany Ińsko Stargard Suchań
Gminy miejskie	Stargard
Gminy miejsko-wiejskie	Chociwel Dobrzany Ińsko Suchań
Gminy wiejskie	Dolice Kobylanka Marianowo Stara Dąbrowa Stargard

Przynależność wojewódzka	woj. szczecińskie
Miasta	Chociwel (Chociwol) Dobrzany (Dobrzanek) Ińsko Stargard Szczeciński (Stargard) (do 1973 →) Suchań
Osiedla (1954–72)	Kluczewo (1959–61 →)
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Bytowo (1945–54) Chociwel (1973–75) Dąbrowa (Nowa Dąbrowa) (1945–54) Długie (1945–54) Dobrzany (1973–75) Ińsko (1973–75) Kania (1945–54) Klępino (Klempino) (1945–54) Kobylanka (1973–75) Marianowo (Marianów) (1945–54 i 1973–75) Mielno Stargardzkie (Mielno) (1945–54) Nosowo (1945–54) Pęzino (Pęsino) (1945–54 i 1973–75) Słodkowo (1945–54) Stara Dąbrowa (1973–75) Stargard Szczeciński (od 1973) Storkowo (Starkowo) (1945–54) Suchań (1973–75)
Gromady (1954–72)	Brudzewice (1954–61) Chlebówek (1954–61) Chociwel (1954–72) Długie (1954–68) Dobrzany (1962–72) Dzwonowo (1954–68) Gogolewo (1954–61) Grzędzice (1954–68) Ińsko (1962–72) Kamienny Most (1954–61) Klępino (1954–61) Kluczewo (← 1955–59) Kobylanka (← 1958–72) Krzemień (1954–68) Łęczyca (1954–61) Marianowo (1954–72) Nowa Dąbrowa (1954–61) Ognica (1954–61) Pęzino (1954–72) Sadłowo (1954–61) Skalin (1954–68) Sowno (1954–71) Stara Dąbrowa (1962–72) Stargard Szczeciński (1962–72) Stargard–Kluczewo (1968–72) Storkowo (1954–61) Suchań (1962–72) Święte (1954–61) Tarnowo (1954–61) Wapnica (1954–61) Witkowo (← 1958–68)

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne