Dunajec

Dunajec
	; Pieniński Przełom Dunajca widziany z Sokolicy
Kontynent	Europa
Państwo	Polska; Słowacja
	Rzeka
Długość	247 km
Powierzchnia zlewni	6804 km²
Średni przepływ	84,3 m³/s przy ujściu
	Źródło
Miejsce	Tatry Zachodnie, poniżej progu kotła lodowcowego Dziurawe
Współrzędne	49°12′13,0″N 19°45′57,6″E/49,203611 19,766000
	Ujście
Recypient	Wisła
Miejsce	Ujście Jezuickie, Opatowiec
Współrzędne	50°14′35″N 20°43′42″E/50,243056 20,728333
	Położenie na mapie województwa małopolskiego źródło ujście
	Położenie na mapie Polski źródło ujście

Bieg Dunajca od połączenia się Białego i Czarnego Dunajca w Nowym Targu do ujścia do Wisły

Dunajec (słow. Dunajec) – rzeka w południowej Polsce, prawy dopływ Wisły (rzeka II rzędu). Powstaje z połączenia wód Czarnego Dunajca i Białego Dunajca w Nowym Targu; za początkowy odcinek uważa się Czarny Dunajec (w najwyższym biegu Wyżni Chochołowski Potok)^[2]. Długość 247 km (łącznie z Czarnym Dunajcem), z czego 17 km liczy odcinek graniczny między Sromowcami Wyżnymi a Szczawnicą. Powierzchnia dorzecza wynosi 6804 km², z tego w Polsce 4854,1 km², na Słowacji 1949,9 km² (z czego 1594,1 km² przypada na dorzecze Popradu, a 355,8 km² – na zlewnię samego Dunajca na wspomnianym odcinku granicznym).

Nazwa Dunajec jest zdrobnieniem nazwy Dunaj i znana była już w początkach XIII wieku. Słowo dunaj oznaczało wody, rzeki, stawy^[3].

Przebieg rzeki

Po połączeniu potoków źródłowych, Dunajec płynie szeroką doliną przez Kotlinę Nowotarską. Na 65–73 km swojego biegu opływa Pieniny Spiskie. Na 73–75 km dokonuje Przełomu Czorsztyńskiego (obecnie jest to Jezioro Czorsztyńskie spiętrzone zaporą w Niedzicy). Tuż poniżej niego jest drugi sztuczny zbiornik – Sromowce w Sromowcach Wyżnych. Przepływając przez Pieniny Dunajec tworzy malowniczy Pieniński Przełom Dunajca na odcinku między Sromowcami Niżnymi a Szczawnicą, jednocześnie będąc rzeką graniczną między Polską a Słowacją. Różnica wysokości między ujściem Białki a poziomem wody w Krościenku nad Dunajcem wynosi 530 m, średni spadek 3,2m/km^[3]. Dalej płynie na północ przez Beskidy Zachodnie (Przełom Tylmanowski między Pasmem Lubania a Pasmem Radziejowej), Kotlinę Sądecką. Po połączeniu z największym dopływem, Popradem, płynie szeroką doliną wielodzielnym korytem. Przełamuje się przez wzniesienia Pogórza Rożnowskiego, gdzie przegradzają go zapory wodne: w Rożnowie – Jezioro Rożnowskie i Czchowie – Jezioro Czchowskie. Wpływa do Kotliny Sandomierskiej, płynąc w końcowym odcinku przez Nizinę Nadwiślańską obwałowanym korytem w szerokiej dolinie. Uchodzi do Wisły w okolicach Opatowca i Ujścia Jezuickiego^[4].

Dunajec charakteryzuje się bardzo dużymi, gwałtownymi wahaniami poziomu wody (do 11 m w dolnym biegu) i wielkości przepływu. W Nowym Targu – min. przepływ 1,60 m³/s, średni 14,3 m³/s, maks. 604 m³/s; przy ujściu – średni 84,3 m³/s zaś maksymalny 3500 m³/s. Skutkowało to nieraz katastrofalnymi powodziami (1934, 1970). Zbiorniki wodne służą celom retencyjnym, energetycznym i rekreacyjnym.

Dopływy

Główne dopływy

prawe: Białka, Grajcarek, Poprad, Kamienica Nawojowska, Biała,
lewe: Ochotnica, Kamienica (Gorczańska), Łososina^[4].

Alfabetyczna lista dopływów Dunajca^[2]^[5]

Bar
Barcynka
Biała
Białka
Biały Dunajec
Biczyczanka
Bliszcza
Brzeźnianka
Brzozowianka
Brzynka
Chwastów Potok
Ciemny Potok
Czarna Woda
Czarny Dunajec
Czarny Potok
Czerwonka
Czerwonka
Czerwonka
Dąbrówka Polska
Galasek
Galiszowianka
Gąszczacki Potok
Głęboki Potok
Głęboki Potok
Głęboki Potok
Gminny Potok
Gostwiczanka
Górski Potok
Grajcarek
Granicznik
Havka
Hoborgowy Potok
Hordyński Potok
Hrdínsky potok
Hubny Potok
Jastrząbka
Jaworowiec
Jaworzynka
Jelnianka
Jędrzejczyk
Jordanec
Kabatki
Kadecki Potok
Kamienica (Gorczańska)
Kamienica (Nawojowska)
Kláštorský potok
Klępowski, Potok
Kluszkowianka
Knurowski, Potok
Kokoszków
Kornalski Potok
Kozłecki Potok
Kretówka
Krośnica
Lasowa Rzeka
Lemierzysko
Leszcz
Leśnica
Leśnicki Potok
Lewa Ręka
Lęborgowy Potok
Lichnia
Lipník
Lisiowiec
Lubinka
Łąkta
Łopuszanka
Łososina
Łubinka
Macelowy Potok
Malinowy, Potok
Migrąd
Mizerzanka
Moszczenica
Niedziczanka
Niskówka
Obidzki Potok
Ociemny Potok
Opusta
Paleśnianka
Piekiełko
Pieniński Potok
Pierwszy Potok
Podlipowiec
Poprad
Przydonianka
Przykopa
Rieka
Rów Klikowski
Rudzanka
Siedlecki, Rów
Słomka
Smolnik
Stara Kisielina
Stare Dunajczysko
Starowiński Potok
Stary Dunajec
Straszny Potok
Stróżanka
Struga
Szczawa
Szczecinówka
Szlembarski, Potok
Ściekły Potok
Ścigocki Potok
Świdnik
Tymówka
Ubiadek
Wieleń
Wielopolanka
Więckówka
Wilkonoszanka
Wolanka
Wzorowy, Potok
Zagórski, Potok
Zelina Biskupska
Ziemiankowy Potok
Złocki Potok
Żeglarka

Miejscowości leżące nad Dunajcem

Turystyka

Dunajec ma duże znaczenie dla turystyki i rekreacji. Spływ Pienińskim Przełomem jest atrakcją turystyczną. W czerwcu od 1934 r. organizowane są międzynarodowe Spływy Kajakowe im. Tadeusza Pilarskiego, a od 1963 r. słowacki Medzinárodný pieninský slalom Występują dogodne warunki dla uprawiania kajakarstwa górskiego oraz łowienia ryb (z wykluczeniem odcinku rzeki w obrębie Pienińskiego Parku Narodowego)^[3]. Ponadto rejony jeziora Rożnowskiego i Czchowskiego stanowią bazę turystyczną i rekreacyjną z ośrodkami wczasowymi i hotelami dla mieszkańców pobliskiego Nowego Sącza oraz Tarnowa i Krakowa^[6].

Galeria

Przełom Dunajca w Pieninach
Skała Kotuńka w Szczawnicy
Dunajec w Tropiu
Brzeg Dunajca w Piaskach-Drużków
Dunajec pod Melsztynem
Ujście Białej do Dunajca
Dunajec w Otfinowie
Ujście Dunajca do Wisły

Przypisy

↑ KrystynaK. Wit KrystynaK., ZofiaZ. Ziemońska ZofiaZ., Hydrografia Tatr Zachodnich. Objaśnienia do mapy hydrograficznej Tatry Zachodnie, Kraków: Instytut Geografii PAN, 1960 .
↑ ^a ^b Wykaz nazw wód płynących, ksng.gugik.gov.pl [dostęp 2019-04-21] .
↑ ^a ^b ^c JózefJ. Nyka JózefJ., Pieniny, wyd. IX, Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006, ISBN 83-915859-4-8 .
↑ ^a ^b Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna [dostęp 2021-11-18] .
↑ Szczawnica. Plan miasta 1:7000 i Pieniny. Mapa turystyczna 1:70 000, wyd. II, Wydawnictwo Gauss, Kraków 2015/2016 ISBN 978-83-62494-13-2.
↑ BogdanB. Mościcki BogdanB., Beskid Sądecki i Małe Pieniny, Pruszków: Oficyna Wyd. „Rewasz”, 2007, ISBN 978-83-89188-65-6 .

Linki zewnętrzne

Dunajec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 221 .
Archiwalne zdjęcia rzeki w bibliotece Polona

[hyd-1] KrystynaK. Wit KrystynaK., ZofiaZ. Ziemońska ZofiaZ., Hydrografia Tatr Zachodnich. Objaśnienia do mapy hydrograficznej Tatry Zachodnie, Kraków: Instytut Geografii PAN, 1960 .

[ksng-2] Wykaz nazw wód płynących, ksng.gugik.gov.pl [dostęp 2019-04-21] .

[nyka-3] JózefJ. Nyka JózefJ., Pieniny, wyd. IX, Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006, ISBN 83-915859-4-8 .

[geo-4] Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna [dostęp 2021-11-18] .

[plan-5] Szczawnica. Plan miasta 1:7000 i Pieniny. Mapa turystyczna 1:70 000, wyd. II, Wydawnictwo Gauss, Kraków 2015/2016 ISBN 978-83-62494-13-2.

[bs-6] BogdanB. Mościcki BogdanB., Beskid Sądecki i Małe Pieniny, Pruszków: Oficyna Wyd. „Rewasz”, 2007, ISBN 978-83-89188-65-6 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne