Dominik Fijałkowski

Dominik Fijałkowski

(c) Markozz at pl.wikipedia, CC BY-SA 3.0
Data i miejsce urodzenia	14 marca 1922 Huta Borowska
Data i miejsce śmierci	22 listopada 2015 Lublin
Profesor nauk przyrodniczych
Specjalność: botanika, geobotanika
Alma Mater	Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
Doktorat	1959
Habilitacja	1961
Profesura	1971
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
Odznaczenia

Dąb „Dominik” na ścieżce przyrodniczej w Poleskim Parku Narodowym, poświęcony Dominikowi Fijałkowskiemu

Dominik Fijałkowski (ur. 14 marca 1922 w Hucie Borowskiej, zm. 22 listopada 2015^[1][2]) – polski botanik i działacz na rzecz ochrony środowiska naturalnego, profesor.

Życiorys

Związany przez lata z UMCS, gdzie kierował Katedrą Systematyki i Geografii Roślin. Autor około 30 książek i blisko 400 innych publikacji^[3]. Wypromował 320 magistrów i 19 doktorów^[3]. Inspirator około 10 habilitacji. W UMCS przeszedł wszystkie szczeble awansu naukowego. W 1959 uzyskał stopień naukowy doktora, w 1961 stopień naukowy doktora habilitowanego, a w 1971 otrzymał tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego, tytuł profesora zwyczajnego przyznano mu w 1989 roku.

Dzięki niemu region lubelski, jako jedyny w Polsce, posiada niemal pełne opracowania zbiorowisk leśnych, wodnych, synantropijnych, kserotermicznych i łąkowych. Do tego dodać należy monografię parków wiejskich.

Podczas II wojny światowej – jako absolwent Średniej Szkoły Ogrodniczej w Kijanach – przebywał na robotach przymusowych w Niemczech. Następnie ukończył studia na Wydziale Przyrodniczym UMCS w Lublinie pod kierunkiem prof. Józefa Motyki. Już w latach 50. XX wieku prace tych dwóch botaników wykazały szkodliwość zrębów zupełnych w gospodarce leśnej i negatywne skutki melioracji terenów bagiennych. Pierwszy projekt rezerwatu Dominik Fijałkowski zgłosił w 1950 na ręce prof. Władysława Szafera, gdyż nie istniało wówczas w tej dziedzinie żadne ciało opiniodawcze. Zaproponował utworzenie ok. 70 rezerwatów przyrody (z czego 50 zrealizowano) oraz cztery parki narodowe. Powstały dwa: Roztoczański Park Narodowy i Poleski Park Narodowy. Dwa kolejne – obejmujący teren Lasów Janowskich i obecnego Chełmskiego Parku Krajobrazowego (obszar Pagórów Chełmskich) – nie powstały.

Podczas badań terenowych, które prowadził od początku swych studiów, odkrył wiele podgatunków roślin naczyniowych oraz dwa nowe dla Polski gatunki: szczodrzeńca zmiennego i starca królewskiego.

Od podstaw tworzył (razem z prof. Adamem Paszewskim) ogród botaniczny UMCS i był jego pierwszym dyrektorem. Nie udało mu się jednak doprowadzić do połączenia terenu Ogrodu Botanicznego z unikatowym krajobrazowo i florystycznie obszarem Górek Czechowskich. Część terenu przewidzianą do ochrony zajęły budynki^[4].

Profesor Fijałkowski był zdecydowanym przeciwnikiem melioracji Polesia. Tak jak ostrzegał, doprowadziło to do zniszczenia cennych ekosystemów, podobnie jak rozwój Lubelskiego Zagłębia Węglowego.

Jest autorem licznych prac o charakterze publicystycznym, w których opowiadając się za ochroną środowiska zajmował bezkompromisowe stanowisko nie stroniąc od dość ostrych wypowiedzi.

Jego postać jest obecna w sześciu wydaniach językowych „Who is Who?” (m.in. w Indiach) oraz w słowniku oxfordzkim. Był członkiem Nowojorskiej Akademii Nauk. W USA wpisano go również na listę 5000 najbardziej zasłużonych dla świata obywateli^[5].

Odznaczony został m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej i najwyższym odznaczeniem Ligi Ochrony Przyrody – „Zielone Serce Przyrodzie”^[6].

Uhonorowanie

Na cześć prof. dra hab. Dominika Fijałkowskiego dąb szypułkowy w Poleskim Parku Narodowym o obwodzie pnia ok. 380 cm nosi nazwę „Dominik”. Imię profesora znajduje się również w nazwie ścieżki przyrodniczej „Dąb Dominik” przebiegającej przy drzewie z Łomnicy (Kolonia Łomnica) nad jezioro Moszne^[7].

Przypisy

Bibliografia

• Chojnacka E. 2016: Wspomnienie. Dominik Fijałkowski (1922-2015). Przyroda Polska. Biuletyn Eko-edukacyjny. nr 2, strona 9.
• Andrzej Różycki: Poleski Park Narodowy. Ścieżka przyrodnicza „Dąb Dominik”. Przewodnik dydaktyczny. Urszulin: Poleski Park Narodowy, 2007, s. 6. ISBN 978-83-924560-2-5.