Duchowość ateistyczna

Duchowość ateistyczna – według autorów The Center for Spiritual Atheism duchowość ateisty opiera się na przekonaniu, że Wszechświat stanowi swoistą całość i jest to rezultat tajemniczego ciągu przyczyn i skutków na niewyobrażalną skalę. Duchowi ateiści są zwolennikami holistycznej etyki: odczuwają potrzebę życia w zdrowiu i szczęściu, dlatego starają się przyczynić do tego, aby zdrowy i szczęśliwy był cały świat. Duchowy ateizm nie wyklucza akceptacji poglądów różnych religii, lecz nie rozumianych dosłownie. Jest to duchowy humanizm i naturalizm. Inni podkreślają, że duchowy ateizm wyklucza resentymenty dotyczące religii na rzecz poszukiwania nieteistycznej filozofii i samorealizacji.

Wyniki badań Grupy Barna^[a] z roku 2007 wskazują, że około 25% ateistów i agnostyków w USA uważa się za głęboko uduchowionych. W roku 2002 odsetek ten wynosił 19%.

Znaczenia terminu

pojęcie wieloznaczne, które może oznaczać:

• życie wewnętrzne osób oparte na rozumieniu rzeczywistości, które odrzuca jej interpretację teistyczną i spirytualistyczną;
• materialistyczną i monistyczną koncepcję świata, opartą na światopoglądzie naukowym i racjonalistycznym;
• nieteistyczne systemy światopoglądowe, takie jak konfucjanizm, taoizm czy wiele form buddyzmu.

W dwu wymienionych wyżej wersjach duchowość ateistyczna jest jednym z przejawów sekularyzacji i indywidualizmu. Wyraża pragnienie zastąpienia doświadczeń religijnych w formach wypracowanych przez trzy tradycje: judaizm, chrześcijaństwo i islam, formami zaspokajającymi potrzeby etyczne bądź estetyczne. Duchowość ateistyczna jest połączeniem niewiary z potrzebą duchowości, której nie zaspokaja ani sama religia ani sam ateizm^[1].

Religie zwane niekiedy ateistycznymi (trzeci wymieniony sposób rozumienia duchowości ateistycznej) nie są uważane za formy takiej duchowości, stanowiąc jedynie powierzchowne adaptacje kultury Wschodu w kręgach określanych jako New Age^[2].

Duchowość ateistyczna w kulturze

Ta sekcja od 2016-12 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Będąc stosunkowo nowym zjawiskiem, duchowość ateistyczna nie jest jeszcze tradycją, ponieważ nie ma długiej historii. Nie ma też podłoża instytucjonalnego.

Jednym z przedstawicieli tej opcji światopoglądowej jest francuski filozof André Comte-Sponville.

Na temat duchowości ateistycznej można znaleźć teksty na stronach internetowych, takich jak: „The Center for Spiritual Atheism”, „Atheist Revolution”, czy „About.com”, zaś w Polsce na stronach portalu „Racjonalista.pl”.

Krytyka

Paul Tillich stwierdził, że ktokolwiek neguje Boga jako sprawcę ostatecznej troski, afirmuje Boga, gdyż w jego trosce wyraża się afirmacja ostateczności. Niereligijność jest jedynie nieświadomą religijnością^[3]. Według Dariusza Piórkowskiego, autora wstępu do książki Ostatnie rozmowy agnostyka z Bogiem napisanej przez zdeklarowanego agnostyka Theo Kerna (2012), w rzeczywistości on pragnie kontaktu z Bogiem.

Paul Voelker uważa, że synonimem duchowego ateizmu jest duchowy materializm. Sprzeciwiając się opinii, że materializm jest antyreligijny i szkodliwy moralnie, twierdzi, iż materializm i naturalizm są w pełni zgodne z wieloma aspektami religii oraz proponują wartą uwagi interpretację istoty moralności^[4]. Jerzy Bokłażec uznaje duchowość ateisty za metaforę psychicznej aktywności intelektualnej, kulturalnej i moralnej. Powołuje się na książkę Christophera Hitchensa Bóg nie jest wielki ^[5].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• André Comte-Sponville: Duchowość ateistyczna. Wprowadzenie do duchowości bez Boga. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca, 2011. ISBN 978-83-7554-298-1.
• Bartłomiej Dobroczyński: New Age. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2000. ISBN 83-7006-926-6.
• Christopher Hitchens: Bóg nie jest wielki. Katowice: Wydawnictwo Sonia Draga, 2011. ISBN 978-83-7508-357-6.
• Paul Tillich: Dynamika wiary. Poznań: Wydawnictwo „W Drodze”, 1987. ISBN 83-85008-53-5.
• Radosław Tyrała: Odcienie niewiary - okiem socjologa.. W: J. Guja (red.): Ateizm w kulturze Zachodu i Wschodu. Kraków: Wydawnictwo LIBRON, 2012, s. 221-240. ISBN 978-83-62196-60-9.
• Paul Voelker. Materialist spirituality?. „Zygon. Journal of Religion and Science”. 46, 2, s. 451-460, 2011. 
• Kern, T. (2012). Ostatnie rozmowy agnostyka z Bogiem. Kraków: Wydawnictwo WAM. ISBN 978-83-7505-885-7.