Dom Podrzutków w Warszawie

Dom Podrzutków w Warszawie

Data założenia	1732
Typ szpitala	dom dziecka
Państwo	Polska
Adres	ul. Nowogrodzka 75, 02-018 Warszawa
Dyrektor	dr hab. Maria Kolankiewicz
Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Dom Podrzutków w Warszawie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Dom Podrzutków w Warszawie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Dom Podrzutków w Warszawie
52°13′27,48″N 20°59′33,15″E/52,224300 20,992542
Strona internetowa

Dom Podrzutków w Warszawie, później Dom ks. Boduena – instytucja charytatywna w Warszawie założona ok. 1732 r. przez księdza Gabriela Baudouina. Jej pierwowzorem był Dom Podrzutków św. Wincentego a Paulo w Paryżu^[1].

Jest uznawany za najstarszy działający w Polsce dom dziecka (obecnie Dom Dziecka nr 15 im. ks. G. P. Baudouina przy ul. Nowogrodzkiej 75)^[2].

Historia

Pierwsza siedziba domu znajdowała się przy ul. Krakowskie Przedmieście, w dwupiętrowej kamienicy na wprost kościoła św. Krzyża^[3]. W 1736 r. przebywało w nim 88 dzieci i do drugiej połowy XIX wieku były one przyjmowane głównie anonimowo. Dzieci spoza związków małżeńskich nie miały wówczas prawa m.in. do nazwiska i pracy. Zmienić to mógł jedynie król lub instytucja posiadająca taki królewski przywilej. Dom Podrzutków posiadał takie prawo od 1746 r.^[1] W 1738 roku kasztelanowa małogoska Urszula z Bielińskich Czermińska w zapisie fundacyjnym przekazała na rzecz Domu Podrzutków gotówkę oraz dochody z majątku w Kręczkach oraz Umiastowie^[4]. W 1824 zostaje zakupiona wieś Kaputy^[5].

W 1757 r. został przeniesiony do nowo wybudowanej siedziby przy placu Wareckim (obecnie pl. Powstańców Warszawy). Następnie połączono go ze Szpitalem Generalnym (powstałym w 1758 r.). Połączonym placówkom nadano wspólną nazwę – Szpital Dzieciątka Jezus.

Otwarcie przytułku (rysunek Jana Nepomucena Lewickiego)

Instytucja zajmowała się opieką nad porzuconymi niemowlętami. W bramie budynku znajdował się otwór z korytkiem. Gdy pociągnęło się sznur, korytko wysuwało się z bramy, a następnie umieszczano w nim dziecko. Po wsunięciu go ponownie do bramy, dzwonił dzwonek. Wówczas osoba pracująca w placówce odbierała dziecko^[6]. Następnie niemowlęta oddawane były kobietom wiejskim, które za opłatą karmiły je. Wymogi jakie im stawiano to: łagodność w obejściu, świeży oddech i pokarm. Jednak z powodu złych warunków higienicznych, mieszkalnych i braku kobiet do karmienia śmiertelność niemowląt wynosiła tam od 50 do 100%. Dom Podrzutków sprawował również opiekę nad starszymi dziećmi.

Placówka najpierw znajdowała się pod opieką księży misjonarzy, a następnie zarząd nad nią przejęły władze świeckie (1838). W drugiej połowie XIX wieku ponownie zaczęła funkcjonować jako samodzielna instytucja, wydzielona ze Szpitala Dzieciątka Jezus. Otrzymała wówczas nazwę Dom Wychowawczy. Na przełomie XIX i XX wieku postanowiono wyburzyć budynek przy pl. Wareckim. W 1901 r. szpital i placówkę wychowawczą przeniesiono na teren byłego Folwarku Świętokrzyskiego. Została ona umieszczona pomiędzy ulicami: Koszykową, Nowogrodzką i pl. Starynkiewicza w kompleksie budynków powstałym w latach 1897–1901^[1].

Od 1918 r. zakład wychowawczy pod nazwą Dom ks. Boduena znajdował się w rękach Zarządu Miejskiego. Przed II wojną światową został przekształcony w Dom Matki i Dziecka, gdzie razem z dziećmi trafiały do niego również bezdomne matki. Przyjmowano tam również dzieci na pobyt czasowy. W latach 1914–1947 ordynatorem Szpitala był Władysław Starkiewicz^[7].

Podczas wojny do placówki trafiały dzieci zagubione i sieroty. Były wśród nich dzieci żydowskie. Starano się, zwłaszcza w przypadku dzieci o semickim wyglądzie, umieszczać je w oddziałach w Klarysewie i Górze Kalwarii, w Naszym Domu na Bielanach oraz zakładach m.in. Rodziny Marii w Łomnej, św. Ignacego w Ignacowie, sióstr felicjanek w Otwocku oraz św. Maura i Placyda w Pruszkowie^[8].

Przez pewien czas w placówce działał szpital. W sierpniu 1944 dom został przeniesiony do Milanówka, a następnie do Kowieńca. Po zakończeniu wojny dom powrócił do budynku przy ul Nowogrodzkiej. Od lat 50. XX wieku przebywały w nim dzieci w wieku do trzech lat. Na początku XXI wieku przebywały w nim również małoletnie matki, dzieci niepełnosprawne, chore i upośledzone. Placówka zatrudniała ok. 200 osób^[1].

Przypisy

Bibliografia

• Encyklopedia Warszawy, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1975, s. 123.