Doktor Żywago (powieść)

Doktor Żywago – powieść rosyjskiego/radzieckiego pisarza i poety, Borisa Pasternaka, opowiadająca losy lekarza Jurija Żywagi na tle wydarzeń w Rosji od początku XX wieku, przez rewolucję październikową i wojnę domową aż do lat trzydziestych XX w.

Autor pracował nad nią w latach 1948–1955. Po raz pierwszy opublikowana została we Włoszech[1] w 1957, a rok później ukazały się wydania rosyjskie (poza ZSRR) i tłumaczenia na inne języki. Oficjalne wydawnictwa radzieckie odmawiały jej druku. W 1958 Pasternak został uhonorowany literacką Nagrodą Nobla, co w kontekście odmowy wydania powieści w kraju wywołało nagonkę władz komunistycznych ZSRR na pisarza[2][3], który odmówił przyjęcia nagrody.

W Związku Radzieckim powieść ukazała się dopiero w 1988. Powieść była zakazana w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Pierwsze polskie tłumaczenie wykonane przez Jerzego Stempowskiego i Józefa Łobodowskiego (wiersze) ukazało się w Paryżu w 1959 r. nakładem Instytutu Literackiego[4]. Autorką kolejnego przekładu, opublikowanego w 1990 r. w Polsce przez Państwowy Instytut Wydawniczy (ISBN 83-06-02020-0), była Ewa Rojewska-Olejarczuk. Wersja ta była wielokrotnie wznawiana[5].

Centralna Agencja Wywiadowcza finansowała zagraniczne wydania w języku rosyjskim i w językach innych państw bloku wschodniego celem walki psychologicznej[6][7][8][9][10].

Ekranizacje

W 1965 roku na podstawie powieści w USA nakręcono film o tym samym tytule w reżyserii Davida Leana z Omarem Sharifem i Julie Christie, który otrzymał pięć Oscarów. W roku 2002 powstała telewizyjna ekranizacja powieści z Hansem Mathesonem i Keirą Knightley. W 2006 roku powstała pierwsza rosyjska adaptacja – miniserial z Olegiem Mieńszykowem i Czułpan Chamatową w rolach głównych.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Drawicz i inni, Historia literatury rosyjskiej XX wieku. Praca zbiorowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997, s. 539–541, ISBN 83-01-12224-2, OCLC 38052243.
  2. ↑ Zofia Mejszutowicz-Bocheńska: Florian Nieuważny (red.): Słownik pisarzy rosyjskich. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1994, s. 293. ISBN 83-214-0961-X.
  3. ↑ Anna Żebrowska, Piękniał we wrzątku – o Borysie Pasternaku w 55 rocznicę śmierci, wyborcza.pl [dostęp 2017-06-30].
  4. ↑ Doktor Żiwago / Borys Pasternak ; przeł. z ros. Paweł Hostowiec [pseud.] ; wiersze w przekł. Józefa Łobodowskiego, Biblioteka Narodowa [dostęp 2019-07-18].
  5. ↑ Doktor Żywago / Borys Pasternak ; przełożyła Ewa Rojewska-Olejarczuk, Biblioteka Narodowa [dostęp 2019-07-18].
  6. ↑ During Cold War, CIA used ‘Doctor Zhivago’ as a tool to undermine Soviet Union – The Washington Post, washingtonpost.com [dostęp 2017-11-22] (ang.).
  7. ↑ Роман Пастернака „Доктор Живаго” впервые был издан Центральным разведывательным управлением США – исследование обозревателя РС Ивана Толстого – Радио Свобода © 2009 RFE/RL, In..., svobodanews.ru/content/Transcript/367255.html [dostęp 2017-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2009-02-14] (ros.).
  8. ↑ CIA Declassifies Agency Role in Publishing Doctor Zhivago – Central Intelligence Agency, cia.gov [dostęp 2017-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2017-07-21] (ang.).
  9. ↑ Доктор Живаго на службе ЦРУ – Русская планета, rusplt.ru [dostęp 2017-11-22].
  10. ↑ ЦРУ участвовало в издании „Доктора Живаго” в годы холодной войны :: Политика :: РБК, top.rbc.ru [dostęp 2017-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-08].