Dom Towarowy Braci Jabłkowskich w Warszawie

Dom Towarowy Braci Jabłkowskich w Warszawie

nr rej. 805-A
Stary i nowy dom Braci Jabłkowskich
Państwo	Polska
Miejscowość	ul. Bracka 25
Architekt	Karol Jankowski, Franciszek Lilpop
Ukończenie budowy	1913-1914
Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Dom Towarowy Braci Jabłkowskich w Warszawie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Dom Towarowy Braci Jabłkowskich w Warszawie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Dom Towarowy Braci Jabłkowskich w Warszawie
52°13′56″N 21°00′55″E/52,232222 21,015278

Dom Towarowy Braci Jabłkowskich – warszawski dom towarowy, wzniesiony w latach 1913–1914 przy ul. Brackiej 25.

Historia

Dom Towarowy Braci Jabłkowskich rozpoczął działalność 7 listopada 1914. Poprzez bezpośrednie zaopatrywanie się u producentów, spółka wyeliminowała łańcuch pośredników i mogła zaoferować klientom tańszy produkt. Aby uprzyjemnić zakupy, otwarto na trzecim piętrze kawiarnię, a w sezonie letnim, na tarasie mieszczącym się na dachu, serwowano kefiry i soki owocowe, propagując idee zdrowego żywienia.

Okładka magazynu z modą, jesień-zima 1932/1933

Dom Towarowy Braci Jabłkowskich

Witraże w domu towarowym

Wnętrze domu towarowego

Lata największej świetności Dom Towarowy przeżywał w dwudziestoleciu międzywojennym. Do 1939 roku był jedynym tego typu obiektem w Warszawie oraz największym domem towarowym w Polsce; prowadził także sprzedaż wysyłkową. Pracownicy firmy wysyłani byli na pokazy mody do Paryża, aby tam podpatrywać najnowsze kolekcje mody^[1].

Obiekt czynny był również podczas okupacji. W czasie powstania warszawskiego firma wspierała powstańców, zaopatrując ich w odzież, obuwie i żywność. Produkowano tu także amunicję. Jako jeden z nielicznych budynków w tamtym rejonie Warszawy, Dom Towarowy Braci Jabłkowskich przetrwał szczęśliwie bombardowania miasta. W maju 1945 dom towarowy wznowił działaność^[2]. Rozdzielano tam również towary UNRRA.

W maju 1950 roku odebrano budynek rodzinie Jabłkowskich i dom towarowy upaństwowiono. W listopadzie 1951 w budynku otwarto Centralny Dom Dziecka^[3]. Później mieścił się tam Dom Obuwia oraz siedziby biur, a od 1992 roku dom handlowy „Arka”.

W czerwcu 1996 roku reaktywowano firmę Bracia Jabłkowscy i zwrócono jej budynek handlowy przy Brackiej 25.

W roku 2010 rozpoczęła się budowa nowego domu towarowego na rogu ulic Brackiej i Chmielnej, jednak zamiast sklepów planowany był tu budynek biurowy, który został oddany do użytku we wrześniu 2011^[4].

Budynek

Modernistyczny gmach przy ulicy Brackiej 25 został wzniesiony w latach 1913–1914, według projektu Karola Jankowskiego i Franciszka Lilpopa, na potrzeby powstałej pod koniec XIX wieku firmy „Bracia Jabłkowscy”. Autorzy inspirowali się wielkimi francuskimi i niemieckimi domami towarowymi, a szczególnie zaprojektowanym przez Alfreda Messela domem Wertheima w Berlinie.

Witryny rozdzielone są pokaźnymi, profilowanymi filarami, a wejście umieszczono we wnęce podpartej dwiema doryckimi kolumnami. Budynek wzniesiono na bazie konstrukcji szkieletowo-żelbetowej. W prostym, funkcjonalnym wnętrzu, na uwagę zasługuje reprezentacyjna klatka schodowa, oświetlona półkolistymi oknami z witrażami zaprojektowanymi przez Edmunda Bartłomiejczyka, a wykonanymi w pracowni W. Skibińskiego, przedstawiającymi wytworne mieszkanki miasta z różnych epok. W obiekcie zainstalowano pierwszą szklaną windę w Warszawie^[1].

W czasie remontu elewacji budynku w 2017 zmieniono kolor fasady z brązowego na pierwotny kolor szary, odrestaurowano sztukaterie oraz elementy metaloplastyki^[5].

Nowy Dom Jabłkowskich

Nowy dom Jabłkowskich, 2011

Nowy dom braci Jabłkowskich, projektu architektów Ryszarda Girtlera i Marty Girtler-Szymborskiej, liczy sześć kondygnacji nadziemnych, przy czym parter przeznaczony jest na usługi (salon telefonii komórkowej), a piętra na pomieszczenia biurowe. Przewidziano możliwość wykonania w stropie nad parterem dużego otworu na dźwig i schody ruchome, co pozwoliłoby wprowadzić usługi również na I piętro, a także ewentualnie do podziemia. Wejście do budynku znajduje się od strony ulicy Chmielnej.

Elewacje budynku są utrzymane w skali zgodnej ze starym budynkiem Domu Towarowego. Zastosowano okładzinę z szarego piaskowca oraz z modrzewia syberyjskiego. Narożnik budynku zaprojektowano na planie łukowym, elewacje od ulic Brackiej i Chmielnej łączą się płynnie w całość^[6]. Budynek zaopatrzony jest w dwupoziomowy parking podziemny.

Przypisy

Bibliografia

• Cezary Łazarewicz: Sześć pięter luksusu. Przerwana historia Domu Braci Jabłkowskich. Kraków: Znak, 2013. ISBN 978-83-240-2047-8.
• Feliks Jabłkowski: Dom Towarowy Bracia Jabłkowscy. Romans ekonomiczny. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 2005, seria: Seria z Kogutem. ISBN 83-207-1796-5.
• Małgorzata Omilanowska: Świątynie handlu: warszawska architektura komercyjna doby wielkomiejskiej. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2004, s. 270-277. ISBN 83-89101-32-7.

Linki zewnętrzne

• Historia obiektu – Dom Braci Jabłkowskich. [dostęp 2016-03-24].
• Jan Jabłkowski: Warszawa była prawdziwą ziemią obiecaną. Trójka - Program 3 Polskiego Radia, 2013-08-28. [dostęp 2016-03-17].
• Biuletyn Firmowy Domów Towarowych "Bracia Jabłkowscy" 1938-1939