Dow Ber Meisels

Dow Ber Meisels
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia1798
Szczekociny
Data i miejsce śmierci15 lutego 1870
Warszawa
Miejsce pochówkuCmentarz żydowski w Warszawie (Wola)
Naczelny rabin Warszawy
Okres sprawowania1856–1870
Naczelny rabin Krakowa
Okres sprawowania1832–1856
Wyznaniejudaizm

Dow (Dov, Dob) Ber (Beer, Berisz, Berush) Meisels (ur. 1798 w Szczekocinach, zm. 15 lutego 1870 w Warszawie) – rabin (krakowski, następnie warszawski), przedsiębiorca, polityk. Opowiadał się za udzielaniem poparcia przez Żydów Polakom walczącym z Rosjanami, sympatyzował z powstaniami narodowo­wyzwoleńczymi.

Życiorys

Urodził się w Szczekocinach. Potem wraz z rodzicami zamieszkał w Kamieńcu Podolskim, w którym jego ojciec pełnił funkcję rabina (Dow Ber kształcił się u niego). W 1820 roku Dow Ber Meisels ożenił się i wraz z żoną wyjechał do Krakowa, gdzie razem z teściem założył spółkę handlową (według innych źródeł – bank). Działalność tę prowadził także w późniejszym czasie, m.in. dostarczając broń dla walczących w powstaniu listopadowym.

Od 1832 roku był naczelnym rabinem krakowskim, brał także udział w powstaniu krakowskim w 1846 roku. W tym czasie był w ciągłym sporze z Senatem Wolnego Miasta Krakowa, walcząc o zniesienie przepisów dyskryminujących Żydów. Kiedy miasto stało się częścią Austrii, rabin zaangażował się jeszcze bardziej w politykę. W 1848 roku wydał odezwę do Żydów polskich, w której wzywał ich do poparcia dążeń uczestników Wiosny Ludów. W tym samym roku został wybrany do parlamentu austriackiego oraz do rady miejskiej Krakowa.

Pogrzeb pięciu poległych pędzla Aleksandra Lessera (1818–1884). Rabin Meisels w futrzanym nakryciu głowy stoi na lewo od katolickiego biskupa w centralnej części malowidła.

W 1856 roku Meisels został nadrabinem w Warszawie, dzięki poparciu działaczy i zwolenników ruchu asymilacyjnego. Od tego czasu w synagogach warszawskich wzywał po polsku do jedności Żydów z Polakami w walce wyzwoleńczej. Meisels używał tytułu rabin krakowski zamieszkały w Warszawie, gdyż, pomimo że Warszawa była wówczas największym skupiskiem żydowskim w Europie, pozycja Krakowa w hierarchii religijnej była wyższa.

Grób Dow Bera Meiselsa na cmentarzu żydowskim w Warszawie

W 1861 roku nakazał zamknięcie synagog warszawskich, na znak solidarności z duchowieństwem katolickim, które zamknęło kościoły po zbezczeszczeniu ich przez Kozaków rozbijających pochody niepodległościowe. Podobnie uczynili rabini Izaak Kramsztyk i Markus Jastrow. Uczestniczył w pogrzebie pięciu poległych 2 marca 1861, który przeistoczył się w demonstrację solidarności różnych stanów społeczeństwa Królestwa Kongresowego. Za udział w tej manifestacji społeczno-politycznej został aresztowany. Osadzono go w Cytadeli Warszawskiej.

Kiedy wybuchło powstanie styczniowe w 1863 roku, został zmuszony przez władze carskie do opuszczenia Królestwa Polskiego. Przebywał m.in. w Wiedniu. Po kilku latach pozwolono mu wrócić, ale od tego czasu jego działalność była ściśle kontrolowana.

Zmarł 15 lutego 1870 w Warszawie[1][a]. Pogrzeb odbył się 16 lutego 1870[2]. Uroczystość przerodziła się w manifestację polsko-żydowskiej jedności przeciw carskiej Rosji. Ciało rabina zostało pochowane na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 1, rząd 6)[3][4].

Upamiętnienie

Uwagi

  1. ↑ Odnośnie do daty śmierci istnieją w literaturze wątpliwości: Kroszczor podał ogólnie 1879, Przysuskier 1869, Polski Słownik Biograficzny 1870, zaś baza nagrobków cmentarza żydowskiego 20 lutego 1870

Przypisy

  1. ↑ Artur Goldstadt. Rocznica rabina-patrjoty. „Kurjer Poranny”. Nr 66, s. 3, 7 marca 1930. 
  2. ↑ Kurjerek. „Dziennik Warszawski”. Nr 29, s. 279, 5 (17) lutego 1870. 
  3. ↑ Grób Dow Bera Meiselsa w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie.
  4. ↑ Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie. Warszawa: Rokart, 2003. ISBN 83-916419-3-7.
  5. ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 341. ISBN 83-86619-97X.
  6. ↑ Tomasz Urzykowski: Po 80 latach Warszawa znów ma ulicę rabina Meiselsa. Żyda, który wspierał walkę Polaków o wolność. warszawa.wyborcza.pl, 1 października 2021. [dostęp 2021-10-06].
  7. ↑ Uchwała nr LIII/1651/2021 Rady miasta stołecznego Warszawy z dnia 26 sierpnia 2021 r. w sprawie nadania nazwy obiektowi miejskiemu w Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy. W: Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego nr 7857 [on-line]. 8 września 2021. [dostęp 2021-10-06].

Bibliografia

  • Alina Cała, Hanna Węgrzynek, Gabriela Zalewska, Historia i kultura Żydów polskich. Słownik, Warszawa 2000, s. 210.
  • Barbara Olszewska, Hanna Szwankowska, Jerzy Waldorff, Umarli, znajomi, kochani – Powązki 1790–1990 w poezji i prozie, Warszawa 1990.
  • Andrzej Żbikowski, Żydzi, Wrocław 2000, s. 89.
  • Michał Galas, Mirosław Skrzypczyk (red.), Żydzi szczekocińscy. Osoby, miejsca, pamięć, Kraków – Budapeszt 2008, s. 145–188, 231–256.
  • Henryk Kroszczor: Cmentarz Żydowski w Warszawie. Warszawa: PWN, 1983, s. 18–19. ISBN 83-01-04304-0.
  • Stefan Kieniewicz i Marian Tyrowicz: Polski Słownik Biograficzny. T. 20. s. 387–388.
  • Leon Przysuskier, Cmentarze żydowskie w Warszawie: przewodnik ilustrowany, Radom 1992, s. 16.
  • Kupfer F., Ber Meisels i jego udział w walkach wyzwoleńczych narodu polskiego (1846, 1848, 1863-1864), Warszawa 1953.
Naczelni rabini Krakowa

Media użyte na tej stronie

Burial of victims of Polish patriotic manifestations in Warsaw 1861.PNG
The Funeral of the Five Fallen in 1861, Burial of victims of Polish patriotic manifestations in Warsaw 1861 (Pogrzeb Pięciu Poległych)
Dob Beer Meisels (Beyer).jpg
rabin Dob Ber Meisels (Dow Ber Meisels)