Doina Cornea

Doina Cornea

Data i miejsce urodzenia	30 maja 1929 Braszów
Data i miejsce śmierci	3 maja 2018 Cluj-Napoca
Zawód, zajęcie	lingwistka działaczka społeczna
Narodowość	rumuńska
Alma Mater	Uniwersytet Babeșa i Bolyaia
Małżeństwo	Leontin Juhas
Dzieci	Ariadna Leontin
Odznaczenia

Doina Cornea (ur. 30 maja 1929 w Braszowie, zm. 3 maja 2018 w Kluż-Napoce^[1]) – rumuńska lingwistka i działaczka społeczna, dysydentka.

Życiorys

Córka Iacoba i Marii (z d. Moga). W 1948 podjęła studia z zakresu języków romańskich na Uniwersytecie Babesa i Bolyaia w Klużu-Napoce. Po ukończeniu studiów rozpoczęła pracę nauczycielki języka francuskiego w szkole średniej w Zalău. Po ślubie z prawnikiem pracującym w Zalău, w 1958 powróciła do Klużu, gdzie rozpoczęła pracę naukową na macierzystym uniwersytecie^[1].

Początki działalności politycznej

W 1980 opublikowała w drugim obiegu wydawniczym tłumaczenie dzieła Mircei Eliadego Încercarea Labirintului (Próba labiryntu), a następnie cztery kolejne tłumaczenia. W 1982 wysłała nielegalnie pierwszy swój list do Radia Wolna Europa, w którym wyraziła protest przeciwko rządom Nicolae Ceaușescu^[1]. Pisząc o kryzysie dotykającym Rumunię dostrzegała nie tylko jego ekonomiczne uwarunkowania, ale także kryzys duchowy Rumunów, których sytuacja zmusiła do przedkładania wartości materialnych nad duchowe^[2]. Mimo, iż Cornea nie chciał ujawniać swojego nazwiska, dziennikarze Radia Wolna Europa nie zrozumieli jej intencji i opublikowali list w całości, podając personalia autorki. 15 września Cornea została zwolniona z pracy, oficjalnie pod pretekstem udostępniania studentom zakazanej literatury^[1].

Drugi list Corneu, który został upubliczniony przez BBC i Radio Wolna Europa zawierał protest przeciwko represjom wobec środowiska akademickiego i skargę, że nikt nie bronił jej przed zwolnieniem z pracy. Wśród jej kolejnych listów był jeden skierowany w sierpniu 1987 bezpośrednio do Nicolae Ceaușescu, w którym domagała się reformy szkolnictwa wyższego, autonomii uniwersytetów, a także podjęcia współpracy z uniwersytetami zagranicznymi^[3]. W czasie wystąpienia robotników Braszowa w listopadzie 1987, wspólnie z synem kolportowała tekst manifestu, w którym wyrażała solidarność z robotnikami protestującymi przeciwko władzom komunistycznym^[2]. Za ten czyn została aresztowana przez funkcjonariuszy Securitate. Z więzienia została uwolniona w grudniu 1987, wskutek presji państw zachodnich i po emisji przez telewizję francuską filmu o współczesnej Rumunii, w którym znalazł się fragment starego wywiadu z Doiną Corneą. Latem 1988 została zaproszona na konferencję praw człowieka w Krakowie, ale zaproszenie do niej nie dotarło, a władze Rumunii nie wydały jej paszportu. 23 sierpnia 1988 Cornea napisała list, odczytany w programie RWE, w którym uznawała Ceausescu osobiście odpowiedzialnym za katastrofę Rumunii i proponowała mu albo podanie się do dymisji albo wprowadzenie reform społeczno-politycznych^[2].

W 1988 została umieszczona w areszcie domowym, a dziennikarze telewizji belgijskiej, którzy wcześniej przeprowadzali z nią wywiad rozpoczęli kampanię na rzecz jej uwolnienia^[4]. W sprawie Cornei interweniował belgijski minister spraw zagranicznych Leo Tindemans, a także były prezydent Francji Valéry Giscard d'Estaing. Mimo uwięzienia, Cornea przekazała dwa listy na Zachód, uznając swoje uwięzienie za niezgodne z rumuńskim prawem i jako przykład arbitralnych działań władz. Łącznie przesłała na Zachód trzydzieści listów^[4]. W 1989 otrzymała osobiste zaproszenie od Danielle Mitterrand (żony prezydenta Francji François Mitterranda) do udziału w obchodach 200 rocznicy Rewolucji Francuskiej, ale po raz kolejny władze rumuńskie uniemożliwiły jej wyjazd^[2].

Działalność po roku 1989

W czasie Rumuńskiej Rewolucji w grudniu 1989, Cornea została uwolniona i wzięła udział w demonstracjach ulicznych w Klużu. Zaproszona do udziału w Radzie Narodowej Frontu Ocalenia Narodowego, zgodziła się na udział w jego pracach, ale po decyzji o przekształceniu Frontu w partię polityczną, w 1990 wystąpiła z niego^[1]. Wspólnie z grupą dysydentów (Ana Blandiana, Mihai Sora, Mircea Dinescu) zaangażowała się w serię protestów przeciwko nowym władzom, kierowanym przez Iona Iliescu^[4]. Była współzałożycielką Demokratycznego Anty-Totalitarnego Forum Rumunii (Forumul Democrat Antitotalitar din România), który był próbą zjednoczenia środowisk opozycyjnych wobec rządów postkomunistycznych. Z czasem Forum przekształciło się w Rumuńską Konwencję Demokratyczną, która doprowadziła w 1996 do przejęcia władzy przez Emila Constantinescu.

Pod koniec życia Cornea działała w Grupie Dialogu Społecznego i w Fundacji Pamięci Kulturowej. Zmarła po długiej chorobie w Klużu i została pochowana z honorami wojskowymi na cmentarzy Hajongard^[3].

Życie prywatne

Była mężatką (mąż Leontin Juhas), miała dwoje dzieci (Ariadnę i Leontina)^[2].

Nagrody i wyróżnienia

• 2009: Komandor Legii Honorowej^[4]
• 2018: Wielki Krzyż Orderu Gwiazdy Rumunii

W 1989 została wyróżniona norweską Nagrodą Rafto za działania w zakresie praw człowieka. Otrzymała doktorat honoris causa Wolnego Uniwersytetu w Brukseli.

Przypisy

Bibliografia

• "Próbowałam żyć tak, jakby strach nie istniał". = 2022-06-16, tvn24.pl, 2018  (pol.).