Dupa Słonia

Dupa Słonia – skała w Dolinie Będkowskiej na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej[1]. Pod względem administracyjnym znajduje się na terenie wsi Łazy w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Jerzmanowice-Przeginia. Skała znajduje się w środkowej części Doliny Będkowskiej, przy Brandysowej Polanie[2] powstałej z rozszerzenia bocznego wąwozu łączącego się z dnem doliny po orograficznie prawej stronie potoku Będkówka[3].

Toponimia

Przez miejscową ludność skała nazywana była Zamczyskiem[4]. Nazwa Dupa Słonia została wprowadzona przez wspinaczy w latach 70. XX wieku, a utworzona została od nazwy jednej z najtrudniejszych wówczas dróg wspinaczkowych. Z czasem upowszechniła się do tego stopnia, że wyparła starą miejscową nazwę Zamczysko. Od niedawna wprowadzana jest nowa nazwa – Będkowska Baszta[2].

Dolina Będkowska a7.jpg
Dupa Słonia DK18 (6).jpg
Dupa Słonia DK18.jpg
Dupa Słonia DK70 (5).jpg
Dupa Słonia DK70 (3).jpg
Brandysowa Polana DK71.jpg

Drogi wspinaczkowe

Dupa Słonia zbudowana jest z późnojurajskich wapieni. Jest jedną z kilku skał tworzących kompleks Dupa Słonia (pozostałe to Lipczyńska, Płaska Turniczka, Babka i Dupeczka). Mają wysokość 10–20 m i wszystkie są obiektami wspinaczki skalnej. Łącznie jest na nich 97 dróg wspinaczkowych o bardzo zróżnicowanym stopniu trudności – od III do VI.6 w skali Kurtyki[5]. W kwietniu 2007 r. staraniem Polskiego Związku Alpinizmu na Dupie Słonia wymieniono lub uzupełniono asekurację[6]. Asekuracja uzupełniana była także później. Obecnie wszystkie drogi mają dobrą asekurację[5].

Na orograficznie lewym (północnym) skraju Brandysowej Polany są cztery skały. W kolejności od góry na dół są to: Lipczyńska, Dupa Słonia, Płaska Turniczka i Babka. Na Dupie Słonia wspinacze skalni wyróżnili kilka sekcji. W kolejności od zachodu na wschód są to: Płyta Sasa i Ściana Luster, Murarze I, Murarze II, Murarze III, Pierwszy Filarek, Pierwszy Filarek II. Łącznie jest na nich 66 dróg wspinaczkowych oraz jeden projekt. Wszystkie mają zamontowane stałe punkty asekuracyjne: ringi (r), haki (h), stanowisko zjazdowe (st) lub ring zjazdowy (rz)[5].

Płyta Sasa i Ściana Luster
  1. Fischer-Łapiński; 7r + st, V, 19 m
  2. Nadchodzi zima; 6r + st, VI, 19 m
  3. Wichry zimy; 6r + st, VI+, 19 m
  4. Wielka niewiadoma; 6r + st, VI.1+, 20 m
  5. Lewa Płyta Sasa; 9r + st, VI.2, 20 m
  6. Płyta Sasa; 8r + st, VI+/1, 20 m
  7. Prawa Płyta Sasa; 9r + st, VI.2, 20 m
  8. Wysoki komin wprost; 11r + st, VI, 20 m
  9. Wysoki komin; 7r VI-, 20 m
  10. Jesionka; 9r + st, VI.1+, 20 m
  11. Pożegnanie jesieni; 9r + st, VI.5+, 20 m
  12. Nienasycenie; 8r + st, VI.4+/5, 20 m
  13. Primadonna; 7r + st, VI.4, 20 m
  14. Wielka Dupa Słonia; 6r + st, VI.2, 20 m
  15. Nienasycona dupa primadonny; 9r + st, VI.5, 20 m
Murarze I
  1. Massive Attack; 9r + st, VI.4, 20 m
  2. Okapik 22 lipca; 8r + 1h + st, VI.3, 20 m
  3. Małpie ryski; 8r + 1h + st, VI.2, 22 m
  4. Dupiate ryski; 11r + 1h + st, VI.2+, 24 m
  5. Dupiaty śpiew; 13r + st, VI.4, 20 m
  6. Lekcja śpiewu; 11r + st, VI.4+, 21 m
  7. Wino i śpiew; 6r + st, VI.4+, 14 m
  8. Niepokalana nekrofilia; 9r + st + rz, VI.5+, 20 m
  9. Ogród rozkoszy ziemskich; 5r + st, VI.6+, 20 m
  10. Wahadełko; 5r + st, VI.4/4+, 12 m
  11. Sodomia doskonała; 7r + st, VI.5+, 20 m
  12. Metamorfoza furmana; 9r + 2st, VI.4/4+, 20 m
  13. Murarz IV – Reaktywacja; 7r + st, VI.4+, 18 m
  14. Murarz V – Przebudzenie; 11r + st, VI.5+, 21 m
Murarze II
  1. Murarz IV – Reaktywacja; 7r + st, VI.4+, 18 m
  2. Murarz III – Koniec epoki; 6r + st, VI.5, 16 m
  3. Projekt; 6r + st, 16 m
  4. Murarz II – Decydujące starcie; 6r + st, VI.5+/6, 16 m
Murarze III
  1. Mała Dupa Słonia; 4r + st, VI.1+, 16 m
  2. Młodzież wszechpolska; 4r + st, VI.1, 16 m
  3. Trudno i darmo; 6r + st, VI.3+/4, 16 m
  4. Próba Turinga; 7r + rz, VI.6+, 16 m
  5. Lewy meningitis; 5r + st, VI.3, 16 m
  6. Prawy meningitis; 6r + st, VI.2+/3, 16 m
  7. Spotkanie z mistrzem; 6r + st, VI.4, 16 m
  8. Obywatel Scurvy; 7r + st, VI.3+, 16 m
  9. Obywatel Scurvy wprost; 6r + st, VI.3+/4, 16 m
  10. Nagły atak murarza; 6r + st, VI.5/5+, 16 m
  11. Jedna chwila dla debila; 4r + st, VI, 12 m
  12. Murarz dla ubogich; 5r + st, VI.4, 16 m
  13. Młodzież wszechpolska; 4r + st, VI.1, 12 m
Pierwszy Filarek
  1. Suchy komin; 3r + st, V+, 14 m
  2. Póltorak straszliwy; 4r + st, VI.2, 14 m
  3. Żółta rysa; 2, IV+ , 14 m
  4. Chłopcy z Nowego Prokocimia; 3r + rz, VI.1+, 14 m
  5. Dulferek; 4r + st, VI-, 14 m
  6. Mędrcy Tralfamandrii; 5r + st, VI.4+, 14 m
  7. Pierwszy filarek; 4r + st, VI.1+, 14 m
  8. Błękitny srom; 4r + st, VI.4+, 14 m
  9. Będkowski playboy; 5r + st, VI.4+/5, 14 m
  10. Szeroka rysa; 2r, V+, 14 m
  11. Sergio Leone; 3r + st, IV, 14 m
  12. Dobra; 5r + st, VI.2+, 14 m
  13. Zła; 5r + st, VI.2, 13 m
  14. Brzydka; 3r + st, III, 13 m
Pierwszy Filarek II
  1. Będkowski playboy; 5r + st, VI.4+/5, 14 m
  2. Kakofonia; 5r + st, VI.2+, 14 m
  3. Fonia; 5r + st, VI.1+, 14 m
  4. Traviata; 5r + st, VI+, 14 m
  5. Symfonia; 5r + st, VI.1, 14 m
  6. Komin Pokutników; 5r + st, IV, 14 m
  7. Szeroka Rysa; 2r, V+, 14 m[5].

Przypisy

  1. ↑ Paweł Haciski, Jura Południowa. Przewodnik wspinaczkowy, Warszawa: Wydawnictwo Ring, 2015, ISBN 978-83-937960-0-7.
  2. ↑ a b Na podstawie tablic ze skałoplanami zamontowanych na Brandysowej Polanie.
  3. ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i lotnicza [dostęp 2021-05-27].
  4. ↑ Szlak czerwony – 26,0 km – Po Dolinkach Podkrakowskich, [w:] Biuletyny Informacji Publicznej Województwa Małopolskiego [online], Gmina Wielka Wieś, 2008 [dostęp 2017-10-30] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-30].
  5. ↑ a b c d Baza topo portalu górskiego [dostęp 2021-05-29].
  6. ↑ Wspinanie. Dupa słonia, prawie jak nowa [dostęp 2018-09-18].
Skały Doliny Będkowskiej

Media użyte na tej stronie

Dupa Słonia DK18 (6).jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dupa Słonia w Dolinie Będkowskiej
Dupa Słonia DK70 (3).jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dupa Słonia (Brandysowa Baszta) w Dolinie Będkowskiej Na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Murarze II
Dupa Słonia DK70 (5).jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dupa Słonia (Brandysowa Baszta) w Dolinie Będkowskiej Na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Płyta Sasa i Ściana Luster
Brandysowa Polana DK71.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Widok na Brandysową Polanę i skałę Dupa Słonia ze skały Dupeczka w Dolinie Będkowskiej
Dupa Słonia DK18.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dupa Słonia w Dolinie Będkowskiej
Dolina Będkowska a7.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Skała Dupa Słonia w Dolinie Będkowskiej