Dorsum

Krater księżycowy Krieger (duży na dole) i okolica, widoczne dorsa na otaczającym morzu i wijące się rowy wzdłuż lewej krawędzi

Dorsum − niskie, wijące się grzbiety obserwowane na różnych ciałach Układu Słonecznego. Powszechnie występują na morzach księżycowych, ciągną się na ich powierzchni na długości do kilkuset kilometrów. Te formy tektoniczne powstały, gdy lawa bazaltowa najpierw ostygła, a następnie skurczyła się. Czasami są nazywane żyłami z powodu ich podobieństwa do żył wystających spod skóry.

Oprócz Księżyca, dorsa występują również na Marsie, na przykład na Chryse Planitia, na Wenus i na kilku planetoidach, do których dotarły sondy kosmiczne. Znaleziono je też na Merkurym, a także na kilku księżycach Jowisza i Saturna.

Dorsum jest słowem pochodzącym z łaciny (l. mn. dorsa). W standardowym nazewnictwie Międzynarodowa Unia Astronomiczna oznacza księżycowe dorsa za pomocą nazwisk znanych ludzi. Tak więc Dorsa Burnet są nazwane od Thomasa Burneta, a Dorsum Owen od George'a Owena z Henllys.

Dorsa na Księżycu

Pojedyncze (Dorsum)

NazwaWspółrzędne
selenograficzne
ŚrednicaPochodzenie
nazwy
Dorsum Arduino 24,9°N 35,8°W/24,900000 -35,800000107 kmGiovanni Arduino (1714-1795)
Dorsum Azara 26,7°N 19,2°E/26,700000 19,200000105 kmFélix Manuel de Azara (1746-1811)
Dorsum Bucher 31,0°N 39,0°W/31,000000 -39,00000090 kmWalter Hermann Bucher (1889-1965)
Dorsum Buckland 20,4°N 12,8°E/20,400000 12,800000380 kmWilliam Buckland (1784-1856)
Dorsum Cayeux 1,6°N 51,2°E/1,600000 51,20000084 kmLucien Cayeux (1864-1944)
Dorsum Cloos 1,0°N 91,0°E/1,000000 91,000000100 kmHans Cloos (1885-1951)
Dorsum Cushman 1,0°N 49,0°E/1,000000 49,00000080 kmJoseph Augustine Cushman (1881-1949)
Dorsum Gast 24,0°N 9,0°E/24,000000 9,00000060 kmPaul Werner Gast (1930-1973)
Dorsum Grabau 29,4°N 15,9°W/29,400000 -15,900000121 kmAmadeus William Grabau (1870-1946)
Dorsum Guettard 10,0°S 18,0°W/-10,000000 -18,00000040 kmJean-Etienne Guettard (1715-1786)
Dorsum Heim 32,0°N 29,8°W/32,000000 -29,800000148 kmAlbert Heim (1849-1937)
Dorsum Higazy 28,0°N 17,0°W/28,000000 -17,00000060 kmRiad Higazy (1919-1967)
Dorsum Nicol 18,0°N 23,0°E/18,000000 23,00000050 kmWilliam Nicol (1768-1851)
Dorsum Niggli 29,0°N 52,0°W/29,000000 -52,00000050 kmPaul Niggli (1888-1953)
Dorsum Oppel 18,7°N 52,6°E/18,700000 52,600000268 kmAlbert Oppel (1831-1865)
Dorsum Owen 25,0°N 11,0°E/25,000000 11,00000050 kmGeorge Owen (1552-1613)
Dorsum Scilla 32,8°N 60,4°W/32,800000 -60,400000108 kmAgostino Scilla (1639-1700)
Dorsum Termier 11,0°N 58,0°E/11,000000 58,00000090 kmPierre-Marie Termier (1859-1930)
Dorsum Thera 24,4°N 31,4°W/24,400000 -31,4000007 kmImię greckie
Dorsum Von Cotta 23,2°N 11,9°E/23,200000 11,900000199 kmCarl Bernard von Cotta (1808-1879)
Dorsum Zirkel 28,1°N 23,5°W/28,100000 -23,500000193 kmFerdinand Zirkel (1838-1912)

Systemy wielu dorsum (dorsa)

NazwaWspółrzędne
selenograficzne
ŚrednicaPochodzenie
nazwy
Dorsa Aldrovandi 24,0°N 28,5°E/24,000000 28,500000136 kmUlisses Aldrovandi (1522-1605)
Dorsa Andrusov 1,0°S 57,0°E/-1,000000 57,000000160 kmNikołaj Iwanowicz Andrusow (1861-1924)
Dorsa Argand 28,1°N 40,6°W/28,100000 -40,600000109 kmEmile Argand (1879-1940)
Dorsa Barlow 15,0°N 31,0°E/15,000000 31,000000120 kmWilliam Barlow (1845-1934)
Dorsa Burnet 28,4°N 57,0°W/28,400000 -57,000000194 kmThomas Burnet (1635-1715)
Dorsa Cato 1,0°N 47,0°E/1,000000 47,000000140 kmKato Starszy (234-149 p.n.e.)
Dorsa Dana 3,0°N 90,0°E/3,000000 90,00000070 kmJames Dwight Dana (1813-1895)
Dorsa Ewing 10,2°S 39,4°W/-10,200000 -39,400000141 kmWilliam Maurice Ewing (1906-1974)
Dorsa Geikie 4,6°S 52,5°E/-4,600000 52,500000228 kmArchibald Geikie (1835-1924)
Dorsa Harker 14,5°N 64,0°E/14,500000 64,000000197 kmAlfred Harker (1859-1939)
Dorsa Lister 20,3°N 23,8°E/20,300000 23,800000203 kmMartin Lister (1639-1712)
Dorsa Mawson 7,0°S 53,0°E/-7,000000 53,000000132 kmDouglas Mawson (1882-1958)
Dorsa Rubey 10,0°S 42,0°W/-10,000000 -42,000000100 kmWilliam Walden Rubey (1898-1974)
Dorsa Smirnov 27,3°N 25,3°E/27,300000 25,300000156 kmSergiej Sergiejewicz Smirnow (1895-1947)
Dorsa Sorby 19,0°N 14,0°E/19,000000 14,00000080 kmHenry Clifton Sorby (1826-1908)
Dorsa Stille 27,0°N 19,0°W/27,000000 -19,00000080 kmHans Stille (1876-1966)
Dorsa Tetyaev 19,9°N 64,2°E/19,900000 64,200000176 kmMichaił Michajłowicz Tietajew (1882-1956)
Dorsa Whiston 29,4°N 56,4°W/29,400000 -56,40000085 kmWilliam Whiston (1667-1752)

Dorsa na pozostałych obiektach Układu Słonecznego

Dorsa na Merkurym:

  • Antoniadi Dorsum
  • Schiaparelli Dorsum

Dorsa na Fobosie:

  • Kepler Dorsum

Dorsa na Hyperionie:

  • Bond-Lassell Dorsum

Dorsa na Trytonie:

  • Awib Dorsa

Dorsa na Idzie:

  • Townsend Dorsum

Dorsa na Erosie:

  • Finsen Dorsum
  • Hinks Dorsum

Dorsa na Wenus:

  • Abe Mango Dorsa
  • Achek Dorsa
  • Aditi Dorsa
  • Ahsonnutli Dorsa
  • Aida-Wedo Dorsa
  • Akewa Dorsa
  • Akuanda Dorsa
  • Alkonost Dorsa
  • Allat Dorsa
  • Amitolane Dorsa
  • Anpao Dorsa
  • Arev Dorsa
  • Asiaq Dorsa
  • Auska Dorsum
  • Aušrā Dorsa
  • Barbale Dorsa
  • Ben Dorsa
  • Bezlea Dorsa
  • Biliku Dorsa
  • Boszorkany Dorsa
  • Charykh-Keyok Dorsa
  • Chih Nu Dorsum
  • Dennitsa Dorsa
  • Dodola Dorsa
  • Dudumitsa Dorsa
  • Dyan-Mu Dorsa
  • Dylacha Dorsa
  • Etain Dorsa
  • Frigg Dorsa
  • Hemera Dorsa
  • Hera Dorsa
  • Iris Dorsa
  • Iyele Dorsa
  • Kadlu Dorsa
  • Kalm Dorsa
  • Kamari Dorsa
  • Kastiatsi Dorsa
  • Khadne Dorsa
  • Kotsmanyako Dorsa
  • Kuldurok Dorsa
  • Laūma Dorsa
  • Laverna Dorsa
  • Lemkechen Dorsa
  • Lukelong Dorsa
  • Lumo Dorsa
  • Mardezh-Ava Dorsa
  • Menkerot Dorsa
  • Metelitsa Dorsa
  • Naatse-elit Dorsa
  • Nambi Dorsum
  • Naran Dorsa
  • Natami Dorsa
  • Nephele Dorsa
  • Nichka Dorsa
  • Norwan Dorsa
  • Nuvakchin Dorsa
  • Odzerchen Dorsa
  • Ojuz Dorsa
  • Okipeta Dorsa
  • Oshumare Dorsa
  • Oya Dorsa
  • Pandrosos Dorsa
  • Poludnitsa Dorsa
  • Pulugu Dorsa
  • Ragana Dorsa
  • Rokapi Dorsa
  • Salme Dorsa
  • Saule Dorsa
  • Sel-Anya Dorsa
  • Semuni Dorsa
  • Shishimora Dorsa
  • Sige Dorsa
  • Siksaup Dorsa
  • Sinanevt Dorsa
  • Sirona Dorsa
  • Sogbo Dorsa
  • Spidola Dorsa
  • Sunna Dorsa
  • Surupa Dorsa
  • Tezan Dorsa
  • Tikoiwuti Dorsa
  • Tinianavyt Dorsa
  • Tomem Dorsa
  • Tsovinar Dorsa
  • Tukwunag Dorsa
  • Unelanuhi Dorsa
  • Uni Dorsa
  • Unuk Dorsa
  • Urkuk Dorsa
  • Vaiva Dorsum
  • Varma-Ava Dorsa
  • Vedma Dorsa
  • Vejas-mate Dorsa
  • Vetsorgo Dorsum
  • Wala Dorsa
  • Yalyane Dorsa
  • Yumyn-Udyr Dorsa
  • Zaryanitsa Dorsa
  • Zimcerla Dorsa
  • Zorile Dorsa

Dorsa na Marsie:

  • Aesacus Dorsum
  • Arcadia Dorsa
  • Arena Dorsum
  • Atrax Dorsum
  • Auxo Dorsum
  • Avernus Dorsa
  • Cerberus Dorsa
  • Charis Dorsum
  • Cleia Dorsum
  • Dorsa Argentea
  • Dorsa Brevia
  • Eumenides Dorsum
  • Felis Dorsa
  • Gordii Dorsum
  • Hegemone Dorsum
  • Hesperia Dorsa
  • Hyblaeus Dorsa
  • Iamuna Dorsa
  • Isidis Dorsa
  • Juventae Dorsa
  • Melas Dorsa
  • Nilus Dorsa
  • Pasithea Dorsum
  • Phaenna Dorsum
  • Phlegra Dorsa
  • Sacra Dorsa
  • Sinai Dorsa
  • Solis Dorsa
  • Styx Dorsum
  • Tyrrhena Dorsa
  • Uranius Dorsum
  • Xanthe Dorsa
  • Zea Dorsa

Media użyte na tej stronie

Full Moon Luc Viatour.jpg
(c) Luc Viatour, CC-BY-SA-3.0
Nearly Full Moon view from earth In Belgium (Hamois).