Druga Republika Czechosłowacka

Ten artykuł od 2008-10 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Republika Czecho-Słowacka

Česko-Slovenská Republika

1938-1939
Flaga Herb
Dewiza: (czes.) Pravda vítězí (Prawda zwycięża)
Hymn: • Kde domov můj • Nad Tatrou sa blýska (Gdzie dom mój i Nad Tatrami się błyska)
Język urzędowy	czeski, słowacki
Stolica	Praga
Ustrój polityczny	republika
Głowa państwa	prezydent (ostatni) Emil Hácha
Szef rządu	premier (ostatni) Rudolf Beran
Powierzchnia  • całkowita	99 348 km²
Waluta	korona czechosłowacka (K, CSK)
Przekształcenie z Czechosłowacji	1 października 1938
Rozpad i częściowa aneksja	przez III Rzeszę 16 marca 1939
Strefa czasowa	UTC +1 – zima UTC+2 – lato

Mapa Czecho-Słowacji 1939

(c) Bundesarchiv, B 145 Bild-F051623-0206 / CC-BY-SA 3.0

Prezydent Czecho-Słowacji Emil Hácha w Berlinie 15 marca 1939 – ultimatum Hitlera – koniec Czecho-Słowacji

Republika Czecho-Słowacka, Czecho-Słowacja (cz. i słow. Česko-Slovenská Republika, Česko-Slovensko) – państwo powstałe po zajęciu Kraju Sudetów przez III Rzeszę i przekształceniu konstytucyjnym I Republiki Czechosłowackiej 1 października 1938 w państwo federacyjne zwane drugą republiką, złożone z Czech, Słowacji i Ukrainy Karpackiej. Zostało zlikwidowane 16 marca 1939, po utworzeniu Republiki Słowackiej (14 marca) i aneksji pozostałej części przez III Rzeszę niemiecką jako Protektorat Czech i Moraw.

Historia

30 września 1938 układ monachijski przyznał Niemcom Kraj Sudetów, zamieszkany przez etniczną większość niemiecką (Niemcy sudeccy). Wobec nierozstrzygnięcia w układzie monachijskim roszczeń Polski do Czechosłowacji na zasadzie parytetu, 1 października 1938 Czechosłowacja przyjęła wystosowane 30 września ultimatum Polski, wyrażając zgodę na zajęcie Śląska Zaolziańskiego, zamieszkanego przez etniczną większość polską. W listopadzie Węgrzy na mocy pierwszego arbitrażu wiedeńskiego zajęli południową Słowację i południową Ruś Zakarpacką z Użhorodem i Mukaczewem, zamieszkane przez etniczną większość węgierską.

W konsekwencji układu monachijskiego i załamania się dotychczasowego systemu sojuszy Czechosłowacji opartych o Francję, wobec rezygnacji Francji i ZSRR z obrony integralności terytorialnej sojusznika, do dymisji podał się dotychczasowy prezydent Edvard Beneš (nastawiony proradziecko i profrancusko). Zastąpił go Emil Hácha, do tej pory apolityczny prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego Czechosłowacji, nastawiony na prowadzenie polityki proniemieckiej na zasadzie appeasementu. Po utracie fortyfikacji w Kraju Sudetów kraj był faktycznie bezbronny wobec III Rzeszy, pomimo posiadania znacznych zasobów sprzętu wojskowego i fabryk przemysłu zbrojeniowego. Próba odsprzedaży części tego sprzętu Polsce i krajom bałkańskim została zablokowana przez III Rzeszę. Nowy czeski rząd, na czele którego stanął premier Rudolf Beran, zaczął kopiować model włoskiego faszyzmu, tworząc Partię Jedności Narodowej (Strana národní jednoty) i wprowadzając cenzurę. Działalność Komunistycznej Partii Czechosłowacji i Kominternu w Czechosłowacji została zakazana. Rząd Drugiej Republiki jeszcze przed rozpoczęciem niemieckiej okupacji ograniczył prawa części obywateli wprowadzając antysemickie ustawy rasowe, a dekretem z 2 marca 1939 roku stworzył także obozy dla Romów w Letach i Hodoninie^[1].

Niemcy zaczęli wspierać separatystów słowackich. W Bratysławie nastąpiły walki i wojska czeskie próbowały zaprowadzić porządek^[2]. 14 marca 1939 powołany po październiku 1938 parlament słowacki ogłosił w Bratysławie akt niepodległości i utworzenie Republiki Słowackiej. Nastąpiło to za zachętą Niemiec i pod groźbą zgody Niemiec na aneksję Słowacji przez Węgry (których częścią terytorium Słowacji było do traktatu w Trianon, 1920). Nowe słowackie państwo zostało uznane przez większość państw europejskich, jednak stało się satelitą III Rzeszy. Tego samego dnia już wojska niemieckie rozpoczęły wkraczanie na terytorium Czech i Moraw, rozpoczynając ich okupację, praktycznie bez oporu z wyjątkiem potyczki w koszarach Czajanka. 16 marca 1939 III Rzesza utworzyła za wymuszoną przez Hitlera zgodą prezydenta Republiki Czecho-Słowackiej Emila Hachy (podczas jego uprzedniej wizyty w Berlinie)^[3] z Czech Protektorat Czech i Moraw, anektowany przez Rzeszę. Zachowany został dotychczasowy ustrój wewnętrzny państwa przy likwidacji armii czeskiej i przejęciu jej uzbrojenia przez Niemcy. Protektorem z ramienia Rzeszy został Konstantin von Neurath. Zasoby armii czeskiej i potencjał czeskiego przemysłu zbrojeniowego zostały przejęte przez III Rzeszę, a w maju 1939 depozyt złota Banku Czechosłowacji znajdujący się w bankach Wielkiej Brytanii został na żądanie rządu Protektoratu przekazany do Pragi, gdzie został następnie przejęty przez III Rzeszę. Część żołnierzy armii Czecho-Słowacji, głównie lotników, uciekła z kraju przez Polskę do Francji, biorąc udział następnie w II wojnie światowej, część uciekinierów pozostała w Polsce tworząc Legion Czechów i Słowaków.

Słowacja została z kolei zmuszona do zawarcia układu podporządkowującego politykę zagraniczną III Rzeszy i dopuściła do wprowadzenia Wehrmachtu na swoje terytorium (pas doliny Wagu). We wrześniu 1939 uczestniczyła w kampanii wrześniowej po stronie III Rzeszy przeciwko Polsce (atak słowacki na Polskę).

Zobacz też

• Konfederacja polsko-czechosłowacka

Przypisy

Historia Czech

Państwo czeskie	Księstwo Czech Królestwo Czech Korona Królestwa Czech Pierwsza Republika Czechosłowacka (1918–1938) Druga Republika Czechosłowacka (1938–1939) Protektorat Czech i Moraw (1939–1945) Trzecia Republika Czechosłowacka (1945–1948) Republika Czechosłowacka (1948–1960) Czechosłowacka Republika Socjalistyczna (1960–1990) Czeska i Słowacka Republika Federacyjna (1990–1992) Czechy
Pozostałe	Naród czeski Władcy Czech Plemiona czeskie Ustrój polityczny Czech Stosunki polsko-czeskie

• Czechy