Dom Turka w Augustowie

Dom Turka

nr rej. A-340 z 1.04.2011
Kamienica w 2011
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Miejscowość	Augustów
Adres	ul. 3 Maja 16
Ukończenie budowy	1900
Położenie na mapie Augustowa Dom Turka
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Dom Turka
Położenie na mapie województwa podlaskiego Dom Turka
Położenie na mapie powiatu augustowskiego Dom Turka
53°50′34″N 22°58′59″E/53,842778 22,983056

Dom Turka - zabytkowa kamienica w Augustowie przy ul. 3 maja 16.

Kamienica w stylu imperialno-ruskim została zbudowana w 1900 przy ówczesnej ul. Długiej. Projektantem mógł być architekt powiatowy Włodzimierz Ślósarski. Przed II wojną światową kamienica była własnością rodziny Rechtmanów. Po 1922 w budynku przez pewien czas znajdował się zakład fotograficzny Judela Rotszejna^[1]. W latach 1928-1936 w kamienicy mieściła się cukiernia Bośniaka Kiamila Takosza, nazywanego Turkiem, od którego wzięła się potoczna nazwa budynku – Dom Turka.

Od początku 1940 do czerwca 1941 kamienica była siedzibą NKWD i NKGB. Areszt umiejscowiony był w podziemiach, zaś na wyższych kondygnacjach znajdowały się biura. W budynku więziono przeciwników władzy radzieckiej oraz osoby przeznaczone do deportacji w głąb ZSRR. Podczas masakry NKWD 22 czerwca 1941 więźniowie ocaleli (zginęły natomiast osoby przetrzymywane w barakach przy Zarządzie Wodnym). NKWD ponownie zajęło budynek jesienią 1944. Od 1945 do 1956 w budynku mieściło się UB. UB torturowało więźniów, śledztwo IPN nie potwierdziło natomiast istnienia grobów (przypisywanych UB) na terenie posesji. W lipcu 1945 budynek był jednym z miejsc przetrzymywania osób schwytanych podczas obławy augustowskiej. Następnie kamienica była siedzibą MO (1956-1981) i WOP (1981-1992).

W 2006 zapadła decyzja o zwrocie kamienicy spadkobiercom rodziny Rechtmanów^[2]. Następnie kamienica została sprzedana prywatnemu przedsiębiorcy, który planował przeznaczyć obiekt na cele handlowe^[3]. Władze Augustowa składały właścicielowi propozycję odkupienia^[4] lub wymiany nieruchomości^[5], aby umieścić w budynku placówki kulturalne. W 2011 budynek został wpisany do rejestru zabytków pod numerem A-340^[6]. W 2021 budynek został zakupiony przez Instytut Pileckiego^[7]. Docelowo w obiekcie ma mieć siedzibę oddział Instytutu oraz Muzeum Obławy Augustowskiej^[7].

Przypisy

Bibliografia

• Jarosław Szlaszyński, Andrzej Makowski: Augustów. Monografia historyczna. Augustów: Urząd Miejski w Augustowie, 2007, s. 451, 563, 617. ISBN 978-83-925620-0-9.
• Irena Batura, Wojciech Batura: Po Ziemi Augustowskiej. Przewodnik dla turysty i wczasowicza. Suwałki: Wydawnictwo "Hańcza", 1993. ISBN 83-900828-3-7.
• Siedziba Państwowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego (1945-1956). Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2015-07-13].
• Dom Turka w Augustowie. Odkrywca. [dostęp 2015-07-13].
• Śledztwo IPN w Domu Turka. Gazeta Współczesna. [dostęp 2015-07-13].
• Biłem, bo taki był system pracy w UB. Strona byłych działaczy Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. [dostęp 2015-07-13].
• „Dom Turka” zabytkiem!. Klub Historyczny im. Armii Krajowej w Augustowie. [dostęp 2015-07-13].
• Biuletyn nr 4. Klub Historyczny im. Armii Krajowej w Augustowie. [dostęp 2015-07-13].