Douglas Tompkins

Douglas Rainsford Tompkins

Douglas Tompkins, 2009 r.
Data i miejsce urodzenia	20 marca 1943 Conneaut
Data i miejsce śmierci	8 grudnia 2015 Coyhaique
Zawód, zajęcie	przedsiębiorca, ekolog

Douglas Rainsford Tompkins (ur. 20 marca 1943 w Conneaut, zm. 8 grudnia 2015 w Coyhaique) – amerykański przedsiębiorca i działacz ekologiczny, twórca marek The North Face i Esprit.

Życiorys

Jego przodkowie przypłynęli do Ameryki na statku Mayflower. Syn handlarza antykami i dekoratorki wnętrz^[1], urodzony 20 marca 1943 roku^[2] w Conneaut^[3]. Wychowywał się w Greenwich Village w Nowym Jorku, a następnie w Millbrook^[2]. W dzieciństwie polubił sport, w wieku 12 lat zaczął wspinać się w pobliskich Shawangunk Mountains. Uczęszczał do Pomfret School w Connecticut, ale nie ukończył jej i nie podjął nauki w college’u. Zamiast nauki wolał podróżować i zarabiać. W wieku 17 lat wyjechał pracować w kurorcie narciarskim Aspen, a zarobione pieniądze odkładał na podróż w Alpy, w których spędził rok. Następnie udał się w podróż po całej Ameryce Południowej, a po wyczerpaniu oszczędności wrócił do USA w 1962 roku^[4].

Osiadł w Tahoe, gdzie pracował przy wyrębie drzew^[1] i założył pierwszą firmę, California Mountaineering Service. W 1963 roku poznał Susie Buell, która podzielała jego pasję wspinaczkową^[4]. Para pobrała się w 1964 roku^[2] i przeniosła do San Francisco. Tompkins przez całe życie zajmował się wspinaczką, wybierając najtrudniejsze trasy, niekiedy wyznaczając nowe drogi na szczyt. W 1968 roku jego grupa jako trzecia w historii zdobyła szczyt Fitz Roy na granicy Argentyny i Chile^[1]. Tompkins konstruował także własny sprzęt sportowy, m.in. zaprojektował namiot w kształcie igloo^[5].

Wspinaczka i konieczność posiadania specjalistycznego sprzętu zainspirowały go do założenia firmy, która miała importować i sprzedawać śpiwory, namioty, plecaki i inny sprzęt. Początkowo prowadzili handel obwoźny^[1]. Za pożyczone 5.000 dolarów^[2], razem z żoną^[4] i Kennethem Kloppem^[2], założył firmę, którą nazwał The North Face (ang. Północna ściana)^[4]. Na otwarciu pierwszego sklepu w 1966 roku zagrał zespół Grateful Dead^[2]. W 1968 roku udziały w North Face sprzedał Kloppowi za 50 tys. dolarów^[2]. Uważał, że stworzył przedsiębiorstwa służące do sprzedawania „rzeczy, których ludzie nie potrzebują” i postanowił zająć się kręceniem filmów. Ostatecznie nie zajął się filmografią, a zaangażował się w pomoc przy prowadzeniu firmy odzieżowej Plain Jane Dress Company, którą żona założyła wraz z przyjaciółką^[1] Jane Tise^[4], gdy on odbywał ze swoim przyjacielem wspinaczem Yvonem Chouinardem kilkumiesięczną wyprawę na Fitz Roy. Już w 1970 roku sprzedaż roczna sięgnęła miliona dolarów^[1]. Przedsiębiorstwo rozrosło się z czasem do koncernu Esprit, znanego z odzieży casual i sportowej. Z czasem Tompkins rozczarował się do świata korporacyjnego biznesu i sprzedał udziały w Espricie za 150 mln dolarów^[4]. W 1989 roku wziął rozwód z żoną^[4].

Działalność w Ameryce Południowej

W 1993 roku ożenił się z Kristine McDivitt^[2], która szefowała w przeszłości firmie odzieżowej Patagonia, i wraz z nią osiadł w Ameryce Południowej. Para mieszkała naprzemiennie w Chile i Argentynie, zajmując się walką o ochronę środowiska. Tompkins przeznaczył większą część swojego majątku na zakup blisko 8900 km² ziemi w Ameryce Południowej, w celu ochrony tych terenów przed degradacją. Jego planem było przekształcić te tereny w oficjalne parki narodowe^[4]. W efekcie w ciągu 20 lat para stała się jednym z większych właścicieli ziemskich na świecie^[1]. Tompkins przekazywał zakupione tereny chilijskiemu rządowi pod warunkiem, że rząd tego kraju każdy tak powstały park powiększy. Na tej zasadzie przekazał Chile terytoria Hornopiren, Corcovado i wyspę Magdalena^[5].

Szczególnie silnie opierali mu się rolnicy z chilijskiej Patagonii, dla których powstanie parków narodowych oznaczałoby utratę terenów pod wypas^[2]. Ich działalność spotkała się nie tylko z niechęcią czy wrogością, ale także stała się źródłem dla licznych teorii spiskowych, według których Tompkins miał budować w Patagonii nowy Izrael czy bunkry przed zbliżającą się wojną atomową, skupować zasoby wody dla amerykańskich milionerów^[1] albo przygotowywać te grunty pod składowanie odpadów nuklearnych. Straszono także, że zamierza podzielić kraj na pół^[5]. Uruchomiona została wówczas przeciw niemu kampania Patagonia Sin Tompkins (Patagonia bez Tompkinsa). Kampania nie zapobiegła powstaniu Parku Pumalin rozciągającego się od wybrzeża aż do granicy z Argentyną^[2]. Na marzec 2017 roku Pumalin zaplanowano oficjalnie przekształcić w park narodowy^[6] – ceremonia podpisania umowy miała miejsce 15 marca 2017 roku. Park oprócz terenów zakupionych przez Tompkinsa objął drugie tyle gruntów należących do władz Chile^[5]. Do śmierci zdołał przekształcić w parki narodowe 1950 km² ziemi^[6], tworząc pięć parków narodowych. Łącznie zaplanował utworzenie 17 parków o powierzchni 4,5 mln ha^[5].

W 1990 roku założył Foundation for Deep Ecology^[4], a w 1992 roku Conservation Land Trust^[6]. Wielokrotnie wyróżniany za działalność ekologiczną, był równocześnie krytykowany przez wielu Chilijczyków i Argentyńczyków za hamowanie rozwoju gospodarczego i niszczenie przemysłu hodowli łososia i budowy elektrowni wodnych^[4]. W 2000 roku do zarządzania gruntami powołał fundusz ziemi Conservacion Patagonica^[6].

Śmierć i dziedzictwo

Zmarł 8 grudnia 2015 roku^[2] w trakcie wyprawy kajakowej z przyjaciółmi po jeziorze General Carrera. Jego kajak przewrócił się w wyniku wysokich fal, Tompkins spędził ponad godzinę w zimnej wodzie i zmarł z wychłodzenia po przewiezieniu śmigłowcem do szpitala w Coyhaique^[2][4][6].

Po jego śmierci Kristine McDivitt jeszcze w tym samym miesiącu spotkała się z prezydentem Argentyny. Podczas spotkania zobowiązała się przekazać rządowi tego kraju 150 tysięcy hektarów pod parki narodowe, a w styczniu 2016 roku na spotkaniu z prezydent Chile poinformowała o zobowiązaniu przekazania 400 tysięcy hektarów na potrzeby parków narodowych^[1].

Z małżeństwa z Susie Buell miał dwie córki^[2].

Przypisy