Dom Ksawerego Konopackiego w Warszawie

Dom Ksawerego Konopackiego
w Warszawie
Symbol zabytku nr rej. 416-A z 18.05.2005[1]
Ilustracja
Dom Ksawerego Konopackiego po remoncie (2021)
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Strzelecka 11/13

Kondygnacje

2

Ukończenie budowy

Lata 60. XIX wieku

Pierwszy właściciel

Ksawery Konopacki

Położenie na mapie Warszawy
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Dom Ksawerego Konopackiegow Warszawie”
Ziemia52°15′41,4″N 21°02′22,4″E/52,261500 21,039556

Dom Ksawerego Konopackiego, także pałacyk Ksawerego Konopackiego– zabytkowy budynek znajdujący się w Warszawie przy ul. Strzeleckiej 11/13, w dzielnicy Praga-Północ. Od 2021 roku druga siedziba Domu Kultury „Praga”.

Opis

Dom Ksawerego Konopackiego, rycina z „Tygodnika Ilustrowanego” (1867)

Budynek powstał w latach 60 XIX w., na zlecenie właściciela i założyciela Nowej Pragi Ksawerego Konopackiego. Autorem projektu budynku mógł być Aleksander Woyde[2]. Ze względu na okazałą i dekoracyjną formę nazywano go też pałacykiem, choć wnętrza miały charakter normalnego domu mieszkalnego. Konopacki zamieszkiwał w części budynku z rodziną, pozostałe pomieszczenia prawdopodobnie wynajmował.

Dom zbudowany na planie prostokąta, z dodanymi niewielkimi aneksami do elewacji tylnej oraz bocznej elewacji północnej. Ma jedenastoosiową fasadę zwróconą do ul. Środkowej. Pierwotny wystrój elewacji od strony ul. Środkowej i Strzeleckiej przetrwał w dużym stopniu do współczesnych czasów: zachowały się opaski okienne, profilowane gzymsy i dwa żeliwne balkony.

Od 1881 właścicielem budynku był osiadły w Warszawie emerytowany generał rosyjski Agafon Wachwachow, a następnie spółka dwóch żydowskich przedsiębiorców Endelmana i Papiernego[3]. W 1924 cała nieruchomość pomiędzy ulicami: Środkową i Kowelską została zakupiona przez miasto z przeznaczeniem na budowę szkoły powszechnej nr 89 przy ul. Kowelskiej 1 (obecnie LVXXVI LO im. Marszałka Józefa Piłsudskiego)[4][5].

W maju 2005 pałacyk wraz z otoczeniem został wpisany do rejestru zabytków[1].

W 2006 grupa radnych dzielnicy Praga-Północ zgłaszała propozycję, aby w pałacyku Konopackiego utworzyć Muzeum Warszawskiej Pragi. Ostatecznie zdecydowano o lokalizacji tego muzeum na ul. Targowej. Rozważano również ulokowanie w pałacyku Muzeum Cudu nad Wisłą i Muzeum Wnętrz Mieszczańskich[3]. W kolejnych latach grupa radnych podejmowała starania, aby powstało tam Muzeum Żołnierzy Wyklętych. Pod inicjatywą tą zebrano 4 tys. podpisów[6]. W budynku po przeciwległej stronie skrzyżowania, przy ul. Strzeleckiej 8, znajdował się pion śledczy NKWD. W piwnicach zachowały się ślady potwierdzające użytkowanie piwnic w latach 1944–1948 na cele więzienne[7][8].

Zgodnie z zapisami Zintegrowanego Programu Rewitalizacji m.st. Warszawy w Domu Konopackiego ma znaleźć siedzibę centrum społeczno-kulturalne[3].

W 2017 budynek od kilkunastu lat stał pusty i znajdował się w fatalnym stanie technicznym[9]. We wrześniu 2017 miasto wybrało wykonawcę generalnego remontu pałacyku[9]. Remont zakończył się pod koniec 2020[10]. Po otwarciu w 2021 budynek został przekazany Domowi Kultury „Praga”[11].

Przypisy

  1. ↑ a b Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 września 2020 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 16. [dostęp 2020-12-03].
  2. ↑ „Spotkania z Zabytkami” nr 11-12/2014.
  3. ↑ a b c Michał Pilich. Dom Konpackiego – wreszcie zmiany?. „Stolica”, s. 18, sierpień-wrzesień 2015. 
  4. ↑ Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta. Tom III Praga. Warszawa: Wydawnictwo VEDA, 2004, s. 157. ISBN 978-83-61932-03-1.
  5. ↑ Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 124. ISBN 978-83-61253-51-8.
  6. ↑ Wyklęci powstają. „Przegląd Praski”. 2/13/2014, s. 1, październik 2014. ISSN 1897-9513. [dostęp 2015-01-22]. 
  7. ↑ Dawna siedziba NKWD, a następnie WUBP w Warszawie. [w:] Śladami zbrodni [on-line]. slady.ipn.gov.pl. [dostęp 2015-01-25].
  8. ↑ Katownia NKWD i bezpieki została zabytkiem. Gazeta.pl Warszawa, 2013-03-12. [dostęp 2015-01-25].
  9. ↑ a b Jakub Chełmiński. Kultura w Pałacyku Konopackiego, a obok ogród. „Gazeta Stołeczna”, s. 4, 20 września 2017. 
  10. ↑ Pałacyk Konopackiego po remoncie zachwyca elegancją. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 31 grudnia 2020. [dostęp 2021-01-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-02)].
  11. ↑ O pałacyku. [w:] Dom Kultury „Praga” [on-line]. [dostęp 2022-01-17].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Warszawa outline with districts v4.svg
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
Masovian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.55N
  • S: 50.95 N
  • W: 19.15 E
  • E: 23.25 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Dom założyciela Nowej Pragi, p. Ksawerego Konopackiego, przy ulicy Środkowej (58432).jpg
Dom założyciela Nowej Pragi, p. Ksawerego Konopackiego, przy ulicy Środkowej
Pałacyk Konopackiego w Warszawie 2021.jpg
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Pałacyk Konopackiego przy ul. Strzeleckiej 11/13 w Warszawie