Duleek
 (c) Kieran Campbell, CC BY-SA 2.0 The Berdford Cross | |
| Państwo | |
|---|---|
| Prowincja | |
| Hrabstwo | |
| Data założenia | ok. 450 r. |
| Powierzchnia | 1,81 km² |
| Wysokość | 34 m n.p.m. |
| Populacja (2016) • liczba ludności • gęstość |
|
| Tablice rejestracyjne | MH |
| Strefa czasowa | Czas zachodnioeuropejski (UTC ± 0: 00); w lecie czas zachodnioeuropejski letni (UTC +1:00) |
Położenie na mapie Irlandii  | |
 53°39′N 6°25′W/53,650000 -6,416667 | |
Duleek (irl. Damhliag - Dom z Kamieni lub Kościół z Kamieni) – miasto w północno-wschodniej części Irlandii, leżące na lewym brzegu rzeki Nani, na zachód od wybrzeża Morza Irlandzkiego, znajdujące się w hrabstwie Meath w prowincji Leinster, w Irlandii, położone przy granicy z hrabstwem Louth, w odległości 22 km na wschód od stolicy hrabstwa - Navan i 40-45 km od stolicy prowincji - Dublina.
Wieś ma znaczenie historyczne oraz kościelne - początków historii można upatrywać w połowie V w., kiedy to powstała tu siedziba diecezji. O kościelnym charakterze wsi mówią także zachowane do naszych czasów ruiny kościoła i klasztoru, dwa wysokie krzyże (północny i południowy) znajdujące się na cmentarzu, a także niektóre płyty krzyżowe.
Nazwa[2]
Duleek bierze swoją nazwę od irlandzkich słów daimh liag, co oznacza dom z kamieni i odnosi się do wczesnego kościoła zbudowanego z kamienia - kościoła św. Cianana, którego istnieją w Duleek po dziś dzień.
Historia
Początków miejscowości Duleek należy upatrywać około 450 r., kiedy to św. Cianán, naśladowca św. Patryka, napotkawszy w tym miejscu pogański ołtarz zburzył go, a na jego miejscu wybudował pierwszy w Irlandii kamienny kościół.
Według podań św. Patryk miał tu spędzać wraz ze swymi uczniami okresy zimowe, podczas których opracował Seanchas Mór - historię i genealogię Irlandii.
W latach 830-1171 miejscowość była około jedenastu razy plądrowana przez wikingów.
W XII w. w Duleek swą rycerską rezydencję typu motte założył anglo-normański władca Meath - Hugh de Lacy. Zbudował tu zamek, założył dwór, odbudował opactwo i zawierzył je Najświętszej Maryi Panny. Wybudował także kościół, który poświęcił pierwszemu opatowi-biskupowi Duleek - św. Cianánowi. Kościół przekazał następnie, około 1180 lub 1182 r., zakonowi augustianów.
Diecezja Duleek (Daimlaig)
Geografia[3]
Obszar wokół miejscowości jest na ogół płaski. Duleek znajduje się w dolinie. Najwyższe wzniesienie ma około 139 m. n. p. m. Miejscowość ma charakter wiejski i większości pokryta jest polami.
Pogoda i klimat
W Duleek panuje klimat przybrzeżny. Średnia roczna temperatura wynosi 8°C. Najcieplejszym miesiącem jest czerwiec, kiedy średnia temperatura wynosi 14°C, zaś najzimniejszym luty - 2°C.
Transport
Kolej[4]
1 sierpnia 1850 r. w mieście otwarto stację kolejową. Kolej łączyła linię z Drogheda do Navan, a później do Oldcastle. Stacja funkcjonowała do 1 czerwca 1958 r. Obecnie przez stację przejeżdżają pociągi przewożące rudę cynku z kopalni Tara do portu w Dublinie.
Drogi[5]
Przez Duleek przebiegają dwie drogi regionalne - R150 i R152. Duleek cieszy się także połączeniem autobusu regionalnego Eireann, obsługującego kursy do Dublina i Drogheda. Jest to linia autobusowa, która zastąpiła w 1958 r. połączenie kolejowe. Linia pierwotnie miała numer 188, dzisiaj 190.
Demografia[6]
Liczba ludności
Liczba ludności, według spisu z 2002 r. wynosiła 2.173 osób, w 2006 r. - 3.236 osób (w tym 1650 mężczyzn i 1586 kobiet); w 2013 r. - 3.988; w 2016 r. - 4.219.
Religijność
W 2006 r. 2.933 mieszkańcy Duleek zadeklarowało się jako katolicy (90,6%), jako wyznawcy innych religii zadeklarowało się 193 osoby, jako ateiści 82 osoby, nie określiło się 28 osób.
Skład etniczno-rasowy
Jeśli chodzi o skład etniczno-rasowy: 2.861 określiło się jako biali Irlandczycy, 249 osób jak "inni biali", 22 osoby jako czarni Irlandczycy, 13 osób jako Azjaci, 25 jako inni, 36 osób nie określiło się.
Język irlandzki
Jeśli chodzi o znajomość języka irlandzkiego, to 952 osoby zadeklarowały taką znajomość, 2054 zadeklarowały nieznajomość, zaś 50 nie określiło się. Wśród osób znających język irlandzki 306 osób używa języka irlandzkiego codziennie, ale tylko w instytucjach edukacyjnych, 16 osób używa tego języka codziennie zarówno w instytucjach edukacyjnych, jak i poza nimi. Poza systemem edukacyjnym 6 osób mówi po irlandzku codziennie, 47 co tydzień, 268 rzadziej niż raz na tydzień, 285 nigdy, 24 nie określiły się.
Kwaterunek
Jeśli chodzi o mieszkania prywatne (!), to w Duleek istnieje 1044 domów jednorodzinnych, 47 mieszkań, 3 rodziny wynajmują pokój. Nie określiło się 13 rodzin.
Zabytki[7]
W Duleek założono szlak dziedzictwa (The Duleek Heritage Trail), który obejmuje szereg miejsc w miejscowości. Został on pomyślany jako ostoja wsi i jej historii.
Opactwo[8][9][10]
Istniejące po dziś dzień ruiny opactwa w Duleek swą historią sięgają początków istnienia wsi - ok. 450 r. Jednak należy podkreślić, że pierwotne kamienne opactwo zostało zburzone podczas najazdu wikingów w latach 830-1171 r. Dopiero w 1180 lub 1182 r. Hugh de Lucy - władca Meath - kazał je odbudować. Dzisiejsze ruiny są prawdopodobnie częścią tegoż opactwa. Część arkad może pochodzić z XIII w. Ściana nawy południowej pochodzi najprawdopodobniej z XIV w. We wschodnim szczycie nawy znajduje się okno z XVI w. Kwadratowa wieża (dzwonnica), zawierająca elementy architektury romańskiej powstała w XV w. Po odbudowie opactwa w XII w. od północy wieńczyło je jeszcze jedna - okrągła wieża, obok której później, około XV w., dobudowano istniejącą do dziś kwadratową wieżę. Okrągła wieża rozpadła się jednak i nie zachowała się do naszych czasów, a o jej istnieniu przypomina dziś zarys na wieży kwadratowej. Wieża kwadratowa w 1471 r. została trafiona piorunem. Od północnej strony znajdują się źle zachowane, pochodzące z X w. dwa krzyże celtyckie. Jeden przedstawia ukrzyżowanego Chrystusa wraz z innymi niezidentyfikowanymi postaciami (Peter Haribson twierdzi, że są to ilustracje wczesnego życia Matki Boskiej). Drugi przedstawia symbole dwóch ewangelistów - orła i woła. Opactwo stanowi jedną z największych ruin w Irlandii. W opactwie znajduje się imponująca płyta nagrobna Jamesa Cusacka
Kościół
W Duleek istnieje średniowieczny kościół, powstały w około 1180 lub 1182 r., którego południowy portal mógł być pierwotnie połączony z częścią dawniejszego kościoła. Ów dawny kościół był, jak się uważa, pierwszym kamiennym kościołem w Irlandii. Kościołowi patronował św. Cianán. Kościół został ufundowany przez władcę Meath - Hugh de Lucy i przekazany augustianom. W północnej ścianie znajduje się duży surowy wapienny kamień z napisem ORDO SCANLAN (módl się za Scanlana). Kościół okala cmentarz założony najprawdopodobniej na miejscu dawnego opactwa. Kościół stanowi zabytek narodowy (nr referencyjny 179). Kościół ma prostokątną konstrukcję. Częściowo brakuje ściany północno-wschodniej i całkowicie brakuje ściany południowo-zachodniej. W południowo-wschodniej ścianie jest szpiczaste kamienne wejście. Kościół mierzy 12 m długości, 6,4 m szerokości, 2,15 m wysokości, jest jednokondygnacyjny, zajmuje powierzchnię 52 m2. Czasami nazywany jest kościołem św. Patryka - być może pierwotny kościół był pod jego wezwaniem, natomiast ten odbudowany w XII w. jest pod wezwaniem św. Cianána.
Krzyż
W 1601 r. Janet Dowdall ufundowała na cześć swojego zmarłego męża - Sir Williama Batha z leżącego na obrzeżach Duleek zamku Athcarne, krzyż. Krzyż nie ma charakteru krzyża celtyckiego - ucieleśnia wpływy kontynentalne, co stanowi ewenement w historii sztuki tego czasu i miejsca. Jego cztery ramiona są niezwykle krótkie. Pionowa belka ozdobiona jest wizerunkami świętych: Piotra, Patryka, Cianána i Grzegorza. Krzyż był odnowiony w 1810 r.
Folwark
W pobliżu rzeki Niani znajdują się ruiny Grange of st. Michael - folwarku założonego około 1172 r. przez augustianów z Llanthony w Monmoutshire. Ziemie te zostały im nadane przez rodzinę De Lacy.
Zamek Athcarne
Pochowani w Duleek
Brian Śmiały - król irlandzki (przełom X i XI w.) - ciało króla i jego świty spoczywało przy drodze prowadzącej do Armagh przez noc, będąc w drodze na pochówek (Brian Boru został pochowany w Armagh)
James Cusack - biskup Meath w latach 1679-1688 - pochowany w opactwie
Lord Bellew - uczestnik bitwy pod Aughrim w 1691 r. - pochowany w opactwie
Rodzina Prestonów i Plunketów - pochowani w opactwie; ich ołtarzowy grobowiec znajduje się pośrodku nawy
Znane osobistości
Mick McGowan (1973-), zawodowy gracz w rzutki
Frederick Augustus Smith (1828-1887), oficer armii brytyjskiej uhonorowany Krzyżem Wiktorii
Sir William Bathe (1530-1597), z zamku Athcarne, irlandzki sędzia
Przypisy
- ↑ Census 2011 Population Classified by Area (ang.). [dostęp 2012-10-20].
- ↑ Irish Local Names Explained by P.W. Joyce, web.archive.org, 25 lipca 2008 [dostęp 2020-05-28] [zarchiwizowane z adresu 2008-07-25].
- ↑ Land Cover Classification (1 year) | NASA, Land Cover Classification (1 year) | NASA, 28 maja 2020 [dostęp 2020-05-28] (ang.).
- ↑ Bob Ayres, [A comprehensive listing of all traceable public and private stations], 2003.
- ↑ Bus Éireann News - Bus Éireann - View Ireland Bus and Coach Timetables & Buy Tickets, www.buseireann.ie [dostęp 2020-05-29].
- ↑ Census - CSO - Central Statistics Office, www.cso.ie [dostęp 2020-05-28] (ang.).
- ↑ https://web.archive.org/web/20040315005324/http://www.meathtourism.ie/downloads/duleekheritagetrail.pdf
- ↑ Duleek Round Tower, Meath, www.megalithicireland.com [dostęp 2020-05-30].
- ↑ St Mary's Abbey, Duleek, Meath, www.megalithicireland.com [dostęp 2020-05-30].
- ↑ Duleek High Cross, www.megalithicireland.com [dostęp 2020-05-30].
|
Media użyte na tej stronie
Autor: Rob Hurson, Licencja: CC BY-SA 4.0
St. Mary's Abbey is a large 12th century church in Duleek, Co. Meath. It lies next to the later St. Cianan's Church, and close by the 5th century stone church after which the town is named. In a ruined state, it contains one of the original high crosses associated with the earlier church, and bears the scar of a now-disappeard round tower, into which the church tower was built.
(c) Kieran Campbell, CC BY-SA 2.0
Western suburbs of Duleek New housing estate called 'The Steeples'.
(c) Kieran Campbell, CC BY-SA 2.0
The Berford Cross, Duleek Originally a wayside monument at Downestown, about a mile NW of Duleek. After various moves, erected here, on the road into Duleek from Drogheda, in 1981 by the Duleek Historical Society. Inscription reads: IHS PRAY FOR THE SOULES OF THOMASSINA BERFORD FIRST WIFE TO BERTHELEME MOUR OF DOWANSTOWNE WHO DIED THE 17 OF DECEMBER 1635
(c) Kieran Campbell, CC BY-SA 2.0
Railway Station, Duleek, Co. Meath Closed station on the former GNRI Drogheda to Navan branch line, viewed from Commons Bridge. Cement works at Platin in the distance.