Dudy żywieckie

Wincenty Pyrdoł z z Zarzecza k. Łącka. Chociaż Zarzecze leży w Beskidzie Sądeckim, dudy, na których gra Pyrdoł, są w typie żywieckim.

Dudy żywieckie – typ dud związany z Beskidem Żywieckim. Umiejętność gry na tym instrumencie oraz sposób ich wytwarzania zostały w 2017 roku wpisane na Krajową listę dziedzictwa niematerialnego^[1].

Budowa

Dudy żywieckie składają się z:

• wora rezerwoarowego (tomlow, tymlow, tymel);
• ustnika (duhac, dumac);
• piszczałki melodycznej (gajdzica);
• piszczałki basowej (bordunowej) (huk)^[2].

Stroiki dud żywieckich (w gajdzicy i huku) są pojedyncze^[2].

Strój i skala

Strój instrumentu wyznacza wysokość dźwięku wydawanego przez piszczałkę bordunową. W przypadku dud żywieckich jest to F (i już w okresie międzywojennym nie było dużych różnic pod tym względem między instrumentami)^[2].

Historia

W okresie międzywojennym zmodyfikowane dudy żywieckie włączono do orkiestry wojskowej 5 Pułku Strzelców Podhalańskich^[3].

Praktyka wykonawcza

Grającego na dudach żywieckich nazywano dudziorzem, dudzistą, dudą, dudosem, a niekiedy gajdziorzem, gajdą, gajdosem i gajdoskiem. Na dudach tych grano solowo lub w dwuosobowych kapelach ze skrzypcami^[2].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona Przemysława Ficka o dudach żywieckich
• Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych - dudy żywieckie - dokumentacja budowy dud żywieckich przez Edwarda Byrtka i Łukasza Cula