Dwór w Oborach

Dwór w Oborach

nr rej. A-949
Dwór od strony zachodniej
Państwo	Polska
Miejscowość	Obory
Typ budynku	dwór
Styl architektoniczny	barokowy
Architekt	Tylman z Gameren (?)
Kondygnacje	1
Rozpoczęcie budowy	1681
Ukończenie budowy	1688
Ważniejsze przebudowy	1785–1791, 1893
Pierwszy właściciel	Stanisław Pirzchała z Obór
Kolejni właściciele	Koniecpolscy, Wielopolscy, Potuliccy
Obecny właściciel	spadkobiercy rodziny Potulickich
Położenie na mapie gminy Konstancin-Jeziorna Dwór w Oborach
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Dwór w Oborach
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Dwór w Oborach
Położenie na mapie powiatu piaseczyńskiego Dwór w Oborach
52°05′06,83″N 21°08′41,34″E/52,085230 21,144818

Dwór w Oborach^[a] – świecka rezydencja wiejska z XVII wieku w województwie mazowieckim, w powiecie piaseczyńskim, w gminie Konstancin-Jeziorna, we wsi Obory. Powstał w latach 1681–1688, został wybudowany w stylu barokowym.

Historia

Pierwszym właścicielem terenów wzmiankowanym w pismach był Stanisław Pirzchała z Obór^[1]. W XV i XVII wieku dobra oborskie pozostawały w rękach rodziny Oborskich, którzy wzięli od nich miano^[2]. W 1643^[2] przeszły na własność Koniecpolskich, zaś dziesięć lat później odkupił je Jan z Wielopola^[2], wojewoda krakowski. W 1688 r. dziedzicem dóbr stał się jego syn Jan. Wybudował on w miejscu starszego drewnianego dworu nowy w stylu barokowym (1681–1688). Budynek powstał najprawdopodobniej według projektu Tylmana z Gameren lub jego ucznia. Charakteryzował się on łamanym dachem polskim, odmiany krakowskiej. Nad drzwiami umieszczono herb Wielopolskich – Starykoń.

Lokalizacja dworu sprzyjała kontaktom Jana Wielopolskiego z Janem III Sobieskim, mieszkającym w Wilanowie. Wielopolski poślubił Marię Annę D’Arquien, która była siostrą królowej Marysieńki. W krótkim czasie otrzymał nominację na Kanclerza Wielkiego Koronnego. W 1688 r. w niewyjaśnionych do końca okolicznościach zmarł, najprawdopodobniej w Oborach.

W latach 1785–1791 na zlecenie Urszuli Wielopolskiej de domo Potockiej miał miejsce remont dworu. Zmieniono dach na mansardowy. Umieszczono w nim okna w rokokowych blaszanych obramieniach. Sufity opatrzono w profilowane gzymsy. Przeprowadzono remont kominków i obramień drzwiowych^[2]. Malarz Szmuglewicz był autorem plafonu zlokalizowanego w jednym z narożnych pokojów. Po śmierci Urszuli Wielopolskiej właścicielem dóbr stał się hrabia Kasper Potulicki herbu Grzymała.

W 1893 r. została dobudowana do dworu kaplica, unowocześniono wnętrza i przeniesiono schody prowadzące na piętro na tył budynku (prace pod kierunkiem Władysława Marconiego). Potuliccy byli właścicielami dóbr do 1944 r. Wówczas usunęły ich z majątku niemieckie władze za udział Jana, Teresy i Anny w powstaniu warszawskim. Na cmentarzu parafialnym w Słomczynie zlokalizowana jest kaplica grobowa rodziny Potulickich.

Obecnie (druga dekada XXI w.) jest to budynek murowany, parterowy, z mieszkalnym poddaszem. Posiada układ wnętrz dwutraktowy, z holem, sienią, klatką schodową na osi. Wnętrze ze stylowymi meblami. Przez dziesięciolecia siedzibę swą miał w nim Dom Pracy Twórczej Związku Literatów Polskich Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i Polskiego Pen Clubu. W 2015 roku dwór wrócił do rąk spadkobierców przedwojennych właścicieli^[3].

W styczniu 2020 roku podano, że dwór przeszedł w ręce Fundacji Rodziny Staraków, która zamierza go wyremontować i przeznaczyć na cele publiczne^[4].

Miejscowość Konstancin (obecnie dzielnica miasta Konstancin-Jeziorna) została utworzona na rozparcelowanej części majątku oborskiego pod koniec XIX wieku. Nazwa jej pochodzi według jednej z wersji od imienia Konstancji z Potockich Skórzewskiej^[5], matki Witolda Skórzewskiego, jednego z założycieli letniska.

Obiekty znajdujące się na obszarze dóbr oborskich

• dawny dwór (1681–1688);
• oficyna podworska wzniesiona po połowie XVIII wieku staraniem Hieronima Wielkopolskiego, restaurowana przez Potulickich;
• dawna stajnia wzniesiona w drugiej połowie XVIII wieku, przebudowana na mieszkanie i pomieszczenia gospodarcze;
• park krajobrazowy z XVIII wieku, przekomponowany po 1945 r. z pomnikami przyrody;
• budynki gospodarcze z XIX wieku (czworaki, gorzelnia, browar, magazyn zbożowy).

Galeria

• 

  Dwór w Oborach, widok od strony parku

• 

  Wnętrza dworu w Oborach (jesień 2015)

• 

  Kaplica wewnątrz dworu w Oborach

• 

  Oficyna podworska

• 

  Park

• 

  Dawny budynek spichlerza w majątku Obory

Uwagi

Przypisy