Dom Wędlikowskich w Katowicach

Dom Wędlikowskich

nr rej. A/162/05 z 30 listopada 2005 roku
Widok ogólny (2018)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Katowice
Adres	ul. PCK 10, 40-057 Katowice
Typ budynku	kamienica mieszkalna
Styl architektoniczny	modernizm
Architekt	Stanisław Gruszka
Inwestor	Kazimierz i Henryka Wędlikowscy
Rozpoczęcie budowy	1937
Ukończenie budowy	1939
Położenie na mapie Katowic Dom Wędlikowskich
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Dom Wędlikowskich
Położenie na mapie województwa śląskiego Dom Wędlikowskich
50°15′10,656″N 19°00′49,715″E/50,252960 19,013810

Dom Wędlikowskich w Katowicach – zabytkowa, modernistyczna kamienica mieszczańska położona w Katowicach-Śródmieściu przy ulicy PCK 10. Została ona oddana do użytku w 1939 roku, a za projekt budynku odpowiada Stanisław Gruszka.

Historia

Kamienica mieszkalna według projektu architekta Stanisława Gruszki została wzniesiona w latach 1937–1939 dla doktora Kazimierza Wędlikowskiego^[a] i jego żony Henryki jako budynek wielorodzinny z mieszkaniami do wynajęcia^[3]. W czasie okupacji niemieckiej oraz po 1945 roku mieszkania przydzielono wysokiej rangi urzędnikom^[4], jeden lokal pozostawiając właścicielom. Po 1989 roku dom w całości przejęła rodzina Wędlikowskich^[5][6].

W 2005 obiekt wpisano do rejestru zabytków pod nr A/162/05^[7].

Obecnie kamienica pełni funkcje mieszkalno-biurowe i jest otwarta w godzinach urzędowania mieszczących się tu firm. Dom umieszczono w projekcie „Szlak Moderny” w Katowicach^[8]. Pozostaje ona symbolem architektury modernistycznej Katowic, a jego obrysy były zamieszczone m.in. na produktach marki Geszeft^[9].

Architektura i wnętrza

Projekt Stanisława Gruszki pochodzący z lat 1937–1939

Skrzynki na listy

Klatka schodowa

Dom w stylu modernizmu z elementami funkcjonalizmu usytuowany jest na narożnej działce u zbiegu ulic PCK 10 (dawniej Kościelna) i Mari Skłodowskiej-Curie (dawniej Wandy).

Jest to obiekt pięciokondygnacyjny, podpiwniczony wzniesiony z cegły na rzucie litery „L”, nakryty płaskim dachem-tarasem. Elementem charakterystycznym jest zaokrąglony narożnik zwany „miękkim” z oknami o szybach wykonanych przy użyciu szkła cylindrycznego. Elewacje zewnętrzne niesymetryczne, utrzymane w kompozycji horyzontalnej. Cechą wyróżniającą są poziome pasy okien, pełnych balkonów i pól międzyokiennych o kontrastujących kolorach – białym, czarnym i czerwonym oraz zróżnicowanej fakturze tynków. Stąd popularna nazwa domu – „zebra”.

Główne wejście do budynku zlokalizowane w fasadzie południowej, cofnięte w stosunku do elewacji z murowaną belką nadprożową oddzielającą drzwi zewnętrzne od prostokątnego nadświetla. Elewacja zachodnia z bramą garażową w przyziemiu, półokrągłymi balkonami, zwieńczona masztem flagowym^[10].

Wnętrze zasadniczo dwutraktowe o układzie zachowanym w niemal niezmienionej formie od momentu wybudowania. Klatka schodowa zlokalizowana w części centralnej z pionem windy od zachodu. Dobrze zachowana, o ścianach obłożonych płytami z szarego i białego marmuru oraz trawertynu. Podłoga z trójkolorowego lastriko. Z oryginalnego wyposażenia zachowały się: skrzynki na listy, chromowane i drewniane balustrady, stolarka drzwiowa i okienna, dzwonki do drzwi, numery niektórych mieszkań oraz winda marki Sowitsch z kryształowym lustrem^[11].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Anna Syska, Tomasz Kiełkowski: Styl gotycki wyklucza się : międzywojenna architektura w województwie śląskim. Katowice : Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego, 2015, s. 155
• Aneta Borowik: Słownik architektów inżynierów i budowniczych związanych z Katowicami w okresie międzywojennym, Katowice, 2012, s. 50-51.
• Katowicka moderna 1927-1939. Oprac. Z. Oslislo. Katowice, 2012, s.116-117.
• Modernizmy: architektura nowoczesności w II Rzeczpospolitej. T. 2, Katowice i województwo śląskie. Red. A. Szczerski, Kraków 2014, 200-201, 205.
• R. Nakonieczny: Luksusowa architektura Katowic w latach międzywojennych (1922-1939). W: Oblicza modernizmu w architekturze: paradygmat luksusu w architekturze modernizmu XX w. "Trójgłowy smok" – architektura dwudziestolecia międzywojennego na Górnym Śląsku (1922-1939). Red. R. Nakonieczny, J. Wojtas-Swoszowska, Katowice 2013. s. 139-147.
• Waldemar Odorowski: Architektura Katowic w latach międzywojennych 1922-1939. Katowice, 2013, s. 275.