Dwór w Falejówce

Dwór w Falejówce
Symbol zabytku nr rej. A-299 z 18.08.1993 r.[1]
Ilustracja
Dwór w Falejówce (2018)
Państwo

 Polska

Miejscowość

Falejówka

Adres

Falejówka
38-507 Sanok

Ukończenie budowy

ok. poł. XIX w.

Ważniejsze przebudowy

1924

Położenie na mapie gminy wiejskiej Sanok
Mapa konturowa gminy wiejskiej Sanok, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Dwór w Falejówce”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Dwór w Falejówce”
Położenie na mapie powiatu sanockiego
Mapa konturowa powiatu sanockiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Dwór w Falejówce”
Ziemia49°37′56,6″N 22°10′00,3″E/49,632389 22,166750

Dwór w Falejówce – zabytkowy dwór w Falejówce.

W drugiej połowie XIX wieku właścicielem ziemskim Falejówki był Zygmunt Janowski[2][3][4][5]. Następnie jako właściciele figurowali jego spadkobiercy (ok. 1903)[6], Stefan Janowski (ok. 1905)[7], M. Bleiberg, M. Henschober i spółka (w 1911 posiadali 538 ha)[8], później Olga Janowska i wspólnicy (ok. 1914-1918)[9][10]. Ostatnim właścicielem był prof. Ludwik Ehrlich[11].

Według różnych źródeł dwór mógł powstać w czasie od połowy do końca XIX wieku[12][13][14][15]. Pierwotnie jego właścicielami byli Wolińscy i Janowscy[12].

W 1897 w pobliżu dworu, na terenie majątku ówczesnych właścicieli rodziny Wolińskich (w tym Grzegorza Wolińskiego[16]), wybudowano budynek szkolny[17]. W okresie II Rzeczypospolitej w 1924 obiekt był przebudowywany; wówczas właścicielem budynku dworu był prof. Ludwik Ehrlich[17][13][12]. Powierzchnia jego majątku obejmującego dwór i park wynosił wówczas 175 ha[18]. Ludwik Ehrlich przebywał we dworze, który stanowił dla niego, jego żony i dwóch dzieci (w tym córki Krystyny) miejsce wypoczynku[19]. Profesor był ostatnim właścicielem Falejówki[20][13].

Po wybuchu II wojny światowej w okresie okupacji niemieckiej dwór był pod zarządem niemieckim[21]. Od 1947 budynek dworu służył celom szkoły (w pomieszczeniach parterowych stworzono pięć klas szkolnych, a na piętrze zamieszkiwał kierownik placówki)[17]. W latach 70., w związku z pogorszeniem stanu budynku, przestał pełnić funkcję szkoły (w 1975, została przeniesiona do nowego budynku, później w 1997 powstał kolejny – obecnie istniejący – od strony północnej dworu)[17].

Budynek dworu jest murowany, w części drewniany, otynkowany, piętrowy[12]. Od strony południowej do budynku przylega park dworski[13], w którym został zachowany starodrzew (dęby, modrzewie) oraz altana[12].

Cały zespół dworski, w skład którego wchodzą dwór i park dworski, zostały wpisane do rejestru zabytków w 1993.

Po kontroli przeprowadzonej w 2013 Najwyższa Izba Kontroli negatywnie oceniła gospodarowanie przez gminę Sanok zabytkiem nieruchomym – zespołem dworskim w Falejówce[22].

Zobacz też

  • Lista zabytków w gminie Sanok w artykule „Wiki Lubi Zabytki”

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 12 [dostęp 2014-01-18].
  2. ↑ Konrad Orzechowski: Przewodnik statystyczno topograficzny i skorowidz obejmujący wszystkie miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi W.X. Krakowskiem i X. Bukowinie, według najświeższych skazówek urzędowych. Kraków: 1872, s. 20.
  3. ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielk. Księstwie Krakowskiem i Księs. Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Złoczów: 1886, s. 53.
  4. ↑ Tadeusz Pilat: Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z Wielkiem Ks. Krakowskiem. Lwów: 1890, s. 48.
  5. ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkim Księstwie Krakowskiem i Księs. Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1897, s. 51.
  6. ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkim Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1904, s. 44.
  7. ↑ Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z W. Ks. Krakowskiem. Kraków: 1905, s. 36, 193.
  8. ↑ Skorowidz powiatu sanockiego : wydany na podstawie dat zebranych w roku 1911. Sanok: 1911, s. 8.
  9. ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkiem Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1914, s. 42.
  10. ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkiem Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1918, s. 42.
  11. ↑ Falejówka. Historia (pol.). bieszczady24.pl. [dostęp 2020-04-12].
  12. ↑ a b c d e Ewa Śnieżyńska-Stolot, Franciszek Stolot: Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. I: Województwo krośnieńskie (zeszyt 2: Lesko, Sanok, Ustrzyki Dolne i okolice). Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1982, s. 20. ISBN 83-221-0158-9.
  13. ↑ a b c d Falejówka. bieszczadynoclegi.pl. [dostęp 2014-01-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (21 stycznia 2014)].
  14. ↑ http://mapa.targeo.pl/Dwor-Wolinskich-Falejowka~5794808/Palac-Dwor/adres za: Michałowicz-Kubal M. Zamki, dwory i pałace województwa podkarpackiego.
  15. ↑ Falejówka. polskiezabytki.pl. [dostęp 2014-01-18].
  16. ↑ Jerzy Piórecki: Dwory i Ogrody w Dolinie Sanu – dziedzictwo kulturowo-przyrodnicze. 2006. s. 210. [dostęp 2014-08-04].
  17. ↑ a b c d Historia Szkoły Podstawowej w Falejówce według relacji byłego dyrektora szkoły mgr. Stanisława Adamiaka. spfalejowka.szkolnastrona.pl. [dostęp 2014-01-18].
  18. ↑ Edward Zając, Szkice z dziejów Sanoka, Sanok 1998, s. 30.
  19. ↑ Falejówka. przenikaniekultur.pl. [dostęp 2014-01-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 lutego 2014)].
  20. ↑ Falejówka. Historia (pol.). bieszczady24.pl. [dostęp 2013-07-31].
  21. ↑ Jan Łuczyński, Edward Zając: Z dziejów Sanoka i powiatu sanockiego w okresie okupacji hitlerowskiej (1939–1944). W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 56.
  22. ↑ Wystąpienie pokontrolne. 2013. [dostęp 2016-09-19].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Subcarpathian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 50.9 N
  • S: 48.95 N
  • W: 21.03 E
  • E: 23.66 E
Powiat sanocki location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Manor house in Falejówka (2018)b.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Budynek dworu w Falejówce (2018).