Dolina Kluczwody

Dolina Kluczwody, nazywana również Doliną Wierzchówki – dolina pomiędzy wsią Wierzchowie a Bolechowicami i Wielką Wsią na Wyżynie Olkuskiej. Rozciąga się na długości ok. 6 km. Przepływa przez nią potok Kluczwoda, uchodzący do Rudawy^[1]. Jest jedną z 8 dolin wchodzących w skład Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie^[2].

W górnej części Kluczwody, koło wsi Wierzchowie, znajdują się największe na terenie Jury Krakowsko-Częstochowskiej jaskinie: Jaskinia Wierzchowska Górna i Mamutowa. Wierzchowska jest obecnie najdłuższą udostępnioną do zwiedzania jaskinią na Jurze^[3]. Jaskinia Mamutowa jest odwiedzana przez wspinaczy z powodu nagromadzenia dróg wspinaczkowych o trudności dochodzącej do VI.8^[4].

Na wschodnim zboczu, pomiędzy drogą z Białego Kościoła do Zelkowa a Zamkową Skałą, wznoszą się Mączne Skały, z których można podziwiać rozległą panoramę górnego odcinka doliny. Oprócz nich do najbardziej interesujących należą: Zamkowa Skała (zwana też Zamczyskiem) z ruinami zamku, Rogata Turnia, Szeroka Skała, Przecięta Skała, Turnia Potockiego, Przedroślę, Leśna Baszta, Gackowa Baszta i Skała nad Źródłem^[4][1]. Na szczycie Skały Zamczysko widoczne są pozostałości zamku rycerskiego z początku XIV wieku, ponad polanką z przepływającym potokiem. Dolna część doliny jest porośnięta lasem^[1].

Poniżej Mącznych Skał znajduje się leśny rezerwat przyrody Dolina Kluczwody, ochraniający głównie las grądowy, buczynę karpacką, lilię złotogłów oraz krajobraz. Zajmuje powierzchnię ok. 35 ha^[2].

W dolinie znajduje się tu kilkuarowe, reliktowe stanowisko ciepłolubnej buczyny naskalnej (Carici-Fagetum) zwane też buczyną storczykową. W wilgotnej części doliny zachowały się nieduże płaty wielogatunkowych łęgów. Wśród 500 gatunków roślin można zaobserwować 130 gatunków kserotermicznych. Zarejstrowano 17 roślin ściśle chronionych oraz 8 podlegających ochronie częściowej^[5].

Wzdłuż płynącego doliną potoku w czasie zaborów przebiegała granica austriacko–rosyjska. Przy wejściu do górnego końca doliny ustawiono po obu stronach zrekonstruowane słupy graniczne^[6].

Wylot doliny

Gackowa Baszta

Rogata Turnia

Zbocze wschodnie w górnej części doliny

Skały Zamkowe

Szlaki turystyczne

– czarny z Modlnicy przez Tomaszowice i całą długość Dolinę Kluczwody do Jaskini Wierzchowskiej. (zlikwidowany po przegrodzeniu przez właściciela wejścia do Doliny Kluczwody od strony miejscowości Gacki)^[6]

– niebieski z Bolechowic przez Gacki, Dolinę Kluczwody do Prądnika Korzkiewskiego.

Szlaki rowerowe

– zataczający pętlę szlak z Bolechowic przez Zelków, górną część Doliny Kluczwody, Wierzchowie, Bębło, Dolinę Będkowską (w dół), Łączki, Kobylany, Dolinę Kobylańską (w górę), Krzemionkę, Dolinę Bolechowicką (w dół) do Bolechowic.

– z Ojcowskiego Parku Narodowego przez Czajowice i górną część Doliny Kluczwody do Jaskini Wierzchowskiej.

Przypisy