Dowód anegdotyczny

Wyrażenie dowód anegdotyczny ma dwojakie znaczenie:

1. dowód w formie anegdoty lub pogłoski jest nazywany anegdotycznym, gdy istnieje wątpliwość co do jego prawdziwości; sam dowód nie jest godny zaufania
2. dowód, który sam w sobie może być prawdziwy i weryfikowalny, użyty do osiągnięcia konkluzji, która z niego nie wynika, zazwyczaj przez dokonanie generalizacji na podstawie niewystarczającej ilości danych. Na przykład „mój dziadek kopcił jak komin i zmarł zdrowy w wypadku samochodowym w wieku 99 lat” nie obala twierdzenia „palenie wyraźnie zwiększa prawdopodobieństwo raka i chorób serca we względnie wczesnym wieku”. W tym przypadku wyjściowe dane (zdrowie i wiek dziadka) mogą być prawdziwe, ale nie dają podstaw do wyciągnięcia ogólnego wniosku o nieszkodliwości palenia.

W obu przypadkach wniosek nie jest wiarygodny; niekoniecznie musi być nieprawdziwy, ale chodzi o to, że nie wynika z „dowodów”.

Dowód może być anegdotyczny w rozumieniu obu powyższych definicji: „jogurt z koziego mleka przedłuża życie: słyszałem, że pewien człowiek z górskiej wioski, który żywił się tylko jogurtem, żył 120 lat”.

Termin często jest używany w kontraście do dowodów naukowych, na których oparta jest medycyna akademicka. Niektóre dowody anegdotyczne nie kwalifikują się jako naukowe, gdyż sama ich natura uniemożliwia badanie ich z użyciem metody naukowej. Nadużywanie dowodu anegdotycznego jest rodzajem błędu logiczno-językowego i jest czasem nieformalnie określane jako błąd „osoba, która” („znam osobę, która...”; „znam przypadek, gdzie...” itd.). Dowód anegdotyczny niekoniecznie reprezentuje „typowy” przypadek; statystyka może dokładniej określić, jak typowe jest dane zjawisko.

Zapisy bezpośredniego osobistego doświadczenia powszechnie są przyrównywane do dowodów anegdotycznych, kiedy ta forma dowodu nie należy do żadnej z powyższych kategorii (anegdoty, pogłoski albo konkluzje bazujące na uogólnieniu).

Psychologowie stwierdzili, że ludzie są bardziej skłonni do zapamiętywania przypadków wyjątkowych niż przypadków typowych^[1]. W przypadku dowodów anegdotycznych badanie ich wiarygodności za pośrednictwem obiektywnej niezależnej analizy może być kłopotliwe i wątpliwe. Jest to konsekwencją swobodnego, nieformalnego podejścia do zbierania, dokumentowana i/lub prezentowania informacji. Termin ten jest często używany na określenie informacji, która nie jest udokumentowana. To powoduje, że weryfikacja danych jest zależna wyłącznie od wiarygodności strony przedstawiającej dowód anegdotyczny.

Zobacz też

• błąd konfirmacji
• sofizmat
• metoda naukowa
• post hoc ergo propter hoc

Przypisy