Druja

Druja
Ilustracja
(c) Иван Бай, CC BY-SA 3.0

Kościół Trójcy Przenajświętszej i klasztor Marianów w Drui
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Białoruś

Obwód

witebski

Rejon

brasławski

Wysokość

117 m n.p.m.

Populacja (2009)
• liczba ludności


1149[1]

Nr kierunkowy

2153

Kod pocztowy

211960

Położenie na mapie obwodu witebskiego
Mapa konturowa obwodu witebskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Druja”
Położenie na mapie Białorusi
Położenie na mapie Polski w 1939 r.
Ziemia55°47′03″N 27°27′16″E/55,784167 27,454444
Portal Białoruś
Napoleon Orda, Druja i Przydrujsk

Druja[2] (biał. Друя) – wieś w obwodzie witebskim, w rejonie brasławskim Białorusi, do 1945[3] miasteczko[4] w Polsce, w województwie wileńskim, w powiecie brasławskim, siedziba gminy Druja.

Druja leży na Pojezierzu Brasławskim, nad Dźwiną, u ujścia Drujki, przy granicy białorusko-łotewskiej.

Miasto magnackie położone było w końcu XVIII wieku w powiecie brasławskim województwa wileńskiego[5][6].

Do 1945 leżała przy granicy polsko-łotewskiej. Na łotewskim brzegu Dźwiny leży Przydrujsk.

Historia

W I Rzeczypospolitej Druja leżała w województwie połockim. Drewniany zamek wznieśli w Drui w poł. XVI wieku Massalscy. Od 1611 roku stał się własnością rodu Sapiehów, który w 1618 roku wybudowali tu nowy drewniany zamek otoczony wałami, a miejscowość nazwali Sapieżynem. W 1620 król Zygmunt III Waza nadał osadzie prawa miejskie na prawie magdeburskim i herb. W 1643 roku kanclerz Kazimierz Lew Sapieha ufundował tu kościół bernardynów z klasztorem. W dniu 24 grudnia 1654 roku zamek i miasto zajęły wojska moskiewskie pod dowództwem Szeremietiewa. Odzyskany przez Polaków w 1660 ponownie został zajęty i spalony przez Rosjan 1664. Zamek odbudowano, jednak stracił później swoje znaczenie. Podczas II wojny północnej w 1701 roku miasto zajęli Rosjanie. Spotkali się tu wtedy sprzymierzeni w wojnie ze Szwecją król August II (jako elektor saski) i car Piotr I Wielki. W XVIII wieku zbudowano nowy ratusz miejski i wybrukowano ulice. 23 stycznia 1793 roku w II rozbiorze Polski zajęli Druję Rosjanie. Miasto liczyło wtedy 3400 mieszkańców i 500 domów. W dniu 8 sierpnia 1812 roku 240 najznakomitszych obywateli Brasławszczyzny podpisało w Widzach akt przyłączenia powiatu do Królestwa Polskiego. W Drui od XVII w. do 1809 działał męski prawosławny klasztor, podlegający monasterowi w Słucku. Został on zamknięty na mocy decyzji cara Aleksandra I[7].

W 1824 roku Sapiehowie sprzedali Druję Miłoszom, którzy wybudowali tu nowy dwór (obecnie sanatorium). Część zamku zajmuje obecnie zabudowa miejska, jednak zachowały się fragmenty wałów obronnych zamku Sapiehów.

W 1874 w Drui urodził się Włodzimierz Bieniesiewicz – polski historyk prawa cerkiewnego, archeolog, członek korespondent nauk historycznych i filologicznych Akademii Nauk Strasburga, Monachium, Berlina i Petersburga.

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku miasto zamieszkiwało 2.453 osoby, 911 było wyznania rzymskokatolickiego, 318 prawosławnego, 6 ewangelickiego, 1.011 mojżeszowego a 207 staroobrzędowego. Jednocześnie 1.221 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 281 białoruską, 1 niemiecką, 830 żydowską, 84 rosyjską, a 36 litewską. Było tu 457 budynków mieszkalnych[8]. Miejscowość należała do miejscowej parafii rzymskokatolickiej i prawosławnej. Podlegała pod Sąd Grodzki w Drui i Okręgowy w Wilnie; mieścił się tu właściwy urząd pocztowy[9].

W II Rzeczypospolitej jeszcze przed 1926 rokiem miasto zostało zdegradowane do rangi miasteczka i włączone do gminy wiejskiej Druja, której było siedzibą. Druja początkowo należała do powiatu dziśnieńskiego. 1 stycznia 1926 roku została wraz z całą gminą przyłączona do powiatu brasławskiego[10]. W okresie II RP w Drui istniało gimnazjum im. Stefana Batorego, w którym pod koniec życia nauczał jeden z pionierów polskiego lotnictwa – Włodzimierz Mazurkiewicz[11]. We wschodniej części miasteczka istniały koszary KOP. Stacjonował w nich od 1925 szwadron kawalerii KOP „Druja”. U schyłku II RP stacjonował w miejscowości komisariat Straży Granicznej[12].

W latach 1927–1930 proboszczem parafii w Drui był wybitny białoruski duchowny Józef Hermanowicz.

W 2006 Druję zdegradowano do wsi; wcześniej była osiedlem typu miejskiego.

Demografia

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku Druję zamieszkiwało 2 453 osób, 911 było wyznania rzymskokatolickiego, 318 prawosławnego, 6 ewangelickiego, 207 staroobrzędowego, 1 011 mojżeszowego. Jednocześnie 1 221 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 281 białoruską, 1 niemiecką, 830 żydowską, 84 rosyjską a 36 litewską. Było tu 457 budynków mieszkalnych[8]. W 1931 miasteczko zamieszkiwało w 514 domach 3 375 osób[13].

Zabytki

istniejące:

  • kościół Św. Trójcy i klasztor Bernardynów. Kościół powstał w latach 1643-46, a przebudowano go w drugiej połowie XVIII wieku. Nadbudowano wtedy wieżę o dwie kondygnacje i zbudowano barokową bramkę. Po kasacie klasztoru w 1852 roku służył jako parafialny. W 1944 roku spłonął w wyniku uderzenia bomby lotniczej. Po II wojnie światowej był zamknięty. Odbudowany po 1989 roku przez miejscowych katolików. W latach 1995-1996 zrekonstruowano część wystroju jego wnętrza: późnobarokowy, trzykondygnacyjny ołtarz główny z lat 1764-67 oraz ambona i cztery ołtarze boczne wykonane w stylu rokokowym w 1779 roku.
  • cerkiew Zwiastowania, XVIII wiek, w ruinie
  • cerkiew unicka św. św. Piotra i Pawła z XVIII w., w ruinie
  • cerkiew prawosławna pw. św. Jerzego, drewniana, zlokalizowana na cmentarzu, świątynia parafialna
  • kamień Borysów, XII wiek
  • pozostałości zamku z XVI-XVIII w, w XIX wieku przebudowany na pałac, obecnie sanatorium
  • zabudowa z przełomu XIX i XX wieku
  • kirkut

nieistniejące:

  • synagoga z 1755-1756 r. proj. Antonio Paracca, spalona w 1942
  • Kościół i klasztor dominikanów z 1765-73 roku (lub sprzed 1757), projekt: Antonio Paracca i Ludwik Hryncewicz. Po Powstaniu listopadowym skonfiskowały go władze carskie w 1832 r. i przekazały na cerkiew w 1839 r. Stopniowo popadał w ruinę i został wysadzony przez Rosjan w 1909 r. Miał trzy nawy i dwuwieżową fasadę w stylu baroku wileńskiego.

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu witebskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
  2. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dnia 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 7. Cz. 2: Ziemia Wileńska : powiaty: Brasław, Duniłowicze, Dzisna i Wilejka. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1923, s. 39.
  3. ↑ Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).
  4. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. T. 1: Województwo wileńskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1938, s. 4.
  5. ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 75.
  6. ↑ Brasławszczyzna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 354.
  7. ↑ Pawluczuk U. A.: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 27 i 29. ISBN 978-83-7431-127-4.
  8. ↑ a b Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. 7, część 2, 1924, s. 39.
  9. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 366.
  10. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 czerwca 1925 r. o zmianie granic powiatów na obszarze okręgu administracyjnego wileńskiego (Dz.U. z 1925 r. nr 67, poz. 472).
  11. ↑ Aleksander Śnieżko, „Mazurkiewicz Włodzimierz” w: Polski Słownik Biograficzny, tom 20 s. 320.
  12. ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 171. ISBN 83-87424-77-3.
  13. ↑ Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Warszawa 1938, s. 4.

Linki zewnętrzne

Powiat dziśnieński (do 1945)
Przynależność wojewódzka
Miasta (1919–45)
Gminy wiejskie (1919–45)
Powiat brasławski (1919–1939)
Przynależność wojewódzka
Gminy miejskie
Gminy wiejskie
Druja (gmina) (II Rzeczpospolita)
Miasteczko
Wsie
Zaścianek
Kolonia
Folwarki
Osada młyńska
Majątek
Osada
Leśniczówki
Futor
Plebania

Media użyte na tej stronie

Belarus Vitebsk region adm location map.svg
Autor: Nzeemin, Licencja: CC BY-SA 2.0
Позиционная карта Витебской области.
Poland (1939) location map.png
(c) Lukasb1992 z polskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0
Mapa lokalizacyjna Polski — 1939 (marzec – wrzesień).
Костёл и монастырь - panoramio.jpg
(c) Иван Бай, CC BY-SA 3.0
Костёл и монастырь
Druja, Dźvina. Друя, Дзьвіна (N. Orda, 1875-77).jpg
Druja - kościół pw Trójcy Świętej i klasztor Bernardynów
Flag of Druja.png
Flag of Druja