Durąg

Artykuł

53°36′50″N 20°1′42″E

- błąd

38 m

WD

53°37'N, 20°2'E

- błąd

2277 m

Odległość

477 m

Durąg
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

ostródzki

Gmina

Ostróda

Liczba ludności (2006)

340[1]

Strefa numeracyjna

89

Kod pocztowy

14-106[2]

Tablice rejestracyjne

NOS

SIMC

0484914

Położenie na mapie gminy wiejskiej Ostróda
Mapa konturowa gminy wiejskiej Ostróda, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Durąg”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Durąg”
Położenie na mapie powiatu ostródzkiego
Mapa konturowa powiatu ostródzkiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Durąg”
Ziemia53°36′50″N 20°01′42″E/53,613889 20,028333

Durąg (niem. Döhringen) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Ostróda. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Wieś mazurska nad rzeką Dylewką. Wieś jest siedzibą jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej[3].

Historia

Wieś lokowana w 1328 roku[1], kiedy to Luter z Brunszwiku zapisał Konradowi Durągowi 200 włok ziemi sasińskiej. W czasach krzyżackich wieś pojawia się w dokumentach w roku 1328, podlegała pod komturię w Ostródzie, były to dobra rycerskie o powierzchni 70 włók[4]. Kościół powstał już w XIV w., bowiem w dokumentach z 1351 r. jako świadek występuje ksiądz Henryk z Durąga. W 1485 r., w wyniku podziału spadkowego, jeden z synów - Jorge, otrzymał Durąg wraz z pięcioma włókami w Pancerzynie. Na przełomie XIV i XV w. należała do Mikołaja z Durąga, działacza opozycji antykrzyżackiej, współzałożyciela Związku Pruskiego. We wsi od XIV wieku znajdował się kościół, który następnie pełnił rolę ewangelickiego zboru. Z dokumentów z 1537 r. (po reformacji) wynika, że pastor z Duraga obsługiwał wsie: Durąg, Ględy, Grabin, Ostrowin, Pancerzyn, Ryn, Swonowo, Szyldak. W 1540 r. po 6,5 włoki mieli Jerzy z Durąga oraz Jan Reszka. Ponadto we wsi było 14 chłopów, młynarz, karczmarz i garncarz. W 1577 r. do Duraga należało 70 włók. W tym czasie istniały dwa majątki rycerskie, było 18 chłopów (od 1,4 do 3 włók każdy), 11 zagrodników, kowal, krawiec, bednarz.

W latach 1598–1682 była wspólna parafia z Kraplewem. Pastor z Duraga (podobnie jak pastorzy z Gierzwałdu, Lipowa i Ostrowina) otrzymywali po 40 marek uposażenia rocznie. Nabożeństwa w kościele w Durągu odprawiano w języku polskim. W czasie wojny szwedzkiej pastorem był Stanisław Julikowius, określany przez władze pruskie jako „zły Polak”. Na początku XVII w. pastorem był Bartłomiej Myślęta. W roku 1628 r. pastorem był Elias Laurentius - pasierb Myślęty. Pod koniec XVII w. Jan von Kleist zagarnął należące do parafii włóki wraz z łąkami. W 1713 r. wybudowano nowy kościół. W tym czasie nabożeństwa odprawiał proboszcz z Kraplewa, później - proboszcz z Ostrowina. Pod koniec XVIII w. we wsi były dwa folwarki i 39 domów.

W 1910 r. wieś obejmowała 237 ha gruntów rolnych i mieszkało w niej 141 osób (w tym 75 Polaków). Do dworu należało 1258 ha ziemi i mieszkało tam 355 osób (w tym 115 Polaków). W 1925 r. łącznie obszar wsi i majątku ziemskiego obejmował 1845 ha. W tym czasie w Durągu było 604 mieszkańców (w tym 12 katolików). W 1939 r. we wsi było 579 mieszkańców.

Parafia katolicka (Świętych Apostołów Piotra i Pawła) w Durągu ponownie powstała w 1962 r.[5]

Zabytki

  • W 1713 roku wzniesiono w Durągu do dziś istniejący zabytkowy budynek barokowego kościoła o konstrukcji ryglowej, omurowanego kamieniem, trójbocznie zamkniętego z drewnianą wieżyczką od zachodu[6], z barokowym ołtarzem głównym z ok. 1715 roku i XVIII-wiecznymi organami, restaurowany w XIX w.[7][8].
  • Zabytkowa jest również znajdująca się we wsi klasycystyczna kostnica[8].
  • W Durągu mieści się park podworski z wieloma starymi drzewami (pomniki przyrody)[9].
  • Przy drodze do Szyldaka, nad rzeką Dylewką znajduje się będący pomnikiem przyrody głaz narzutowy o obwodzie 13 m i wysokości 2,85 cm[1].
  • Grodzisko zwane Zamkową Górą, położone na północny wschód od wsi, na wysokiej krawędzi doliny rzeki Dylewki. Plateau warowni o wymiarach 45 x 16 metrów ma w centralnej części owalne wgłębienie (12 x 8 m) będące najpewniej śladem po budynku mieszkalnym. Na majdanie odkryto pojedyncze fragmenty naczyń glinianych. Od północy, wschodu i południa obiekt otoczony jest fosą o szerokości 3 m i głębokości wynoszącej obecnie 0,3-0,4 m. Wysokość względna poziomu majdanu w stosunku do dna fosy wynosi 4,5 m. Zapewne jest to pozostałość warowni rycerza Jana z Durąga, który wkrótce po bitwie grunwaldzkiej w 1410 roku wraz ze swoimi ludźmi opanował zamek w Ostródzie, przekazując go następnie bez walki wojskom króla Władysława Jagiełły[10].

Bibliografia

  • Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury, przewodnik. Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7 s. 43
  • Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.

Przypisy

  1. ↑ a b c Plan odnowy miejscowości Durąg, Gmina Ostróda, 19 listopada 2007 [dostęp 2010-01-20] (pol.).
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 240 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ O.S.P. Durąg. Oficjalna strona internetowa Urzędu Gminy w Ostródzie. [dostęp 2010-01-20].
  4. ↑ Cz. Baszyński: Osadnictwo komturstwa ostródzkiego do połowy XV w. Zapiski historyczne, t. 25, 1960, str.: 103-118, za Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.
  5. ↑ Durąg. Świętych Apostołów Piotra i Pawła. archwarmia.pl
  6. ↑ Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 240
  7. ↑ Kościół w Durągu, Miasteria.pl [dostęp 2010-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-08].
  8. ↑ a b Durąg. Strona internetowa szkoły podstawowej w Brzydowie. [dostęp 2010-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-05-06)].
  9. ↑ Ciekawe miejsca, Nadleśnictwo Olsztynek [dostęp 2010-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2007-10-20].
  10. ↑ M. J. Hoffmann, A. Mackiewicz, Średniowieczne założenia obronne powiatu ostródzkiego, Ostróda 2004.

Linki zewnętrzne

Gmina Ostróda
Wsie
Osady
Osady leśne
Integralne
części wsi
Była wieś

Gmina Ostróda

Media użyte na tej stronie

Warmian-Masurian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.52 N
  • S: 53.07 N
  • W: 19.05 E
  • E: 22.95 E
Ostróda County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Ostróda County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 54.10 N
  • S: 53.35 N
  • W: 19.50 E
  • E: 22.30 E