Dom Tańca

Dom Tańca – miejsca spotkań młodzieży, gdzie można tańczyć, grać i śpiewać muzykę ludową danego regionu. Cechy charakterystyczne to:

  • nauka autentycznej muzyki od starych wiejskich muzykantów, śpiewaczek i tancerzy,
  • wyjazdy na wieś, poszukiwania i odkrywanie starej muzyki,
  • zabawa dla przyjemności,
  • brak instruktorów i niezależność od oficjalnych instytucji kultury.

Skandynawia

Pierwsze ludowe domy tańca powstawały w Skandynawii na przełomie XIX/XX wieku. W Danii prawie w każdej miejscowości odbywały się i nadal odbywają cotygodniowe tańce w miejscach gromadzenia społeczności. Praktyka ta ma miejsce na wsiach, małych miasteczkach a także w specjalnych świetlicach w osiedlach mieszkaniowych w dużych miastach. Do muzyki tradycyjnej tańczy się w całej Skandynawii także w ramach uniwersytetów ludowych dla dorosłych, finansowanych przez gminy[1].

Podobnie działają domy tańca w Norwegii, Szwecji oraz w Finlandii.

W latach 70. XX w. nastąpił na fali ruchów hipisowskich powrót młodych ludzi do muzyki wiejskiej. Powstały letnie festiwale muzyczne, na których kilka tysięcy ludzi uczy się tańczyć taniec polska i grać na skrzypcach i innych instrumentach na sposób tradycyjny[1].

W Helsinkach domy tańca działały już w latach 20. XX wieku. Miejską muzykę taneczną (tanga, fokstroty i polki) grywali w nich znani później muzycy orkiestr tanecznych (np. Helge Pahlman)[2].

Węgry

Ruch domów tańca tzw. Táncház(ang.) został zapoczątkowany w latach 70 XX w. Rozwijał się spontanicznie wśród młodzieży z miast, zainteresowanej węgierską muzyką ludową z rejonu Transylwanii – kolebki czardasza oraz Gyimes i Mołdawii. Młodzi ludzie jeździli do muzykantów i tancerzy na wieś, uczyli się wiernie ich muzyki i kroków tanecznych. W apogeum rozwoju w Budapeszcie działało kilkadziesiąt domów tańca, gdzie bawiono się, tańczono, uczono tańców siedmiogrodzkich. Charakterystycznym przejawem działania domów tańca jest Tabor – letni obóz z warsztatami muzycznymi i tanecznymi. Obecnie ruch domów tańca na Węgrzech nadal rozwija się intensywnie. Jest miejscem spotkań wszystkich, którzy zainteresowani są tradycyjną muzyką i tańcem- tancerzy i muzyków-amatorów i zawodowców. Także tych, którzy na co dzień tańczą w zespołach folklorystycznych.

Polska

Powstanie Domów Tańca wiąże się ze zjawiskiem powrotu zainteresowania młodych ludzi w latach 90. XX wieku tradycyjną polską muzyką ludową i wiejską. Domy tańca powstawały w opozycji do oficjalnego obiegu folkloru: zespołów folklorystycznych, dożynek powiatowych, muzyki biesiadnej itp. Domy tańca w Polsce wzorowane były na węgierskich Tanchazach i ruchu Roots revival. Domy Tańca czerpią inspirację z żywej muzyki oraz z nagrań w archiwach prywatnych[3] i państwowych[4], współpracują z etnografami i etnomuzykologami z uniwersytetów i PAN[5].

Pierwszy był Dom Tańca w Warszawie[6], powstały w 1994 roku. Zajmuje się głównie muzyką Polski Centralnej, Mazowsza, Kurpiów, regionu Radomskiego i Lubelskiego. W kilku miastach Polski rozwija się ruch zainteresowania muzyką wiejską, przybierając różne formuły i nazwy, lecz zachowując istotę swobodnej zabawy i niezależność. Istnieją domy tańca w Krakowie[7][8][9], (muzyka Małopolski i sąsiadów z linii Karpat), w Poznaniu działa Dom Tańca. Poznań[10], w Olsztynie w ramach Stowarzyszenie Tratwa gra kapela PKS, we Wrocławiu Centrala Muzyki Tradycyjnej[11], w Lublinie odbywają się cykliczne Pograjki[12] z muzykantami z Lubelszczyzny, w Suwałkach[13] (muzyka pogranicza litewsko-polskiego), rozwijają się środowiska w Gdańsku i Toruniu.

VIII Spotkanie z tradycjami Rzeszowszczyzny "Łojdiridi" w Kolbuszowej Górnej, 8 lutego 2020 r.

Od 2018 r. na Rzeszowszczyźnie organizowany jest wędrowny cykl Spotkań z tradycjami Rzeszowszczyzny "Łojdiridi"[14], początkowo w formie otwartej (zbliżonej do jam session) – dla muzyków i tancerzy, gdzie mogli grać przedstawiciele wszystkich pokoleń. Z czasem forma wyewoluowała do spotkań konkretnych kapel: zarówno utytułowanych, doświadczonych, jak i złożonych z bardzo młodych muzyków. Zawsze wykonywana jest muzyka z regionu rzeszowskiego, pogórzańskiego i lasowiackiego. Potańcówki są najczęściej poprzedzane warsztatami kroków tańców charakterystycznych dla tych regionów: różnego rodzaju polek, oberka itd. Wydarzenia organizowane są przez Stowarzyszenie "Gdzieś Tu" – każda edycja ma miejsce w innej miejscowości - do współpracy zapraszane są samorządy, lokalne instytucje kultury i grupy społeczników (Rady sołeckie, Koła Gospodyń Wiejskich) – organizatorzy starają się tworzyć atmosferę przyjazności dla wszystkich pokoleń bez klimatu typowego festynu[15].

Cechą zwracającą uwagę jest wszechobecność w domach tańca tańca wirowego o nazwie oberek. Cieszy się on największą popularnością wśród młodych ludzi ze względu na możliwość improwizacji w muzyce i w tańcu, zatracenie w wirze, transowość, improwizowane przyśpiewki.

W Polsce obok nurtu zabawowo-tanecznego silne jest również zainteresowanie tradycją wiejskiego śpiewu, także nabożnego.

Przypisy

  1. a b Anna S. Dębowska: Cała Szwecja tańczy "polskę" (pol.). W: 2017.04.17 [on-line]. Wyborcza. [dostęp 2018-02-11].
  2. Muzeum muzyki popularnej. Helge Pahlman (sundajski). Pomus. [dostęp 2018-02-11].
  3. http://muzykaodnaleziona.pl kolekcja nagrań A. Bieńkowskiego Muzyka odnaleziona
  4. https://web.archive.org/web/20071026160049/http://www.radio.com.pl/rckl/ Radiowe Centrum Kultury Ludowej
  5. https://web.archive.org/web/20061005061853/http://www.ispan.pl/pl/tem/zakhistm.htm#afm Archiwum folkloru muzycznego
  6. Dom Tanca, domtanca.art.pl [dostęp 2017-11-22].
  7. https://web.archive.org/web/20210330143613/http://www.fundacjakorzenie.pl/ Fundacja Korzenie
  8. http://rozstaje.pl Festiwal Rozstaje
  9. http://folk.wkrakowie.org/ Portal Folk w Krakowie
  10. https://web.archive.org/web/20141129070440/http://etno.serpent.pl/pdt/ Dom Tańca. Poznań
  11. https://web.archive.org/web/20160430163026/http://cmt.art.pl/ Centrala Muzyki Tradycyjnej
  12. http://pograjka.prv.pl Pograjka – Lublin
  13. http://krusznia.blogspot.com/ Krusznia – Suwałki
  14. Łojdiridi – pierwsze takie granie w okolicy, Stowarzyszenie "Gdzieś Tu", 17 maja 2018 [dostęp 2020-04-14] (pol.).
  15. s, Ponad 100 osób na "Łojdiridi" w Kolbuszowej Górnej [FOTO] [VIDEO], Kolbuszowa - portal miejski - korsokolbuszowskie.pl, 13 lutego 2020 [dostęp 2020-04-14] (pol.).

Media użyte na tej stronie

VIII Spotkanie z tradycjami Rzeszowszczyzny "Łojdiridi".jpg
Autor: Wojciechdulski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zdjęcie z potańcówki - do tańca gra Kapela "Iskierczanie"