Dom Żołnierza w Toruniu

Dom Żołnierza
w Toruniu
Ilustracja
Budynek widziany od strony północnej w 2019
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Miejscowość

Toruń

Adres

ul. Warszawska 11

Typ budynku

teatr

Styl architektoniczny

modernizm

Architekt

Leopold Józef Jarosławski[1]

Kondygnacje

3

Ukończenie budowy

1933

Ważniejsze przebudowy

Lata 70. XX w.

Właściciel

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego

Położenie na mapie Torunia
Mapa konturowa Torunia, w centrum znajduje się punkt z opisem „Dom Żołnierzaw Toruniu”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Ziemia53°00′42″N 18°36′53″E/53,011667 18,614722
Strona internetowa

Dom Żołnierza w Toruniu – dawny klub garnizonowy, obecnie nieistniejący. Budynek był wpisany do Gminnej Ewidencji Zabytków (nr 2139).

Lokalizacja

Budynek znajdował się w centrum miasta, u zbiegu ul. Warszawskiej (nr 11) i Woli Zamkowej, w sąsiedztwie zespołu staromiejskiego, kościoła św. Jakuba oraz kościoła garnizonowego św. Katarzyny.

Historia

Pierwotnie za Dom Żołnierza służył piętrowy budynek magazynu wojskowego przy ul. Warszawskiej.

Wobec niewystarczającego charakteru tego obiektu powstał Komitet Budowy Domu Żołnierza, którego prezesem został wybrany 31 maja 1930 gen. Włodzimierz Maxymowicz-Raczyński. Zamiarem tego gremium było gruntowne przebudowanie istniejącego budynku. W dniu 11 listopada 1930 został poświęcony kamień węgielny. Pracami budowlanymi kierował inż. arch. Adam Dzięciołowski. Budowę finansowano głównie ze składek żołnierzy garnizonu toruńskiego oraz społeczeństwa Torunia i województwa pomorskiego. Po trzech latach Dom Żołnierza w Toruniu został oddany do użytku 19 marca 1933 w dzień imienin Marszałka Józefa Piłsudskiego.

Pierwotnie była to siedziba klubu garnizonowego, a później także kina „Mars” z widownią na 600 miejsc. Kino to było wyposażone w najnowocześniejszy w tamtym okresie w Polsce projektor[2].

Po II wojnie światowej obiekt kontynuował swą funkcję jako Garnizonowy Klub Oficerski, natomiast w latach 60. XX wieku kinoteatr zmienił swoją nazwę na „Grunwald”. Na początku lat 70. XX wieku obiekt przeszedł gruntowną modernizację, zyskując nowy, jak na owe czasy, wystrój. Sala widowiskowa została obłożona drewnianą jasną boazerią, zaś fotele, wykonane także z jasnego drewna, pokryto zieloną tapicerką. Zlikwidowano także balkon na widowni oraz całkowicie zmodernizowano hall kinoteatru[3][3].

W 2011 roku kino zostało ostatecznie zamknięte, a sam budynek opustoszał[4][5]. Od 2016 roku jest on własnością samorządu województwa kujawsko-pomorskiego[6], który przeznaczył go na siedzibę Teatru Muzycznego. Jego adaptacja i modernizacja polegająca na wyburzeniu budynku rozpoczęła się w połowie 2019 roku[7][8].

Architektura

Budynek powstał w stylu modernistycznym. W jego południowej części znajdowała się scena oraz jej zaplecze, natomiast w północnej części obiektu zlokalizowana była sala dansingowo-bankietowa, świetlica, biblioteka i pomieszczenia administracyjne[9].

Nad portalem wejściowym od strony ul. Wola Zamkowa znajdował się do czasów II wojny światowej stylizowany orzeł, autorstwa toruńskiego rzeźbiarza Ignacego Zelka.

Galeria

  • Pocztówka z ok. 1914, przedstawiająca pl. św. Katarzyny. Fragment klubu garnizonowego widoczny po prawej u dołu.

    Pocztówka z ok. 1914, przedstawiająca pl. św. Katarzyny. Fragment klubu garnizonowego widoczny po prawej u dołu.

  • Widok elewacji południowo-zachodniej w trakcie przebudowy (1933)

    Widok elewacji południowo-zachodniej w trakcie przebudowy (1933)

  • Widok od strony zachodniej (1933)

    Widok od strony zachodniej (1933)

  • Widok od strony północnej (1933)

    Widok od strony północnej (1933)

  • Plan (1933)

    Plan (1933)

  • Budynek widziany od strony pl. św. Katarzyny (2018)

    Budynek widziany od strony pl. św. Katarzyny (2018)

  • Główne wejście (2017)

    Główne wejście (2017)

  • Budynek widziany od strony południowej (2018)

    Budynek widziany od strony południowej (2018)

  • Wyjścia z sali widowiskowej (2018)

    Wyjścia z sali widowiskowej (2018)

  • Część administracyjna (2017)

    Część administracyjna (2017)

Przypisy

  1. ↑ Michał Pszczółkowski, Modernizm toruński. Architektura międzywojennego miasta
  2. ↑ Dom Żołnierza - Atrakcje Torunia - Przewodnik po Toruniu | Toruński Portal Turystyczny, „Toruński Portal Turystyczny” [dostęp 2018-04-20] (pol.).
  3. ↑ a b Wyborcza.pl, torun.wyborcza.pl [dostęp 2018-04-20].
  4. ↑ Krystian Pesta, Po 80 latach klub "Grunwald" znika z ul. Warszawskiej, „pomorska.pl” [dostęp 2018-04-20] (pol.).
  5. ↑ Kino Grunwald - zamknięte - Toruń - Kontakt, telefon, dojazd, rezerwacja, godziny otwarcia, bilety, dlaStudenta.pl [dostęp 2018-04-20] (pol.).
  6. ↑ Grunwald, czyli powrót do przeszłości « Teatr Muzyczny w Toruniu, „Teatr Muzyczny w Toruniu”, 9 marca 2018 [dostęp 2018-04-20] (pol.).
  7. ↑ Wyborcza.pl, torun.wyborcza.pl [dostęp 2018-04-20].
  8. ↑ Teatr Muzyczny za 2 lata w nowych dekoracjach, www.kujawsko-pomorskie.pl [dostęp 2019-07-23].
  9. ↑ Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa, Dom Żołnierza w Toruniu : na uroczystość otwarcia w dniu 19. marca 1933 roku, 1933 [dostęp 2018-04-20] (pol.).

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Toruń location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa miasta Toruń, Polska
Kuyavian-Pomeranian Voivodeship location map.svg
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.83 N
  • S: 52.28 N
  • W: 17.16 E
  • E: 19.88 E
Torun Dom Zolnierza 2018 03.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 4.0
Toruń, ul. Warszawska 11, dawny Dom Żołnierza, później kino Grunwald, obecnie w trakcie adaptacji na Kujawsko-Pomorski Teatr Muzyczny.
Torun dom zolnierza 1933 05.jpg
Dom Żołnierza w Toruniu, plan, ilustracja pochodząca z broszury wydanej przez Komitet Budowy Domu Żołnierza w Toruniu w 1933 r.
Torun dom zolnierza 1933 03.jpg
Dom Żołnierza w Toruniu, widok budynku w trakcie przebudowy, zdjęcie z 1993 r. pochodzące z broszury wydanej przez Komitet Budowy Domu Żołnierza w Toruniu.
Torun Dom Zolnierza 2018 (06).jpg
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dawny Dom Żołnierza w Toruniu, później kino Grunwald, obecnie w trakcie adaptacji na Teatr Muzyczny, stan z 2018 r.
Torun dom zolnierza 1933 NAC.jpg
Dawny Dom Żołnierza Polskiego i kino "Mars" (później "Grunwald") przy ul. Warszawskiej 11 w Toruniu. Obecnie w trakcie adaptacji na teatr muzyczny. Zdjęcie z marca 1933 r. ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego: https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/71793/52fd5318d4d881aa98538233a4ae315a/
Dom Żołnierza w Toruniu2019.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dom Żołnierza w Toruniu2019
Torun Dom Zolnierza 2018 01.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 4.0
Toruń, ul. Warszawska 11, dawny Dom Żołnierza, później kino Grunwald, obecnie w trakcie adaptacji na Kujawsko-Pomorski Teatr Muzyczny.
Torun Dom Zolnierza 2018 02.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 4.0
Toruń, ul. Warszawska 11, dawny Dom Żołnierza, później kino Grunwald, obecnie w trakcie adaptacji na Kujawsko-Pomorski Teatr Muzyczny.
Torun dom zolnierza 1933 01.jpg
Dom Żołnierza w Toruniu, widok od strony ul. Wola Zamkowa, zdjęcie z 1993 r. pochodzące z broszury wydanej przez Komitet Budowy Domu Żołnierza w Toruniu.
Torun pl sw Katarzyny ca 1914 KPBC Charles Lehmann.jpg
Pocztówka z ok. 1914 r., przedstawiająca pl. św. Katarzyny w Toruniu, wydana przez Charlesa Lehmanna w Berlinie. Po lewej neogotycki kościół św. Katarzyny, po prawej gotycki kościół św. Jakuba, przy prawej krawędzi fragment późniejszego Domu Żołnierza, później kina Grunwald.
Dom Żołnierza w Toruniu2, kwiecień 2017 rok.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dom Żołnierza w Toruniu2, kwiecień 2017 rok