Droga Dębińska
| Łęgi Dębińskie | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Ulica widziana spod Wiaduktu Hetmańskiego, po prawej przystanek autobusowy Hetmańska Wiadukt (2017) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Poznania  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 52°23′13,0″N 16°55′49,8″E/52,386940 16,930487 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Droga Dębińska – ulica w Poznaniu mająca swój początek w pobliżu centrum miasta i biegnąca przez tereny Łęgów Dębińskich i Dębiny w kierunku południowym ku granicy miasta.
Przebieg i charakter
Ulica rozpoczyna bieg na skrzyżowaniu ulic Strzeleckiej i Królowej Jadwigi (rejon dawnego Placu Zjednoczenia), odchodząc w kierunku południowym od skrzyżowania. Zabudowę wzdłuż ulicy stanowią obiekty sportowe skupione w kwadracie ulic Droga Dębińska, o. M. Żelazka, Dolna Wilda, Królowej Jadwigi oraz ogródki działkowe. Za skrzyżowaniem z ul. Piastowską, Droga Dębińska jest traktem biegnącym w południowym klinie zieleni. Ulica kończy się w pobliżu ulicy Ku Dębinie[2].
Przejazd pod wiaduktem Hetmańskim możliwy jest dla pojazdów nie przekraczających 3,9 m wysokości. Stosowne znaki zakazu znajdują się jednak wyłącznie przy samym wiadukcie[3][4], co najmniej kilkaset metrów od skrzyżowań z ulicami umożliwiającymi dokonanie objazdu. Przy skrzyżowaniach nie występują znaki uzupełniające F-5 oraz F-6, uprzedzające o ograniczeniu. Ponadto jadąc od strony północnej kierowca wyższego pojazdu nie ma możliwości przeprowadzenia manewru zawracania.
Nazwy
- XIX w.: Columbia-Strasse[5][6]
- XIX w.–1919: Eichwald-Strasse
- 1919–1939: Droga Dębińska (od 1927 do 1935 również na części ul. Piastowskiej)
- 1939–1945: Eichwald-Strasse
- 1945[7]–1946: Alfreda Bema
- 1946[8]–1960: Dębińska[9]
- 1960[10]–1989: Alfreda Bema
- po 1989: Droga Dębińska
Historia
Ulica była jedną z głównych dróg dojazdowych do miasta od strony południowej. W pobliżu ulicy istniała prawdopodobnie przeprawa łodziami na prawy brzeg miasta – Rataje (ul. Wioślarska)[11].
W 1820 książę Antoni Radziwiłł nakazał wytyczyć drogę z miasta do pałacyku myśliwskiego na Dębinie, będącego własnością jego żony Ludwiki[12].
W latach 1820-1840 przy ulicy wybudowanych zostało wiele domków letniskowych i willi[13]. Powstawały ogródki rozrywkowe pod nazwami "Nowa Wenecja", "Domek Szwajcarski", "Columbia", "Nowa Ameryka" ("Kalibrok"[12])[6], "Dolina Szwajcarska", "Villa Nova"[12] oraz inne obiekty, np. strzelnica Bractwa Kurkowego (ok. 1827, "Syberia" lub "Nowa Syberia"[12])[14], ogród Wiktoria (Park ks. Józefa), Vogielka (Wesołe Miasteczko). W ciągu ulicy znajdowała się Brama Dębińska (Eichwaldtorplatz, zbudowana w poł. XIX w., rozebrana w 1908)[12].
Przy Drodze Dębińskiej powstał pierwszy tor wyścigów konnych w Poznaniu, nieopodal ogródka rozrywkowego "Villa Nova", gdzie w 1839 zorganizowano pierwsze wyścigi. Od tego czasu (z nielicznymi przerwami) odbywano tam wyścigi konne aż do wybudowania w roku 1914 nowego toru wyścigowego na Woli. W miejscu dawnych nadwarciańskich torów powstały ogródki działkowe[15].
14 maja 1872 Drogą Dębińską przemaszerowało 700 uczniów Gimnazjum św. Marii Magdaleny do ogrodu Wiktoria. Wystawiona została sztuka A. Fredry "Pan Geldhab". Przybyła nader liczna publiczność. Manifestacja ta zaniepokoiła władze pruskie[12].
W 1911 ulicę poszerzono, a teren ujęcia wody pitnej dla miasta znajdujący się przy końcu drogi zalesiono, ogrodzono palami betonowymi i siatką[16].
Ulica i tereny wokół były zalewane przez pobliską Wartę[17]. Na przykład w 1850 rzeka zrujnowała wiele zabudowań na tym terenie[12]. W 1927 ulica została zmodernizowana: wyrównana i podwyższona, usypany został wzdłuż ulicy wał mający zapobiegać zalewaniu przez rzekę. Prace zlecono bezrobotnym w ramach walki z bezrobociem[18][19].
5 września 1939, po wysadzeniu mostów na Warcie w Poznaniu, Zarząd Miasta nakazał wybudować most pontonowy między ul. Wioślarską a ul. Bielniki. Droga Dębińska stała się jedyną trasą dojazdową z prawobrzeżnego Poznania do centrum; trasą tą wkroczyły powracające z Warszawy do Poznania wojska niemieckie[20]. Drogą Dębińską, 14 września 1939, Cyryl Ratajski powrócił do Puszczykowa po faktycznym przejęciu władzy przez Niemców w Poznaniu[21][22].
Przed II wojną światową w ulicy funkcjonowała komunikacja tramwajowa (przystanek końcowy Łęgi Dębińskie)[23]. Po wojnie tory służyły także jako tory odstawcze. W 1959 zaprzestano eksploatacji torowiska dla przewozów pasażerskich, tor na poboczu ulicy pozostawiony został jako dojazd do bazy MPK przy ul. Bielniki. Ostatecznie trakcja tramwajowa została rozebrana w 1974[24].
W latach 70. XX wieku istniała koncepcja powiązania Drogi Dębińskiej z Szelągiem za pomocą tzw. Trasy Piastowskiej[25].
Przy ulicy znajduje się zabytkowe założenie parkowo-rekreacyjne wraz z zabudowaniami[26] z 1927-1928 Zespół Dziecińca "Pod Słońcem" (nr rej. A-290 z 8.09.1986) oraz podlegające ochronie Miejskiego Konserwatora Zabytków wille pod nr 3, 7, 10, 17[27].
Obiekty przy ulicy
- Brama Dębińska – rozebrana w 1908
- miejsce katastrofy lotniczej w 1952
- Akademia Wychowania Fizycznego
- Hala sportowa KS Cityzen Poznań (nr 10c)[28]
- stadion Warty Poznań (nr 12)
- dzieciniec "Pod Słońcem"
- Struga Karmelicka – zasypany ciek wodny
- wieża spadochronowa – zdemontowana podczas II wojny światowej
- park Jana Pawła II (Łęgi Dębińskie); na jego terenie: Krzyż Papieski, budynek elektrowni, pomnik Pyry
- Wiadukt Hetmański
- południowy klin zieleni – Dębina
Obiekty w pobliżu
- Warta – równolegle do ulicy wraz przeprawami przez rzekę: most Królowej Jadwigi, most Przemysła I, most kolejowy na Dębinie
- Ruiny stadionu im. E. Szyca (22 Lipca) – dawny stadion Warty Poznań
- obiekty Poznańskich Ośrodków Sportu i Rekreacji – kryta pływalnia z widownią, basen dziecięcy, sale gimnastyczne i hotel
- łazienki rzeczne
Galeria zdjęć
Stadion KS Warta Poznań przy Drodze Dębińskiej (2012)
Park Jana Pawła II (2014)
Droga Dębińska z persperktywy Wiaduktu Hetmańskiego (2014)
Rodzinny Ogród Działkowy im. Jana Mazurka, Droga Dębińska 16 (2012)
Przypisy
- ↑ w tym 2,724 km w administracji ZDM (jezdnia utwardzona), 0,6 km jako droga leśna na Dębinie
- ↑ przed torami kolejowymi biegnącymi do stacji Poznań-Starołęka
- ↑ Google: Widok ulicy. Mapy Google, maj 2018. [dostęp 2019-06-22]. – Widok od strony północnej
- ↑ Google: Widok ulicy. Mapy Google. [dostęp 2019-06-22]. – Widok od strony południowej
- ↑ nazwa istniała na mapie z 1843
- ↑ a b Waldemar Karolczak: Kronika Miasta Poznania 3/1996. Cz. -: Zieleń publiczna w Poznaniu w I połowie XIX wieku. Poznań: 1996, s. 160-162. (pol.).
- ↑ Plan śródmieścia i zachodniej części Poznania, CYRYL - Cyfrowe Repozytorium Lokalne, 1945 [dostęp 2022-11-16].
- ↑ Plan miasta Poznania, CYRYL - Cyfrowe Repozytorium Lokalne, 1946 [dostęp 2022-11-16].
- ↑ Plan dzielnic centralnych miasta Poznania, CYRYL - Cyfrowe Repozytorium Lokalne, 1956 [dostęp 2022-11-16].
- ↑ Kronika Miasta Poznania nr 3-4/1984, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 1984, s. 102.
- ↑ Andrzej Ryżyński: Kronika Miasta Poznania 3/2001. Cz. -: Poznański most Królowej Jadwigi. Poznań: 2001, s. 182. (pol.).
- ↑ a b c d e f g Magdalena Mrugalska-Banaszak: Kronika Miasta Poznania 3-4/1998. Cz. -: Uroki Drogi Dębińskiej - zapomniany trakt spacerowy dawnego Poznania. Poznań: 1998, s. 7-37. (pol.)., fot.
- ↑ właścicielami byli m.in. Juncker (sekretarz Rejencji), Baarth (kupiec), Schumman (mydlarz), Daehne (aptekarz, radny miejski), Dominik (mistrz kominiarski) z posiadłością "San Domingo", Hoyer (radca prawny) - dom z ok. 1832
- ↑ Teresa Ziółkowska: Kronika Miasta Poznania 4/1998. Cz. -: U źródeł nowoczesnego sportu w Poznaniu. Poznań: 1998, s. 160-292. (pol.).
- ↑ "Gonitwy nad Wartą" - Informator Samorządowy Metropolii Poznań - Październik 2013, s. 9, www.wm.poznan.pl
- ↑ Waldemar Karolczak: Kronika Miasta Poznania 3-4/1998. Cz. -: Parki publiczne, skwery i promenady dawnego Poznania. Poznań: 1998, s. 70. (pol.).
- ↑ Kronika Miasta Poznania 9/1925. Cz. -: Nowe łazienki rzeczne przy Warcie na Bociance. Poznań: 1925, s. 186. (pol.).
- ↑ Tadeusz Świtała: Kronika Miasta Poznania 4/1988. Cz. -: Poznań w 1927. Poznań: 1988, s. 104, 106-107. (pol.).
- ↑ Tadeusz Świtała: Kronika Miasta Poznania 1/1988. Cz. -: Poznań od połowy czerwca 1925. Poznań: 1988, s. 69. (pol.).
- ↑ Andrzej Ryżyński: Kronika Miasta Poznania 3/2001. Cz. -: Poznański most Królowej Jadwigi. Poznań: 2001, s. 193. (pol.).
- ↑ 12 września 1939 przekazał Niemcom klucze od miasta, natomiast 14 września 1939 Gerhard Scheffler faktycznie objął urząd prezydenta Poznania
- ↑ Andrzej Zarzycki: Kronika Miasta Poznania 3/1989. Cz. -: Cyryl Ratajski (1875-1942). Poznań: 1989, s. 87. (pol.).
- ↑ jeden tor; dwa tory istniały przy przystanku końcowym; w 1943 dobudowano drugi tor na krótkim odcinku przy początku ulicy
- ↑ Jan Wojcieszak: Kronika Miasta Poznania 3/1998. Cz. -: Tramwaje elektryczne w Poznaniu. Poznań: 1998, s. 282, 284, 297. (pol.).
- ↑ Tadeusz Gałecki, Plany miasta bez tajemnic, w: Kronika Miasta Poznania, nr 2/1983, s.11, ISSN 0137-3552
- ↑ budynek główny, 2 pawilony, galerie, budynek mieszkalny kierownika i dozorcy
- ↑ SIP Geopoz - warstwa Miejskiego Konserwatora Zabytków: Droga Dębińska
- ↑ https://cityzenklub.pl/
Bibliografia
- Magdalena Mrugalska-Banaszak: Kronika Miasta Poznania 3-4/1998. Cz. -: Uroki Drogi Dębińskiej - zapomniany trakt spacerowy dawnego Poznania. Poznań: 1998, s. 7-37. (pol.).
- ZGiKM GEOPOZ-wykaz nieistniejących nazw ulic w: SIP Geopoz
- Zarząd Dróg Miejskich: Spis dróg publicznych w administracji ZDM w formacie Excel. [dostęp 2012-10-14]. (pol.).
Media użyte na tej stronie
Autor:
Oskarro. © użytkownicy OpenStreetMap.
Copyright użytkownicy UMP-pcPL., Licencja: CC BY-SA 2.0Mapa lokalizacyjna Poznania
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.70 N
- S: 51.05 N
- W: 15.68 E
- E: 19.19 E
Ikonka świateł na skrzyżowaniu
Crossroads with a major road ahead.
Autor: Lechoo.net, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ikona skrzyżowania ulic typu T z odchodzącym deptakiem
Autor: SVG by Harry-C, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ikona ulica pod wiaduktem
Autor: Nostrix, Licencja: CC BY-SA 3.0
Park Jana Pawła II (tzw. Łęgi Dębińskie), widok od strony ul. Krzyżowej
Autor: AWF Poznań, Licencja: CC BY-SA 4.0
Budynek Główny AWF w Poznaniu przy ul. Królowej Jadwigi 27/39, autorstwa Marka Leykama
Autor: Andrzej Błaszczak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wiadukt Hetmański w Poznaniu
Autor: Jakub Torenc, Licencja: CC BY-SA 3.0
Droga Dębińska, wiadukt Hetmańska
Autor: Roger Gorączniak, Licencja: CC BY 3.0
Stadion piłkarski w Poznaniu, przy Drodze Dębińskiej (Ogórdek) przed meczem Warty Poznań z GKS-em Bogdanka.
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 3.0
Rodzinny Ogród Działkowy im. Jana Mazurka, Poznań, Droga Dębińska.
Wieża spadochronowa przy Drodze Dębińskiej, Poznań