Doping w Niemieckiej Republice Demokratycznej

(c) Bundesarchiv, Bild 183-1986-0826-036 / Thieme, Wolfgang / CC-BY-SA 3.0
Heidi Krieger – kulomiotka, jedna z ofiar systemu dopingu w NRD
Opakowanie Oral-Turinabol

Doping w Niemieckiej Republice Demokratycznej – przymusowe poddawanie sportowców działaniu niedozwolonych środków farmakologicznych w Niemieckiej Republice Demokratycznej w latach 1974–1989. Proceder został wykryty po upadku muru berlińskiego.

Rola sportu w NRD

Sport w Niemieckiej Republice Demokratycznej był ważną dziedziną życia, ze względu na jego możliwości wypromowania kraju i udowodnienie wyższości socjalizmu nad kapitalizmem. Władze kraju to dostrzegły i traktowały wyniki sportowe priorytetowo. Socjalistyczna Partia Jedności Niemiec opracowała wiele metod motywujących młodzież do uprawiania sportu, na przykład sportowcy byli jedną z nielicznych grup mogących swobodnie wyjeżdżać na Zachód i nie musieli przy tym uciekać się do współpracy ze Stasi[1]. Preselekcję sportowców rozpoczynano już na etapie drugiej klasy szkoły podstawowej, kiedy dzieci były wybierane do szkół sportowych[2]. Plan opieki nad utalentowanymi sportowcami nosił kryptonim „14.25”. W efekcie sportowcy z NRD na jedenastu igrzyskach olimpijskich zdobyli 519 medali, z czego 192 złote[3].

Stosowanie dopingu

Oprócz odpowiedniego finansowania i pracy propagandowej, od połowy lat sześćdziesiątych XX wieku, w celu przygotowania reprezentacji kraju na igrzyska olimpijskie w Monachium stosowano doping; władzom NRD zależało, by uzyskać wynik lepszy od gospodarzy[4]. Systemowo doping stosowano od roku 1974[5] uciekając się do stosowania przymusowego dopingu przy współpracy z trenerami, młodzieżowymi szkołami sportowymi oraz funkcjonariuszami Stasi. Proces obserwowało i wspierało 3000 nieoficjalnych współpracowników służb bezpieczeństwa[1]. Dopingowaniem zawodników sterowano centralnie, system zabezpieczała Stasi, a kontrolę medyczną sprawowała Sportowa Służba Medyczna[5]. Przymusowi poddano około 15 tysięcy sportowców, a całkowity plan obejmował 100 tysięcy osób[3]. Szczególnie narażeni na doping byli młodzi łyżwiarze i gimnastycy[6]. Zawodnicy najczęściej przyjmowali środki dopingowe nieświadomie, przekonani, że zażywają witaminy i inne dozwolone środki wspomagania medycznego[1]. Najczęściej stosowaną substancją był steryd anaboliczny Oral-Turinabol produkowany przez VEB Jenapharm, dopuszczony na rynek, jednak nadużywany przez władze[1]. Roczne zużycie tego leku określa się na 1,8 miliona tabletek[3], a sportowcy przyznają, że zażywali jednorazowo 10 tabletek, łącznie 30 w ciągu dnia[7]. Przyjmowanie dopingu było obowiązkowe, a podawano go również dziesięcioletnim dzieciom[4][5]. Efektem używania dopingu były między innymi zatrzymanie rozwoju płciowego, bezpłodność, impotencja, marskość wątroby, nowotwory, upośledzone działanie serca[1]. W 2005 oceniono, że liczba żyjących poszkodowanych sięgała 10 tysięcy osób[6].

Władze Niemieckiej Republiki Demokratycznej zaprzeczały istnieniu dopingu i lekceważyły wszystkie zarzuty. Do anegdot przeszło zachowanie trenera pływaczek podczas igrzysk olimpijskich w Montrealu w roku 1976, który na pytanie, dlaczego jego zawodniczki mówią grubymi głosami, odpowiedział, że one nie mają śpiewać, a pływać[2].

Procesy sądowe

Sportowcy pokrzywdzeni przez władze Niemieckiej Republiki Demokratycznej nie zostali uznani za ofiary systemu komunistycznego i nie otrzymali odszkodowań grupowo. W roku 2000 w Berlinie odbył się proces, w którym oskarżono byłego ministra sportu NRD Manfreda Ewalda i szefa medycyny sportowej Manfreda Höppnera. Skazano ich odpowiednio na 22 miesiące i 18 miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu[1]. Ogólnie w procesach o przymusowe stosowanie dopingu skazano 356 osób, najwyższy wyrok otrzymał przewodniczący wschodnioniemieckiej federacji pływackiej Lothar Kipke, nadzorujący program nielegalnego wspomagania medycznego w latach 1975–1985: skazano go na karę 6000 marek i karę pozbawienia wolności w zawieszeniu[6].

Krytyka

Istnieją również krytycy przypisywania dopingu w NRD nadmiernego znaczenia. Argumentowano, że po upadku Niemiec Wschodnich sportowcy z byłej NRD zdobywali medale na igrzyskach olimpijskich w Barcelonie, Atlancie, Sydney i Atenach, co nie miałoby miejsca, gdyby byli wyniszczeni przez substancje chemiczne; ergo doping odgrywał marginalną rolę w przygotowaniu reprezentacji NRD do imprez sportowych[4].

Przypisy

  1. a b c d e f Doping w NRD – historia sportowej klęski. Deutsche Welle. [dostęp 2018-08-17].
  2. a b Prawdziwa historia dopingu w NRD. Pływacy.com. [dostęp 2018-08-17].
  3. a b c Sportowcy NRD dostawali po 10 tabletek do posiłku, ale o dopingu nikt nie mówił. RMF FM, 2013-01-18. [dostęp 2018-08-17].
  4. a b c Philip Hersh: Some Of The Elements Of The Disgraced East German Sports Machine Remain Part Of The Training Culture Of The United Nation. Chicago Trubune, 2000-09-12. [dostęp 2018-08-17].
  5. a b c Tomasz Leżoń: „Zakryłam się, myślałam, że to mężczyzna”. Tak hodowano gwiazdy sportu. tvn24. [dostęp 2018-08-17].
  6. a b c GDR athletes sue over steroid damage (ang.). BBC, 2005-03-13. [dostęp 2018-08-17].
  7. Deutsche Welle: Sports Doping Statistics Reach Plateau in Germany (ang.). [dostęp 2018-08-17].

Media użyte na tej stronie

Oral-Turinabol.jpg
Packung Oral-Turinabol (Dopingmittel), fotografiert im DDR-Museum Berlin
Bundesarchiv Bild 183-1986-0826-036, Stuttgart, Leichtathletik-EM, Kugelstoßerin Heidi Krieger errang den ersten Titel für die DDR.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 183-1986-0826-036 / Thieme, Wolfgang / CC-BY-SA 3.0
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Info non-talk.svg
ADN-ZB/Thieme

26.8.1986
BRD: Leichtathletik-EM

Den ersten Titel für die DDR bei den 14. Leichtathletik-Europameisterschaften in Stuttgart errang im Kugelstoßen Heidi Krieger, SC Dynamo Berlin, mit einer Weite von 21,10 Metern.