Dom Sedlaczka w Tarnowskich Górach
 nr rej. A/609/66 z 15 kwietnia 1966[1] | |||
 Dom Sedlaczka | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Miejscowość | |||
| Adres | Rynek 1 | ||
| Ukończenie budowy | |||
| Ważniejsze przebudowy | |||
| Pierwszy właściciel | Starostwo Ziemi Bytomskiej | ||
| Kolejni właściciele |
| ||
| Obecny właściciel | Leokadia Wójcik (parter i piwnice)[3] | ||
Położenie na mapie Tarnowskich Gór  | |||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego  | |||
 50°26′39,41″N 18°51′17,53″E/50,444281 18,854869 | |||
Dom Sedlaczka – pochodzący z XVI w. zabytkowy budynek znajdujący się przy Rynku w Tarnowskich Górach (Rynek 1)[1].
Historia
Pierwotnie był siedzibą starostów ziemi bytomskiej. W 1805 roku został wykupiony przez czeskiego kupca Jana Sedlaczka, który wcześniej w 1786 urządził w nim, istniejącą do dziś, winiarnię (do 1922 była prowadzona przez potomków Sedlaczka).
Jest to miejsce, gdzie zatrzymał się i biesiadował w 1683 król Jan III Sobieski podczas swojej wyprawy na Wiedeń. W winiarni byli także królowie Polski: August II Mocny (1697), August III Sas (1734), pisarze: niemiecki, Johann Wolfgang Goethe (1790) czy polski, Julian Ursyn Niemcewicz (1821).
Po II wojnie światowej budynek był w opłakanym stanie i groziło mu wyburzenie. Jednakże w 1957 roku Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej podjęło się remontu. Podczas trwania prac renowacyjnych odkryto renesansowy strop z polichromią z I połowy XVII wieku.
W 2019 roku miał miejsce remont krytego gontem dachu[4][5].
Architektura
Budynek jest piętrowy, na planie prostokąta. Posiada więźbę dachową pokrytą gontem. Na parterze zachowały się sklepienia kolebkowe z lunetami, a piwnice są nakryte kolebkowo z lunetami oraz żaglastymi sklepieniami.
Pod dachem w narożu budynku można zaobserwować kamienną głowę z pióropuszem (prawdopodobnie z końca XVII wieku) przedstawiającą Augusta III. Nad wejściem do budynku znajduje się, pochodząca z 1786 roku, ozdobna dekoracja z puttami, podtrzymującymi kotarę oraz pierwszy herb miasta, będący jednocześnie herbem górniczym. Na miejscu tego herbu, między XVIII a II połową XX wieku, znajdował się orzeł Królestwa Prus. Wnętrza parteru zdobiły pierwotnie dziewiętnastowieczne malowidła i płaskorzeźba z wizerunkiem króla Augusta II Mocnego, które nie zachowały się.
Na pierwszym piętrze znajduje się założone w 1958 roku muzeum, z głównie górniczymi zbiorami i wystawami dotyczącymi miasta, jego zabytków i jego historii na przestrzeni wieków. W jednej z tamtejszych sal, tzw. „Sali pod Renesansowym Stropem” organizowane są spotkania naukowo-kulturalne.
Obecnie piętro jest własnością Urzędu Miasta Tarnowskie Góry, a piwnice i parter są własnością prywatną[3].
Zobacz też
- Muzeum w Tarnowskich Górach
- Dom Petrascha
- Dom Wieprzowskiego
Przypisy
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych w województwie śląskim. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2017-07-19].
- ↑ Fundacja Kruszce Śląska: Rynek 1. [w:] Internetowe Vademecum Architektury Tarnowskich Gór [on-line]. vademecum-tg.pl, 2018. [dostęp 2019-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
- ↑ a b Gabriela Horzela-Szubińska podarowała właścicielom restauracji „Sedlaczek” Śląski Dzwon Nadziei, Tarnowskie Góry Naszemiasto.pl.
- ↑ Muzeum w Tarnowskich Górach: Rusza remont dachu. muzeumtg.pl, 2019-05-22. [dostęp 2019-09-02]. (pol.).
- ↑ Muzeum w Tarnowskich Górach: Muzeum zaprasza. muzeumtg.pl, 2019-08-28. [dostęp 2019-09-02]. (pol.).
Bibliografia
- Marian Broniec, Ryszard Bednarczyk, Arkadiusz Czech, Mieczysław Filak, Krzysztof Gwóźdż, Jan Hahn, Marek Kandzia, Alicja Kosiba-Lesiak, Zofia Krzykowska, Dominik Ochman, Marek Panuś, Przemysław Rubacha, Anna Sopuch, Gabriela Szubińska, Marek Wojcik, Roman Wolniszewski: Przewodnik Tarnowskie Góry. Tarnowskie Góry: Drukpol sp.j., 2009. ISBN 978-83-61458-36-4.Sprawdź autora:15.
- Zofia Krzykowska, Irena Białas, Teresa Nogaj, Lata II wojny światowej i powojennego półwiecza. Muzeum w Tarnowskich Górach, [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 643–662, ISBN 83-911508-3-6.
Linki zewnętrzne
- ↑ obiekty objęte wpisem pod nazwą Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w Tarnowskich Górach
| Pierzeja południowa |
|
|---|---|
| Pierzeja wschodnia |
|
| Pierzeja północna |
|
| Pierzeja zachodnia |
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
- N: 51.1617 N
- S: 49.2956 N
- W: 17.8872 E
- E: 20.0559 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Tarnowskie Góry County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 50.6412 N
- S: 50.3183 N
- W: 18.55 E
- E: 19.154 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Tadeusz Gajl, vector version Bastianow, Licencja: CC BY-SA 3.0
Herb Tarnowskich Gór
Autor: Polar123, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Tarnowskie Góry, Budynek "Sedlaczek", XVI, XVIII w.
Autor:
Location map of the old town of Tarnowskie Góry, Poland
Autor: Gabriel Wilk, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wnętrze - hol Domu Sedlaczka w Tarnowskich Górach (wraz z wejściem do Muzeum w Tarnowskich Górach)
Autor: PetrusSilesius, Licencja: CC BY-SA 2.0 de
Portal of the wine cellar in Tarnowskie Góry with the old coat of arms of the city. The year 1526 symbolizes the granting of the privilege "Miners Freedom Decree" in this year.