Droga (powieść)
Droga (ang. The Road) – powieść postapokaliptyczna Cormaca McCarthy’ego opublikowana w 2006 roku. Utwór opowiada o kilkumiesięcznej wyczerpującej podróży mężczyzny i jego małego syna przez obszar dawnych Stanów Zjednoczonych zniszczonych przez nieokreślony kataklizm, który doprowadził do upadku cywilizacji i śmierci prawie wszystkich form życia. W 2007 roku powieść otrzymała nagrodę Pulitzera oraz James Tait Black Memorial Prize w 2006 roku. W 2009 roku książka doczekała się filmowej adaptacji o tym samym tytule w reżyserii Johna Hillcoata.
Fabuła
Ojciec i jego młody syn podróżują pieszo przez post-apokaliptyczne, pokryte popiołem Stany Zjednoczone kilka lat po kataklizmie. Matka chłopca, będąca z nim w ciąży w momencie katastrofy, zmarła jakiś czas wcześniej przez samobójstwo
Zdając sobie sprawę, że nie przetrwają zimy w bardziej północnych szerokościach geograficznych, ojciec zabiera chłopca na południe autostradami międzystanowymi w kierunku morza, niosąc ich skromny dobytek w plecakach i wózku z supermarketu. Ojciec cierpi na kaszel. Zapewnia syna, że są "dobrymi ludźmi", którzy "niosą ogień". Para ma rewolwer, ale tylko dwa naboje. Ojciec stara się nauczyć chłopca, by w razie potrzeby był w stanie użyć broni na sobie i tym samym unikając wpadnięcia w ręce kanibali.
Próbują wymknąć się grupie bandytów podróżujących wzdłuż drogi, lecz jeden z nich odkrywa ich pozycję i łapie chłopca. Ojciec broni syna strzelając do napastnika, po czym uciekają w obawie przed resztą bandytów podróżujących drogą, porzucając większość swojego dobytku. Później, podczas przeszukiwania domu w poszukiwaniu zapasów, odkrywają zamkniętą piwnicę zawierającą więźniów, których kanibale zjadali kończyna po kończynie, co doprowadziło do szybkiej reakcji ojca i syna i ich ucieczki do pobliskiego lasu.
Kilka dni później bliscy śmierci głodowej odkrywają ukryty bunkier wypełniony jedzeniem, ubraniami i innymi zapasami. Pozostają tam przez wiele dni odzyskując siły, a następnie ruszają dalej zabierając zapasy na wózku. Następnie spotykają starszego mężczyznę, którego stan głęboko dotyka chłopca przez co nalega on, by podzielili się z nim jedzeniem. W dalszej części swej drogi wymykają się grupie, której członkami są kobiety w ciąży, odkrywając później opuszczone obozowisko z noworodkiem pieczonym na rożnie. Wkrótce potem ich zapasy jedzenia zaczynają się kończyć, a oni sami zaczynają głodować, do momentu znalezienia domu zawierającego więcej jedzenia. Po załadowaniu wózka para rusza w dalszą podróż, lecz stan ojca zaczyna się stopniowo pogarszać.
Protagoniści docierają nad morze gdzie odkrywają łódź dryfującą przy brzegu. Mężczyzna podpływa do niego i zbiera zapasy, w tym pistolet sygnałowy. W trakcie pobytu na plaży chłopiec zapada na pewną chorobę. Kiedy zatrzymują się, aby chłopiec wyzdrowiał i nabrał sił przed dalszą drogą, ich wózek zostaje skradziony. Para protagonistów idzie śladem złodzieja i finalnie konfrontuje się z nim. Okazuje się, że złodziejem jest zwykły wynędzniały samotny człowiek. Ojciec celując do niego z rewolweru zmusza go do rozebrania się do naga i zabiera jego ubrania wraz z wózkiem. Sytuacja ta wprawia chłopca w przygnębienie, więc ojciec wraca i pozostawia zabrane ubrania na drodze, lecz mężczyzna zniknął.
Podczas spaceru przez miasto w głębi lądu pewien mężczyzna w oknie strzela do ojca za pomocą łuku. Ojciec odpowiada strzelając do napastnika z pistoletu sygnałowego. Para rusza dalej na południe wzdłuż plaży. Stan ojca pogarsza się, a po kilku dniach zdaje sobie sprawę, że wkrótce umrze. Ojciec mówi synowi, że po jego odejściu może z nim dalej rozmawiać w modlitwie, i że musi kontynuować podróż bez niego. Po śmierci ojca, chłopiec pozostaje przy jego ciele przez trzy dni, po których do chłopca zbliża się mężczyzna z karabinem, któremu towarzyszy żona i dwójka dzieci - syn i córka. Mężczyzna przekonuje chłopca, że jest jednym z "dobrych ludzi" i bierze go pod swoją opiekę.
Okoliczności powstania
W wywiadzie udzielonym dla Oprah Winfrey, McCarthy powiedział, że inspirację do powstania powieści stanowiły notatki, które sporządził podczas jednej nocy, spędzonej wraz ze swoim synem w hotelu w El Paso w Teksasie, w czasie której zastanawiał się nad swoim synem oraz nad tym, jak miasto będzie wyglądało za kilkadziesiąt lub sto lat[1]. Zrobił kilka wstępnych notatek po czym powrócił do pomysłu dopiero po kilku latach podczas pobytu w Irlandii. Napisanie powieści zajęło zaledwie sześć tygodni, którą następnie zadedykował swojemu synowi, Johnowi Francisowi McCarthy'emu[1].
W wywiadzie udzielonym Johnowi Jurgensenowi z The Wall Street Journal McCarthy opisał rozmowy, jakie odbył z bratem na temat różnych scenariuszy apokalipsy. Jeden ze scenariuszy zakładał, że ocalali zwrócą się w stronę kanibalizmu: "kiedy wszystko zniknie, jedyne co zostanie do zjedzenia, to każdy kogo napotkasz"[2].
Odbiór
Powieść była recenzowana bardzo pozytywnie – chwalono ją m.in. za język[3], mądrość[4], odwagę i sposób ukazywania miłości ojca do syna[5]. Z kolei działacz ekologiczny George Monbiot zwrócił uwagę na sposób, w jaki ukazuje ona związek człowieka ze środowiskiem naturalnym i określił ją jako być może najważniejszą książkę podejmującą taką tematykę[6].
Jak wynika z agregatora recenzji Metacritic, książka ma średnią ocenę 90/100 na podstawie trzydziestu jeden recenzji[7]. Krytycy uznali ją za "chwytającą za serce", "nostalgiczną" i "grającą na emocjach"[8][9][10]. W 2019 roku powieść zajęła 17. miejsce na liście 100 najlepszych książek XXI wieku dziennika The Guardian[11].
5 listopada 2019 roku BBC News wymieniło Drogę na swojej liście 100 najbardziej wpływowych powieści[12]. Mimo że książka nie wspomina wprost o zmianach klimatu, The Guardian wymieniło ją jako jedną z pięciu najlepszych powieści poruszających ten temat[13].
Nagrody
W 2006 roku Droga została nagrodzona brytyjską James Tait Black Memorial Prize[14] oraz Believer Book Award, a McCarthy został finalistą National Book Critics Circle Award[15]. 16 kwietnia 2007 roku powieść otrzymała nagrodę Pulitzera[16]. W 2012 roku Droga została wymieniona na liście Best of the James Tait Black[17][18].
Adaptacja
W 2009 roku nakręcono adaptację filmową powieści w reżyserii Johna Hillcoata. Główne role zagrali Viggo Mortensen oraz Kodi Smit-McPhee[19]. Produkcja odbywała się w Luizjanie, Oregonie i kilku miejscach w Pensylwanii[20]. Film, podobnie jak powieść, otrzymał ogólnie pozytywne recenzje krytyków.
Przypisy
- ↑ a b Writer Cormac McCarthy confides in Oprah Winfrey, „Reuters”, 5 czerwca 2007 [dostęp 2022-08-29] (ang.).
- ↑ John Jurgensen , Hollywood's Favorite Cowboy, „Wall Street Journal”, 20 listopada 2009, ISSN 0099-9660 [dostęp 2022-08-29] (ang.).
- ↑ Review: The Road by Cormac McCarthy, the Guardian, 4 listopada 2006 [dostęp 2022-08-29] (ang.).
- ↑ Janet Maslin , The Road Through Hell, Paved With Desperation, „The New York Times”, 25 września 2006, ISSN 0362-4331 [dostęp 2022-08-29] (ang.).
- ↑ Reviewed by Ron Charles , Apocalypse Now, 1 października 2006, ISSN 0190-8286 [dostęp 2022-08-29] (ang.).
- ↑ George Monbiot: Civilisation ends with a shutdown of human concern. Are we there already?, the Guardian, 30 października 2007 [dostęp 2022-08-29] (ang.).
- ↑ The Road by Cormac McCarthy: Reviews, web.archive.org, 19 stycznia 2008 [dostęp 2022-08-26] [zarchiwizowane z adresu 2008-01-19] .
- ↑ Village Voice , End of the Line, The Village Voice, 29 sierpnia 2006 [dostęp 2022-08-26] .
- ↑ Book Review: Cormac McCarthy's 'The Road' - Newsweek Books - MSNBC.com, web.archive.org, 19 stycznia 2007 [dostęp 2022-08-26] [zarchiwizowane z adresu 2007-01-19] .
- ↑ Review: The Road by Cormac McCarthy, the Guardian, 4 listopada 2006 [dostęp 2022-08-26] (ang.).
- ↑ Guardian Staff , The 100 best books of the 21st century, the Guardian, 21 września 2019 [dostęp 2022-08-29] (ang.).
- ↑ 100 'most inspiring' novels revealed by BBC Arts, „BBC News”, 5 listopada 2019 [dostęp 2022-08-29] (ang.).
- ↑ Five of the best climate-change novels, the Guardian, 19 stycznia 2017 [dostęp 2022-08-29] (ang.).
- ↑ Previous winners - fiction | James Tait Black Prize winners | People, web.archive.org, 27 września 2011 [dostęp 2022-08-29] [zarchiwizowane z adresu 2011-09-27] .
- ↑ The National Book Critics Circle, web.archive.org, 5 lutego 2007 [dostęp 2022-08-29] [zarchiwizowane z adresu 2007-02-05] .
- ↑ Novelist McCarthy wins Pulitzer, 17 kwietnia 2007 [dostęp 2022-08-29] (ang.).
- ↑ Authors in running for 'best of best' James Tait Black award, „BBC News”, 21 października 2012 [dostęp 2022-08-29] (ang.).
- ↑ Book prize names six of the best in search for winner, HeraldScotland [dostęp 2022-08-29] (ang.).
- ↑ Droga | Film | 2009. [dostęp 2022-08-29].
- ↑ Mortensen, Theron on 'The Road' to Pittsburgh - USATODAY.com, usatoday30.usatoday.com [dostęp 2022-08-29] .