Dom Harcerza w Sanoku

Dom Harcerza w Sanoku
Symbol zabytku nr rej. A-117 z 10.05.1988[1]
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Sanok

Adres

ul. Zielona 39
38-500 Sanok
(Błonie)

Typ budynku

willa / dworek

Powierzchnia użytkowa

ponad 300 m²

Ukończenie budowy

1932/1935

Kolejni właściciele

Wilhelm Topinek

Obecny właściciel

Hufiec ZHP Ziemi Sanockiej

Położenie na mapie Sanoka
Mapa konturowa Sanoka, w centrum znajduje się punkt z opisem „Dom Harcerza w Sanoku”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Dom Harcerza w Sanoku”
Położenie na mapie powiatu sanockiego
Mapa konturowa powiatu sanockiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Dom Harcerza w Sanoku”
Ziemia49°33′25,402″N 22°12′47,401″E/49,557056 22,213167

Dom Harcerza w Sanoku (także Willa „Pod Topolami” oraz Zielony Domek) – budynek położony w Sanoku, przy ulicy Zielonej 39 w dzielnicy Błonie. Stanowi siedzibę i własność Hufca Ziemi Sanockiej im. ks. hm. Zdzisława Peszkowskiego.

Historia

Budynek stanowił pierwotnie dom prywatny Wilhelma Topinka[2]. W latach 30. dom pod numerem 23 ulicy Zielonej formalnie należał do jego żony, Walerii Topinek[3].

W okresie PRL budynek stanowił zaplecze pracowników przy budowie dzielnicy Błonie[4]. Do lat 70. XX wieku właścicielką domu pozostawała Maria Przybyłek, po czym budynek został nabyty przez miasto Sanok[5]. W 1986 władze miasta zdecydowały o przeznaczeniu budynku w użytkowanie harcerzom i młodzieży[6]. Decyzją Naczelnika Miasta Sanoka z 1988, budynek (wpisany wówczas do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków), został przekazany w posiadanie na rzecz komendy hufca ZHP w Sanoku[7]. W 1988 rozpoczęto generalny remont budynku nakładem środków miejskich. Wsparcia udzieliła sanocka Rada Przyjaciół Harcerstwa oraz sanockie przedsiębiorstwa i instytucje (m.in. Autosan, Stomil Sanok, Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku). Prace remontowe wykonywali głównie sami harcerze[5]. 21 kwietnia 1989 odnowiony budynek został udostępniony do użytku sanockiemu hufcowi Związku Harcerstwa Polskiego (w tym czasie prócz harcerzy w klubie działał także klub „Awangarda XX wieku”)[8][9]. W uroczystości uczestniczyli naczelnik ZHP hm. Krzysztof Grzebyk, dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie płk. doc. dr Witold Lisowski, wojewoda krośnieński Tadeusz Kruk, I sekretarz KM PZPR Wiesław Skałkowski i komendant hufca ZHP hm Ryszard Pacławski. Był to wówczas jedyny taki obiekt w województwie krośnieńskim służący harcerstwu.

Od 1991 o odkupienie budynku czyniła starania poprzednia właścicielka, Maria Przybyłek, następnie jej prawny spadkobierca[5][10]. O odkupienie domu, wnioskował także sam hufiec, który przez lata poczynił nakłady finansowe celem odnowienia budynku, a także sfinalizował wpisanie obiektu do rejestru zabytków[5]. Do początku XXI wieku hufiec ZHP kilkakrotnie zwracał się do władz miasta Sanoka o zbycie budynku za cenę symboliczną[5]. Uchwałą Rady Miasta Sanoka z 11 września 2014 prawo własności do budynku zostało bezpłatnie przekazane w formie darowizny na działalność statutową Hufca Ziemi Sanockiej[11][12].

W budynku funkcjonuje Hufiec Ziemi Sanockiej im. ks. hm. Zdzisława Peszkowskiego[13]. W 1989 w budynku ulokowano także centra tematyczne: edukacji ekologicznej (pwd. Wojciech Blecharczyk), dziennikarskie (pwd. Waldemar Bałda), „Świat” (hm Irena Słota)[14]. W latach 1994-1997 w budynku tymczasowo funkcjonował założony w 1990 Klub Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich w Sanoku[15][16]. W Domu Harcerza podjęło także działalność zarejestrowane w 2001 Stowarzyszenie Wychowawców „Eleusis” w Sanoku, nawiązujące do tradycji ruchu abstynenckiego, którego prezesem zarządu została hm. Krystyna Chowaniec[17][18][19].

10 listopada 2008 na fasadzie przy wejściu została odsłonięta tablica pamiątkowa poświęcona patronowi hufca, ks. hm Zdzisławowi Peszkowskiemu, rodowitemu sanoczaninowi[20]. Inskrypcja głosi: Na pamiątkę nadania Hufcowi ZHP Ziemi Sanockiej imienia Księdza hm. Zdzisława Peszkowskiego zuchy, harcerze, instruktorzy. Sanok 10.11.2008 r.

Budynek został wpisany do wojewódzkiego (1988)[1] oraz do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka[21].

Przypisy

  1. ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 144 [dostęp 2016-10-20].
  2. ↑ Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 84. ISBN 978-83-935385-7-7.
  3. ↑ Akta miasta Sanoka. Wykaz ulic i mieszkań w mieście Sanoku 1931 r. (zespół 135, sygn. 503). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 164.
  4. ↑ Ryszard Pacławski. Nie zasłużyli na swój dom?. „Tygodnik Sanocki”, s. 6, Nr 7 (849) z 15 lutego 2008. 
  5. ↑ a b c d e Jolanta Ziobro, Krystyna Chowaniec. Nie zasłużyli na swój dom?. „Tygodnik Sanocki”, s. 1, 6, Nr 7 (849) z 15 lutego 2008. 
  6. ↑ Alicja Wolwowicz: Zarys dziejów sanockiego harcerstwa. W: 95 lat sanockiego harcerstwa 1911–2006. Sanok: 2006, s. 23.
  7. ↑ Józef Ząbkiewicz. Wyróżnienie dla Muzeum Historycznego. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 5, Nr 29 (464) z 10-20 października 1988. 
  8. ↑ Dom harcerza w Sanoku przekazany w użytkowanie harcerzy. „Nowiny”, s. 2, Nr 95 z 24 kwietnia 1989. 
  9. ↑ Franciszek Oberc: Kalendarium sanockie 1974-1994, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 959.
  10. ↑ Bartosz Błażewicz. Co z hufcem? Dom niezbędny harcerzom. „Tygodnik Sanocki”. Nr 49 (474), s. 9, 8 grudnia 2000. 
  11. ↑ Uchwała Nr LXIII/502/14 Rady Miasta Sanoka z dnia 11.09.2014 r. w sprawie wyrażenia zgody na dokonanie darowizny na rzecz Chorągwi Podkarpackiej Związku Harcerstwa Polskiego, Hufiec Ziemi Sanockiej im. ks. hm. Zdzisława Peszkowskiego. bip.um.sanok.pl, 2014-09-18. [dostęp 2018-04-09].
  12. ↑ Sprawozdanie z działalności Hufca ZHP Ziemi Sanockiej w 2014 r.. zhpsanok.pl. [dostęp 2017-07-13].
  13. ↑ Kontakt. zhpsanok.pl. [dostęp 2014-05-27].
  14. ↑ Józef Ząbkiewicz. Dom i jego gospodarze. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 5, Nr 13 (484) z 1–10 maja 1989. 
  15. ↑ Ela Lisowska. Harcerzem być!. „Tygodnik Sanocki”. Nr 4, s. 4, 27 stycznia 1995. 
  16. ↑ Jolanta Ziobro. 10-lecie Klubu TMLiKPW. Wierni korzeniom. „Tygodnik Sanocki”. Nr 23 (448), s. 4, 9 czerwca 2000. 
  17. ↑ Stowarzyszenie Wychowawców „Eleusis” w Sanoku. mojepanstwo.pl. [dostęp 2018-06-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-14)].
  18. ↑ Stowarzyszenie Wychowawców „Eleusis” w Sanoku. krs-online.com.pl. [dostęp 2018-06-14].
  19. ↑ Stowarzyszenie Wychowawców „Eleusis” w Sanoku. trasakurierskalas.pl. [dostęp 2018-06-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-14)].
  20. ↑ Krystyna Chowaniec: 100 lat sanockiego harcerstwa 1911–2011. Suplement. Sanok: 2011, s. 56. ISBN 978-83-62960-05-7.
  21. ↑ Zarządzenie Burmistrza Miasta Sanoka nr 42/2015 z 9 marca 2015. bip.um.sanok.pl, 2015-03-09. s. 3. [dostęp 2016-10-20].

Bibliografia

Zobacz też

  • Zabytki Sanoka
  • Lista zabytków w gminie Sanok w artykule "Wiki Lubi Zabytki"

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Subcarpathian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 50.9 N
  • S: 48.95 N
  • W: 21.03 E
  • E: 23.66 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
39 Zielona Street in Sanok front left.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Budynek przy ulicy Zielonej 39 w Sanoku
Powiat sanocki location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map
Sanok location map.png
Autor: OpenStreetMap contributors, Licencja: ODbL
OpenStreepMap location map of Sanok, Poland:
  • top = 49.5905
  • bottom = 49.5234
  • left = 22.1468
  • right = 22.2844