Dwa krzesła (obrazy Vincenta van Gogha)
 | |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania | 1888 |
| Medium | |
| Wymiary | 93,0 × 73,5 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
 | |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania | 1888 |
| Medium | |
| Wymiary | 90,5 × 72,5 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
Krzesło Vincenta z jego fajką i Fotel Paula Gauguina – tytuły dwóch obrazów namalowanych łącznie przez Vincenta van Gogha w okresie od listopada 1888 do stycznia 1889, podczas jego pobytu w miejscowości Arles:
- Krzesło Vincenta z jego fajką (hol. De stoel van Van Gogh, ang. Vincent's Chair with His Pipe)[1]), obecnie w zbiorach National Gallery w Londynie. Nr kat.: F 499, JH 1536.
- Fotel Paula Gauguina (hol. De stoel van Gauguin, ang. Paul Gauguin's chair)[2]), obecnie w zbiorach Muzeum Vincenta van Gogha w Amsterdamie. Nr kat.: F 498, JH 1635.
Historia i opis
W październiku 1888 na zaproszenie van Gogha przyjechał do Arles Paul Gauguin. Zamieszkał w „Żółtym Domu”, w którym van Gogh zamierzał zorganizować kolonię artystyczną[3]. Obaj rozpoczęli wspólne malowanie, jednak wkrótce zaczęło między nimi dochodzić do konfliktów. Wśród wielu obrazów, które w tym czasie namalował van Gogh, znalazły się dwa, przedstawiające krzesła jego i Paula Gauguina. O podjęciu pracy nad tematem poinformował brata Theo w liście napisanym ok. 19 listopada 1888:
- Tymczasem muszę ci jednak powiedzieć, że te dwa ostatnie szkice są dość zabawne. Płótna rozmiaru 30, drewniane krzesło i trzcinowe siedzenie, cale żółte, na czerwonej terakocie na tle ściany (w dzień). Potem fotel Gauguina, czerwony i zielony, efekt nocy, na siedzeniu dwie powieści i świeca. Na żeglarskim płótnie w grubym impaście[4].
i później, gdy w styczniu 1889 kończył oba obrazy, już po wyjściu ze szpitala, w którym znalazł się po obcięciu sobie ucha:
- Chciałbym bardzo, żeby de Haan zobaczył mój szkic palącej się świecy i dwóch powieści (jedna żółta, druga różowa), umieszczonych na pustym fotelu (tzn. fotelu Gauguina), płótno rozmiaru 30, w czerwieni i zieleni. Pracowałem dziś znowu nad pendantem, moim własnym, pustym krzesłem, białym drewnianym krzesłem z fajką i kapciuchem. W tych dwóch szkicach, jak w innych, sam próbowałem odnaleźć efekt światła w jasnym kolorze – de Haan prawdopodobnie zrozumie, czego szukam, jeśli przeczytasz mu to, co ci piszę na ten temat. [5]
Technika
Schemat kolorów użytych na tych dwóch obrazach jest, mówiąc potocznie, tak różny jak dzień i noc. Krzesło van Gogha namalowane jest w jasnych barwach, sugerujących światło dnia, podczas gdy krzesło Gauguina oddane zostało w tonacjach ciemniejszych, posępnych; wspomniał już o tym w liście sam van Gogh. Kompozycja barw jego krzesła opiera się na wariacjach zestawionych w pary barw dopełniających: błękitu i oranżu oraz czerwieni i zieleni. Czerwień podłogi pod krzesłem równoważą muśnięcia zieleni ponad nią i dodatkowe pociągnięcia pędzlem w tym samym kolorze na najbliższej nodze krzesła. Van Gogh uwydatnił kompozycję poprzez wyraziste kontury, dodane później, obejmujące powierzchnie w tym samym kolorze. Intensywność konturów wzmacnia efekt obrazu, ale też tworzy określone napięcie między linią a barwą. Zniekształcając perspektywę podłogi i nogi krzesła van Gogh odcisnął własne piętno na swym dziele, akcentując subiektywność swego postrzegania. Fajka, chusteczka i tytoń stanowią centralny punkt obrazu, zarówno w sensie narracyjnym jak i malarskim, dostarczając nutki neutralnej bieli pośród wzajemnej gry barw zimnych i ciepłych. Terakota na podłodze namalowana została grubymi pociągnięciami pędzla, często stosowanym w tym czasie przez van Gogha dla oddania tła. Krótkie, poziome i pionowe pociągnięcia pędzla przeplatają się kolejno w swobodnych połączeniach czerwieni, brązów i zieleni[6].
Analiza. Symbolika. Interpretacja
Oba obrazy należą do najczęściej analizowanych prac Van Gogha. Według jednego z badaczy jego twórczości, Jana Hulskera "niewiele jest obrazów van Gogha, o których napisano tak dużo w ostatnich latach.". Te, stanowiące całość, obrazy przyciągały uwagę z powodu towarzyszącej im symbolicznej interpretacji. Van Gogh wspominał o tych obrazach w swoich listach, ale nie przedstawił szczegółowych interpretacji ani ukrytych przesłań zawartych w obu dziełach[6]. W liście napisanym w lutym 1889 do krytyka Alberta Auriera, opisał krzesło Gauguina jako
- szkic jego fotela z ciemnego, brązowo-czerwonego drewna, z siedzeniem z zielonkawej słomy, w miejscu nieobecnego [Gauguina] jest świeca i kilka współczesnych powieści[7].
Symbolika tej pary obrazów jest oczywista: żółte krzesło van Gogha zostało przedstawione w świetle dziennym, krzesło Gauguina w nocy (czerwień i zieleń). Fajka i tytoń mocno akcentują obecność Vincenta, zaś świeczka (nadchodzącą ?) nieobecność Gauguina[8].
Symboliczne znaczenie mają też użyte barwy: żółcień to barwa użyta do namalowania Żółtego domu, wyrażająca światło i nadzieję, podczas gdy użyte do namalowania fotela Gauguina czerwień i zieleń są tymi samymi barwami, które van Gogh zastosował przy malowaniu Nocnej kawiarni dla oddania atmosfery mroku i straconych marzeń[9]
Inna interpretacja odwołuje się do różnic społecznych dzielących obu artystów. Krzesło van Gogha ukazane jest jako proste i bezpretensjonalne – proste, słomiane krzesło na tle podłogi z czerwonej terakoty. Z drugiej strony – bardziej wyszukane, ozdobione krzesło Gauguina. Przez cale swoje życie van Gogh przedkładał towarzystwo biednych ludzi nad tych z arystokratycznym pochodzeniem. Być może van Gogh postrzegał sam siebie bardziej pośród ciężko pracujących wieśniaków, których tak często malował a mniej wśród lubiących się bawić (i prawdopodobnie egoistycznych) światowców jak Gauguin[6].
Najdalej w symbolicznej interpretacji krzeseł posunął się Albert Ludin, który w swej książce Stranger on the Earth: A Psychological Biography of Vincent van Gogh zanalizował życie Gogha pod kątem psychoanalizy odwołując się do seksualnych skojarzeń zawartych jego zdaniem w obu tych obrazach a nawet sugerując ukryte, homoseksualne pożądanie Gauguina przez van Gogha[6].
Bez względu na zakres interpretacji oba obrazy pozostają wśród najbardziej podziwianych i najpiękniej wykonanych prac van Gogha[6].
Prezentacja obrazów
Obok symbolicznych podtekstów oba obrazy są wyjątkowe, jeśli chodzi o sposób ich wspólnej ekspozycji, czy to w książkach, czy na (rzadkich) wystawach. Kiedy krzesło Gauguina pokazywano z lewej a krzesło van Gogha z prawej strony, tak, aby oba krzesła były odwrócone do siebie plecami, miało to symbolizować konfliktową naturę obu artystów i gwałtowny charakter ich wzajemnej relacji. Jeżeli natomiast przedstawiano je zwrócone do siebie „twarzami” nadawano temu inną interpretację – akcentowano wzajemny szacunek pomiędzy obu artystami, niechętny ale szczery podziw pomimo niefortunnego końca ich wzajemnych stosunków w "Żółtym Domu" w Arles[6].
Przypisy
- ↑ David Brooks (The Vincent Van Gogh Gallery): The Paintings: Vincent's Chair with His Pipe (ang.). [dostęp 2011-09-25].
- ↑ David Brooks (The Vincent Van Gogh Gallery): The Paintings: Paul Gauguin's Armchair (ang.). [dostęp 2011-09-25].
- ↑ Anna Torterolo: Van Gogh: A Profound and Tormented Genius – His Life in Paintings. Dorling Kindersley, 1996, s. 60. ISBN 0-7894-4143-8. (ang.)
- ↑ Van Gogh Museum, Amsterdam: 721: To Theo van Gogh. Arles, on or about Monday, 19 November 1888. (fr.). [dostęp 2011-09-25]. Cytat: En attendant je peux toujours te dire que les deux dernieres etudes sont assez drôle. Toiles de 30, une chaise en bois et en paille toute jaune sur des carreaux rouges contre un mur (le jour). Ensuite le fauteuil de Gauguin rouge et vert, effet de nuit, mur et plancher rouge et vert aussi, sur le siege deux romans et une chandelle. Sur toile à voile en pâte grasse.
- ↑ Van Gogh Museum, Amsterdam: 736: To Theo van Gogh. Arles, Thursday, 17 January 1889. (fr.). [dostęp 2011-09-25]. Cytat: Je voudrais bien que de Haan voie une étude de moi d’une chandelle allumée et deux romans (l’un jaune, l’autre rose) posees sur un fauteuil vide (justement le fauteuil de Gauguin), toile de 30 en rouge et vert. Je viens de travailler encore aujourd’hui au pendant, ma chaise vide à moi, une chaise de bois blanc avec une pipe et un cornet de tabac. Dans ces deux etudes comme dans d’autres j’ai moi cherché un effet de lumière avec de la couleur claire – de Haan comprendrait probablement ce que je cherche si tu lui lis ce que je t’écris à ce sujet.
- ↑ a b c d e f David Brooks (The Vincent Van Gogh Gallery): The Paintings: (Two Chairs) (ang.). [dostęp 2011-09-25].
- ↑ Van Gogh Museum, Amsterdam: 853: To Albert Aurier. Saint-Rémy-de-Provence, Sunday, 9 or Monday, 10 February 1890. (fr.). [dostęp 2011-09-25]. Cytat: C’est une étude de son fauteuil en bois brun rouge sombre, le siège en paille verdâtre et à la place de l’absent un flambeau allumé et des romans modernes.
- ↑ D. M. Field: Van Gogh. Chartwell Books, Inc., 2006, s. 294. ISBN 0-7858-2011-6. (ang.)
- ↑ Ingo F. Walther, Peter Glücksam (tłum.): Van Gogh Basic Art Album. Taschen, 2001, s. 57. ISBN 3-8228-1128-9. (szw.)
Linki zewnętrzne
- Opis obrazu Fotel Gauguina na stronie Muzeum Vincenta van Gogha. vangoghmuseum.nl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-30)]. (ang.)
- Opis obrazu Krzesło Vincenta z jego fajką na stronie National Gallery w Londynie (ang.)
