Dwujęzyczne nazewnictwo geograficzne w Polsce

Dwujęzyczne nazewnictwo geograficzne w Polsce – zgodnie z ustawą z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym na terenach zamieszkanych przez mniejszości narodowe, etniczne lub posługujące się językiem regionalnym, istnieje możliwość wprowadzenia nazewnictwa geograficznego w językach mniejszości.

Nazwy takie można wprowadzić wyłącznie w językach mniejszości uznanych ww. ustawą (mniejszości narodowe: białoruska, czeska, litewska, niemiecka, ormiańska, rosyjska, słowacka, ukraińska i żydowska; mniejszości etniczne: karaimska, łemkowska, romska i tatarska) oraz w języku regionalnym (kaszubskim).

Dodatkowe nazwy w językach mniejszości można wprowadzać dla obiektów fizjograficznych, miejscowości i ich części oraz dla ulic i placów. Nazwy miejscowości niezamieszkanych, obiektów fizjograficznych oraz ulic, placów itp. w językach mniejszości mogą być ustalone tylko w gminach, w których mniejszość, w której języku ma być ustanowiona nazwa, stanowi co najmniej 20% mieszkańców. W przypadku miejscowości zamieszkanych, nazwy mniejszościowe mogą być ustalane również dla gmin nie spełniających wymogu ilościowego liczby zamieszkującej jej mniejszości. Dla takich miejscowości można wprowadzić nazwę dodatkową o ile w wyniku konsultacji, których zasady i tryb przeprowadzenia określa rada gminy, za taką nazwą opowie się ponad 50% mieszkańców[1].

Nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych w językach mniejszości mogą być wprowadzone na terenie całej gminy lub jej części. Nazwy te nie mogą być stosowane samodzielnie i muszą zawsze wystąpić po oficjalnej nazwie w języku polskim. Nazwy w językach mniejszości nie mogą nawiązywać do nazw z okresu 1933–1945 nadanych przez władze Trzeciej Rzeszy Niemieckiej lub Związku Radzieckiego. Ograniczenie to ma na celu niedopuszczenie do przywracania nazw nadanych w okresie II wojny światowej przez okupacyjne władze niemieckie i radzieckie, oraz na niedopuszczeniu przywracania nazw nadanych przez władze Niemiec po roku 1933, kiedy to na masową skalę germanizowano nazwy geograficzne pochodzenia nieniemieckiego, np. wtedy zamieniono nazwę pochodzenia słowiańskiego Goradze (obecna polska nazwa to Górażdże) na Waldenstein oraz Sczedrzik (obecnie Szczedrzyk) na Hitlersee[2].

Dodatkowe nazwy mogą być używane jedynie na obszarze gmin wpisanych do Rejestru gmin, na których obszarze używane są nazwy w języku mniejszości prowadzonego przez ministra właściwego do spraw wyznań religijnych oraz mniejszości narodowych i etnicznych (obecnie jest to minister spraw wewnętrznych i administracji). Wpisu do tego rejestru minister dokonuje na wniosek rady gminy po zasięgnięciu opinii, odnośnie do każdej z proponowanych nazw, Komisji Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych. Najwyższa Izba Kontroli w 2021 ujawniła nieprawidłowości w prowadzeniu urzędowych rejestrów dotyczących gmin, w których używany jest język pomocniczy, i gmin, na obszarze których używane są nazwy w języku mniejszości. NIK ujawniła w szczególności bezczynność i brak działań pracowników Departamentu Mniejszości w przypadku trzech spraw, wszczętych w latach 2016–2018, dotyczących wpisu do rejestru gmin. Mimo, iż Departament Mniejszości uzyskał pozytywne opinie Komisji Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych, spraw tych nie rozstrzygano bez zbędnej zwłoki. W dwóch przypadkach NIK stwierdził bezczynność urzędniczą, która w momencie kontroli trwała już od ponad czterech lat. Stwierdzono również, że wniosek gminy Rudnik przez ponad trzy i pół roku w ogóle nie został przez urzędników przesłany do zaopiniowania przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych. W przypadku gminy Władysławowo urzędnicy MSWiA dokonali wpisu do Rejestru Gmin dopiero po upływie 531 dni od dnia wpływu do MSWiA pierwszego wniosku w tej sprawie[3].

Gminy z podwójnym nazewnictwem

Gminy, w których wprowadzono dodatkowe nazwy w językach mniejszości (stan na 9 kwietnia 2019 r.)

Według stanu na 9 kwietnia 2019 r. dodatkowe nazwy w języku mniejszości narodowej zostały ustalone dla 1252 miejscowości i ich części[4] (dla 17 miast, 792 wsi, 179 części wsi, 45 przysiółków, 135 osad, 33 osad leśnych (leśniczówek), 44 kolonii i 7 części kolonii i osad) w 60 gminach – 827 nazw kaszubskich, 359 nazw niemieckich, 30 nazw litewskich, 27 nazw białoruskich i 9 nazw łemkowskich, jednak w żadnej z gmin nie ustalono dodatkowych nazw dla wszystkich miejscowości lub ich części. Nie ustalono także żadnej nazwy dla obiektu fizjograficznego, ani formalnie nie wprowadzono dodatkowych nazw ulic i placów (nazwy takie jednak spotykane są w niektórych miejscowościach).

Poniższa lista zawiera wszystkie ustalone nazwy w językach mniejszości ułożone według gmin, gminy natomiast ułożono chronologicznie według kolejności wpisania ich do Rejestru. W gminach nazwy ułożono alfabetycznie według nazw polskich oddzielonych ukośnikiem od nazw w językach mniejszości.

Gmina Radłów

Pierwszą gminą wpisaną do Rejestru została gmina Radłów, w której od 22 grudnia 2006 roku istniało 11 dwujęzycznych, polsko-niemieckich, nazw wsi i osad:

Gmina Radłów złożyła 12 wniosków o ustalenie dodatkowych nazw miejscowości w języku niemieckim, lecz Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych, od której opinii zależy wprowadzenie nazw w językach mniejszości, początkowo pozytywnie zaopiniowała tylko 11 nazw. 12. nazwa Biskupskie Drogi/Strassenkrug dla przysiółka została zatwierdzona i dopisana do Rejestru 29 października 2007. Nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 24 części wsi, osad, przysiółków wsi i osady leśnej[5].

Gmina Cisek

Tablica z podwójną nazwą przed wjazdem do Ciska

Kolejną dwujęzyczną gminą, została gmina Cisek, w której od 11 października 2007 roku istnieje 14 dwujęzycznych, polsko-niemieckich nazw wsi (niemieckie nazwy otrzymały wszystkie samodzielne wsie gminy; nie ustalono natomiast niemieckich nazw dla 6 części wsi i 7 przysiółków wsi)[5]:

Gmina Stężyca

Tablica z podwójną nazwą przed wjazdem do miejscowości Kolano

14 listopada 2007 w gminie Stężyca wprowadzono 45 kaszubskich nazw dla wsi, części wsi, kolonii i części kolonii:

20 maja 2008 do wcześniej wprowadzonych 45 kaszubskich nazw dodano 10 kolejnych:

Ogółem w gminie wprowadzono 55 nazw miejscowości i ich części; dodatkowych kaszubskich nazw nie ustalono jednak dla jednej wsi (Łosienice), 3 części wsi i 2 części kolonii[5].

Gmina Chmielno

Tablica z podwójną nazwą przed wjazdem do miejscowości Garcz
Tablica z podwójną nazwą przed wjazdem do miejscowości Chmielno – przykład tablicy z identycznymi nazwami w dwóch językach

Czwartą gminą, dla której ustalono dodatkowe nazwy geograficzne jest gmina Chmielno, w której 3 grudnia 2007 wprowadzono nazwy w języku kaszubskim. Na zgłoszonych przez gminę 37 nazw wsi, części wsi, osad i kolonii (na 38 istniejących w gminie) MSWiA ustaliło 31 nazw, natomiast spośród zaproponowanych kaszubskich nazw dla 18 jezior i jednej rzeki nie wprowadzono żadnej[6].

Gmina Leśnica

Tablica z podwójną nazwą przed wjazdem do Góry Świętej Anny

11 kwietnia 2008 w gminie Leśnica wprowadzono 12 niemieckich nazw dla wsi i miasta (nie wprowadzono natomiast dodatkowych nazw dla 9 części miasta, części wsi, przysiółków i osad)[5]:

Gmina Rudnik

Tablica z podwójną nazwą przed wjazdem do Łubowic

11 kwietnia 2008 w gminie Rudnik wprowadzono 1 niemiecką nazwę dla wsi Łubowice/Lubowitz (nie wprowadzono natomiast niemieckich nazw dla części tej wsi). Rudnik jest pierwszą gminą, w której wprowadzono dodatkowe nazwy w języku mniejszości, pomimo że mniejszość ta stanowi poniżej 20% mieszkańców gminy (13,4%[7]).

8 maja 2017 gmina złożyła wniosek o dokonanie wpisu do rejestru dla kolejnych 14 miejscowości na swoim terenie. W toku działań kontrolnych NIK okazało się, że urzędnicy MSWiA przez ponad trzy i pół roku nie przesłali wniosku do zaopiniowania przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych. NIK oceniła tę bezczynność urzędniczą jako działanie nierzetelne[3].

Gmina Tarnów Opolski

Tablica z podwójną nazwą przed wjazdem do Kosorowic

14 kwietnia 2008 w gminie Tarnów Opolski wprowadzono 8 niemieckich nazw dla wsi (nie wprowadzono nazw dla dwóch części wsi i jednego przysiółka)[5]:

Gmina Chrząstowice

20 maja 2008 w gminie Chrząstowice wprowadzono 9 niemieckich nazw dla wsi (natomiast nie wprowadzono dodatkowych nazw dla części wsi, osady i osady leśnej)[5]:

Gmina Izbicko

Tablica z podwójną nazwą przed wjazdem do Izbicka

20 maja 2008 w gminie Izbicko wprowadzono 11 niemieckich nazw dla wsi (nie wprowadzono zaś niemieckich nazw dla 4 przysiółków i jednej kolonii)[5]:

Gmina Puńsk

20 maja 2008 w gminie Puńsk wprowadzono 30 litewskich nazw dla wsi i osady (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 3 wsi i 20 części wsi)[5]:

Gmina Dobrodzień

4 lipca 2008 w gminie Dobrodzień wprowadzono 25 niemieckich nazw dla miasta, wsi, części wsi, przysiółków i kolonii (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 18 części miasta, części wsi, przysiółków, osad i osad leśnych)[5]:

Gmina Jemielnica

Barut / Liebenhain

14 listopada 2008 w gminie Jemielnica wprowadzono 6 niemieckich nazw dla wsi (pominięto natomiast jedną wieś[10], 4 części wsi, 6 przysiółków wsi, 1 osadę i 3 osady leśne)[5]:

Gmina Kolonowskie

14 listopada 2008 w gminie Kolonowskie wprowadzono 4 niemieckie nazwy dla miasta i wsi (na ogółem 14 miejscowości i ich części znajdujących się w gminie)[5]:

Gmina Krzanowice

19 listopada 2008 w gminie Krzanowice wprowadzono 4 niemieckie nazwy dla miasta i wsi, 1 grudnia 2009 wprowadzono niemiecką nazwę dla kolejnej wsi (dodatkowych nazw nie nadano jednej wsi i jednej części wsi)[5]:

Gmina Ujazd

19 listopada 2008 w gminie Ujazd wprowadzono 10 niemieckich nazw dla miasta i wsi (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 12 części miasta, części wsi, przysiółków i osad)[5]:

Gmina Zębowice

19 listopada 2008 w gminie Zębowice wprowadzono 10 niemieckich nazw dla wsi i przysiółka (nie wprowadzono takich nazw dla 5 części wsi i 12 przysiółków)[5]:

Gmina Biała

(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Tablica z podwójną nazwą przed wjazdem do Olbrachcic

24 listopada 2008 w gminie Biała wprowadzono 30 niemieckich nazw dla miasta, wsi i przysiółków (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 2 części miasta, 1 wsi, 2 części wsi, 3 kolonii wsi, 4 przysiółków wsi i 4 osad leśnych)[5]:

Gmina Gorlice

Tablica z podwójną nazwą przed wjazdem do Bielanki

24 listopada 2008 w gminie Gorlice wprowadzono 1 łemkowską nazwę dla wsi Bielanka/Білянка (nie wprowadzono natomiast łemkowskich nazw dla 8 części Bielanki)[5].

Gmina Strzeleczki

24 listopada 2008 w gminie Strzeleczki wprowadzono 19 niemieckich nazw dla wsi i przysiółków (nie wprowadzono dodatkowej nazwy dla jednej części wsi)[5]:

Gmina Murów

31 marca 2009 w gminie Murów wprowadzono 13 niemieckich nazw dla wsi i przysiółków (dodatkowych nazw nie wprowadzono dla 1 wsi, 4 części wsi, 1 kolonii i 4 przysiółków wsi)[5]:

Gmina Walce

3 czerwca 2009 w gminie Walce wprowadzono 9 niemieckich nazw dla wsi (nie wprowadzono dodatkowych niemieckich nazw dla 11 części wsi, przysiółków i osad)[5]:

Gmina Głogówek

(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Tablica z podwójną nazwą przed wjazdem do Wierzchu

1 grudnia 2009 w gminie Głogówek wprowadzono 21 niemieckich nazw dla miasta, wsi i przysiółków, spośród 23 nazw zgłoszonych przez Gminę[11]. 30 kwietnia 2010 r. wprowadzono kolejną nazwę dla przysiółka Chudoba. Dotychczas nie wprowadzono dodatkowych niemieckich nazw dla 3 części miasta, 6 wsi, 2 części wsi, 4 przysiółków wsi i 1 osady[12]:

Gmina Sierakowice

1 grudnia 2009 w gminie Sierakowice wprowadzono 62 kaszubskie nazwy dla wsi, części wsi, kolonii i osady spośród 65 nazw zgłoszonych przez Gminę[13], te trzy początkowo nie wprowadzone nazwy wprowadzono ostatecznie 30 kwietnia 2010 r. (w gminie nie wprowadzono dodatkowych kaszubskich nazw dla jednej części wsi i jednej osady leśnej)[5]:

Gmina Komprachcice

Dwujęzyczna tablica w Chmielowicach. Nazwa niemiecka zapisana z błędem

1 grudnia 2009 w gminie Komprachcice wprowadzono 10 niemieckich nazw dla wsi i przysiółka (nie wprowadzono dodatkowych niemieckich nazw dla 3 części wsi i 1 osady)[5].

W Chmielowicach stanęły tablice z błędną niemiecką nazwą – zamiast Chmiellowitz widnieje tam napis Chmielowitz (przez jedno „l”). Pomimo wymiany tablic w 2011 w związku z licznymi wandalizmami, nadal widnieje na nich błędna nazwa.

Gmina Dobrzeń Wielki

1 grudnia 2009 w gminie Dobrzeń Wielki wprowadzono 9 niemieckich nazw dla wsi (nie wprowadzono dodatkowych niemieckich nazw dla 12 części wsi, 8 przysiółków wsi i 2 osad wsi)[5]:

Gmina Bytów

1 grudnia 2009 w gminie Bytów wprowadzono 19 kaszubskich nazw dla miasta, wsi, przysiółków, osady i osad leśnych. 30 kwietnia 2010 r. wprowadzono 4 kolejne nazwy dla wsi, części wsi i przysiółka. Dotychczas nie wprowadzono dodatkowych kaszubskich nazw dla 3 wsi, 5 części wsi, 6 przysiółków wsi i 3 osad[5]. W gminie tej wprowadzono kaszubskie nazwy, pomimo że ludność posługująca się językiem kaszubskim niemal nie występuje w tej gminie – według danych ze spisu powszechnego w 2001 r., jedynie 71 osób, co stanowi zaledwie 0,30% mieszkańców gminy zadeklarowało używanie w kontaktach domowych języka kaszubskiego[7].

Gmina Szemud

30 kwietnia 2010 r. w gminie Szemud wprowadzono 22 kaszubskie nazwy dla wsi i części wsi. 10 stycznia 2011 r. wprowadzono kaszubską nazwę dla kolejnej wsi. Dotychczas nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 3 wsi, 72 części wsi i 7 osad[5].

Gmina Linia

30 kwietnia 2010 r. w gminie Linia wprowadzono 34 kaszubskie nazwy dla wsi, części wsi, przysiółków, osad i kolonii (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla jednej części wsi i jednej osady)[5].

Gmina Łubniany

30 kwietnia 2010 r. w gminie Łubniany wprowadzono 11 niemieckich nazw dla wsi (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 13 części wsi, 3 przysiółków wsi i 1 osady leśnej)[5].

Gmina Prószków

30 kwietnia 2010 r. w gminie Prószków wprowadzono 14 niemieckich nazw dla miasta i wsi. 17 listopada 2011 r. wprowadzono kolejną nazwę dla wsi Przysiecz. Dotychczas nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 11 części miasta, 6 części wsi, 2 przysiółków wsi i 1 osady[5].

Gmina Gogolin

30 kwietnia 2010 r. w gminie Gogolin wprowadzono 9 niemieckich nazw dla wsi (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 5 części wsi i 6 przysiółków wsi oraz dla samego miasta Gogolin i jego 3 części)[5]. W gminie tej wprowadzono niemieckie nazwy, pomimo że mniejszość niemiecka stanowi poniżej 20% mieszkańców gminy (11,6%[7]).

Gmina Lasowice Wielkie

16 sierpnia 2010 r. w gminie Lasowice Wielkie wprowadzono 13 niemieckich nazw dla wsi i osady (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 1 wsi, 12 części wsi, 9 przysiółków wsi, 14 osad i 3 osad leśnych)[5].

Gmina Kartuzy

Tablica z podwójną nazwą przed wyjazdem z miejscowości Dzierżążno

16 sierpnia 2010 r. w gminie Kartuzy wprowadzono 25 kaszubskich nazw dla miasta i wsi, 29 kwietnia 2011 nazwę dla kolejnej jednej wsi (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 52 części wsi, 2 osad, 3 kolonii, 1 części kolonii i 3 osad leśnych)[5]. W gminie tej wprowadzono kaszubskie nazwy, pomimo że ludność posługująca się językiem kaszubskim stanowi poniżej 20% mieszkańców gminy (18,2%[7]).

Gmina Bierawa

10 stycznia 2011 r. w gminie Bierawa wprowadzono 9 niemieckich nazw dla wsi. Początkowo propozycja przyjęcia niemieckiej nazwy Oderwalde dla wsi Dziergowice została zaopiniowana negatywnie przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych, według której nazwa niemiecka to Dziergowitz[14]. Jednak po ponownym przeanalizowaniu kwestii tej nazwy została ona ostatecznie przyjęta przez Komisję[15] i 24.05.2010 urzędowo wprowadzona. Dotychczas nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 1 wsi, 7 przysiółków wsi i 1 osady[5].

Gmina Brusy

10 stycznia 2011 r. w gminie Brusy wprowadzono 62 kaszubskie nazwy dla miasta, wsi, części wsi, kolonii, osad i osad leśnych (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 24 części wsi, 1 kolonii i 13 osad)[5]. W gminie tej wprowadzono kaszubskie nazwy, pomimo że ludność posługująca się językiem kaszubskim niemal nie występuje w tej gminie – według danych ze spisu powszechnego w 2001 r., jedynie 78 osób, co stanowi zaledwie 0,60% mieszkańców gminy, zadeklarowało używanie w kontaktach domowych języka kaszubskiego[7].

Gmina Parchowo

10 stycznia 2011 r. w gminie Parchowo wprowadzono 29 kaszubskich nazw dla wsi, części wsi, przysiółków, kolonii i osad. Nie wprowadzono wówczas dodatkowych nazw dla 6 wsi, przysiółka i osady – propozycje przyjęcia dla nich kaszubskich nazw negatywnie zaopiniowała Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych, według której powinny one mieć inne nazwy, niż te zaproponowane przez gminę. Komisja również nie przyjęła zaproponowanych kaszubskich nazw dla 3 rzek, 10 jezior i jednego rezerwatu[14]. Poprawione nazwy 6 miejscowości urzędowo wprowadzono 24 maja 2011. Dotychczas nie wprowadzono dodatkowej nazwy dla jednej osady leśnej[16].

Gmina Orla

Dwujęzyczna tablica przy wjeździe do wsi Malinniki
Tablica kierująca do wsi Spiczki

11 stycznia 2011 r. w gminie Orla wprowadzono 25 białoruskich nazw dla wsi i kolonii. 17 listopada 2011 r. wprowadzono kolejne dwie nazwy dla wsi Gredele i kolonii Gredele-Kolonia. Dotychczas nie wprowadzono dodatkowej nazwy dla jednej kolonii wsi[5].

Z białoruską nazwą wsi Spiczki wynikły pewne komplikacje. Rada Gminy uchwaliła zapis jej nazwy w formie Cnічкі z literą „n” z alfabetu łacińskiego zamiast w formie Спічкі z literą „п” z cyrylicy[17]. Nazwę w tej postaci przyjęła Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych, a następnie minister spraw wewnętrznych i administracji zamieścił ją w Rejestrze gmin, na których obszarze używane są nazwy w języku mniejszości. W efekcie nazwę w tym zapisie zamieszczono na tablicach przed wjazdem do miejscowości[18].

Gmina Reńska Wieś

11 stycznia 2011 r. w gminie Reńska Wieś wprowadzono 15 niemieckich nazw dla wsi (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 2 części wsi i 4 przysiółków wsi)[5].

Gmina Sulęczyno

13 stycznia 2011 r. w gminie Sulęczyno wprowadzono 27 kaszubskich nazw dla wsi, części wsi i osad (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 21 części wsi i 3 osad)[5]. Z zaproponowanych przez gminę kaszubskich nazw Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych zaopiniowała negatywnie trzy nazwy dla miejscowości i jedną dla rzeki[14].

Gmina Polska Cerekiew

29 kwietnia 2011 r. w gminie Polska Cerekiew wprowadzono 12 niemieckich nazw dla wsi (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 1 wsi, 5 części wsi i 3 przysiółków wsi)[5].

Gmina Somonino

29 kwietnia 2011 r. w gminie Somonino wprowadzono 14 kaszubskich nazw dla wsi. 17 listopada 2011 r. wprowadzono kolejne dwie nazwy dla wsi Połęczyno i Wyczechowo. Dotychczas nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 15 części wsi, 2 osad, 2 kolonii wsi i 1 osady leśnej[5].

Gmina Uście Gorlickie

Tablica z podwójną nazwą przed wjazdem do Gładyszowa

17 listopada 2011 w gminie Uście Gorlickie wprowadzono 8 łemkowskich nazw dla wsi (nie wprowadzono natomiast łemkowskich nazw dla 11 części tych wsi i ich 2 przysiółków)[5].

Gmina Turawa

8 marca 2012 r. w gminie Turawa wprowadzono 11 niemieckich nazw dla wsi. 10 stycznia 2013 r. wprowadzono dodatkową nazwę dla przysiółka. Dotychczas nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 8 części wsi, 3 przysiółków wsi i 1 osady leśnej[5].

Gmina Kościerzyna (miejska)

6 maja 2013 r. w gminie miejskiej Kościerzyna wprowadzono 1 kaszubską nazwę dla miasta: Kościerzyna/Kòscérzna (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 4 części tego miasta)[5].

Gmina Kościerzyna (wiejska)

4 lipca 2013 r. w gminie Kościerzyna wprowadzono 52 kaszubskie nazwy dla wsi, części wsi i osad (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 1 wsi, 17 części wsi i 5 osad)[5]. Wprowadzenie nazw poprzedziły konsultacje społeczne, w których uczestniczyło 2014 mieszkańców (ponad 18% uprawnionych), spośród których za propozycją zagłosowało 97% głosujących[19].

Gmina Lipusz

28 sierpnia 2013 r. w gminie Lipusz wprowadzono 33 kaszubskie nazwy dla wsi, części wsi i osad (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 7 części wsi, 3 osad i 2 osad leśnych)[5].

  • Bagna/Bagna (osada)
  • Bałachy/Bałachë (osada)
  • Bartkowa Stajnia/Bartkòwô Stajniô (część wsi Tuszkowy)
  • Borowiec/Bòrówc (osada)
  • Czajki-Błoto/Czôjczé Błoto (część wsi Tuszkowy)
  • Dębowa Góra/Dãbòwô Góra (część wsi Tuszkowy)
  • Duży Jabłuszek/Dużi Jabùszk (osada)
  • Gostomko/Gòstómkò (wieś)
  • Jasna Gwiazda/Jasnô Gwiôzda (część wsi Tuszkowy)
  • Konitop/Kònitop (część wsi Lipusz)
  • Krosewo/Krósewò (osada)
  • Krugliniec/Kruglińc (osada)
  • Lipuska Huta/Lëpùskô Hëta (wieś)
  • Lipusz/Lëpùsz (wieś)
  • Mały Jabłuszek/Môłi Jabùszk (osada)
  • Mechowo/Mechòwò (część wsi Lipusz)
  • Nowe Karpno/Nowé Karpno (osada)
  • Papiernia/Papiérniô (wieś)
  • Płocice/Płoczëce (wieś)
  • Płociczno/Płocëczno (osada)
  • Rzym/Rzim (osada wsi Śluza)
  • Skoczkowo/Skòczkòwò (część wsi Lipusz)
  • Stare Karpno/Stôré Karpno (osada)
  • Szczeblewo/Szczeblewò (część wsi Tuszkowy)
  • Szklana Huta/Fabrika (wieś)
  • Szwedzki Ostrów/Szwédzczi Òstrów (osada)
  • Śluza/Slëżô (wieś)
  • Trawice/Trôwice (osada)
  • Tuszkowy/Tuszkòwë (wieś)
  • Wyrówno/Wërówno (osada)
  • Zdroje/Zdroje (osada)
  • Zielony Dwór/Zelony Dwór (część wsi Tuszkowy)
  • Żelewiec/Żeléwc (osada)

Gmina Żukowo

28 sierpnia 2013 r. w gminie Żukowo wprowadzono 25 kaszubskich nazw dla miasta, wsi, części wsi, osad i kolonii, 26 lutego 2014 r. wprowadzono kaszubską nazwę dla 1 wsi, zaś 1 marca 2016 r. dla 3 wsi (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 1 części miasta, 16 części wsi, 2 osad, 2 kolonii i 3 części kolonii)[5].

Gmina Dziemiany

28 sierpnia 2013 r. w gminie Dziemiany wprowadzono 44 kaszubskie nazwy dla wsi, części wsi, osad i osad leśnych (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 1 części wsi i 4 osad)[5]. Gmina zgłosiła nazwy dla 48 miejscowości i ich części; 4 z zaproponowanych nazw nie zostały przyjęte[20].

Gmina Lipnica

3 września 2013 r. w gminie Lipnica wprowadzono 72 kaszubskie nazwy dla wsi, części wsi, osad, kolonii i osad leśnych. Gmina zgłosiła nazwy dla 77 miejscowości i ich części – 5 z zaproponowanych nazw nie zostało początkowo przyjętych[20], 21 stycznia 2014 r. wprowadzono 4 z tych początkowo odrzuconych nazw. Dotychczas nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 1 kolonii i 2 osad leśnych[5].

Gmina Czarna Dąbrówka

10 października 2013 r. w gminie Czarna Dąbrówka wprowadzono 36 kaszubskich nazw dla wsi, osad, części osady, kolonii, przysiółków i osad leśnych. Gmina zgłosiła nazwy dla 47 miejscowości i ich części; 11 z zaproponowanych nazw nie zostało początkowo przyjętych[21] – nazwy te wprowadzono jednak 26 lutego 2014 r. Dotychczas nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 9 części wsi i 1 kolonii[5].

Gmina Sośnicowice

10 października 2013 r. w gminie Sośnicowice wprowadzono 6 niemieckich nazw dla miasta i wsi, kolejną nazwę dla wsi wprowadzono 1 października 2014 r. (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 2 części miasta, 2 wsi, 5 części wsi i 2 kolonii wsi)[5].

Gmina Wejherowo (wiejska)

26 maja 2014 r. w gminie Wejherowo wprowadzono 17 kaszubskich nazw dla wsi i osad (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 1 wsi, 9 części wsi, 2 kolonii, 10 osad, 2 przysiółków i 1 osady leśnej)[5].

Gmina Luzino

26 maja 2014 r. w gminie Luzino wprowadzono 12 kaszubskich nazw dla wsi (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 11 części wsi, 6 osad i 1 przysiółka)[5].

Gmina Karsin

26 maja 2014 r. w gminie Karsin wprowadzono 37 kaszubskich nazw dla wsi, części wsi, osad i osad leśnych, kolejne 2 nazwy wprowadzono 30 września 2014 r. (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 1 wsi, 11 części wsi, 3 osad i 3 osad leśnych)[5]

Gmina Popielów

30 września 2014 r. w gminie Popielów wprowadzono 6 niemieckich nazw dla wsi (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 6 wsi, 2 części wsi, 1 osady i 9 przysiółków wsi)[5].

Gmina Pawłowiczki

30 września 2014 r. w gminie Pawłowiczki wprowadzono 10 niemieckich nazw dla wsi (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 13 wsi, 2 części wsi, 1 osady i 7 przysiółków wsi)[5].

Gmina Przodkowo

13 kwietnia 2015 r. w gminie Przodkowo wprowadzono 35 kaszubskich nazw dla wsi, części wsi, kolonii i osad (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 6 części wsi, 1 części kolonii i 1 osady)[5]:

Gmina Tuchomie

7 lipca 2015 r. w gminie Tuchomie wprowadzono 7 kaszubskich nazw dla wsi, 12 grudnia 2015 r. wprowadzono kolejnych 6 nazw kaszubskich (dla 5 wsi i 1 osady leśnej), zaś 5 kwietnia 2016 r. wprowadzona kaszubska nazwę dla jeszcze jednej wsi – łącznie wprowadzono nazwy dla 13 wsi i 1 osady leśnej (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 9 części wsi)[5]:

  • Ciemno/Cémno (wieś)
  • Kramarzyny/Kramarzënë (wieś)
  • Masłowice Trzebiatowskie/Trzebiôtkòwsczé Masłowice (wieś)
  • Masłowice Tuchomskie/Tëchómsczé Masłowice (wieś)
  • Masłowiczki/Masłowiczczi (wieś)
  • Modrzejewo/Mòdrzewò (wieś)
  • Nowe Huty/Nowé Hëtë (wieś)
  • Piaszno/Piôszno (wieś)
  • Sośnica/Sosnica (osada leśna)
  • Tągowie/Tãgòmié (wieś)
  • Trzebiatkowa/Trzebiôtkòwa (wieś)
  • Tuchomie/Tëchómie (wieś)
  • Tuchomko/Tëchómkò (wieś)
  • Zagony/Zôgónë (wieś)

Gmina Cewice

18 lipca 2016 r. w gminie Cewice wprowadzono 19 kaszubskich nazw dla wsi, kolonii, osad i przysiółków, 9 kwietnia 2019 r. wprowadzono kolejne nazwy dla 3 wsi i jednej osady (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 28 części wsi, 3 kolonii, 1 części kolonii i 1 przysiółka)[5]:

Gmina Władysławowo

20 marca 2018 r. w gminie Władysławowo wprowadzono 6 kaszubskich nazw dla miasta i wsi (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 2 wsi, 2 części miasta i 1 części wsi)[5]:

Gmina Wejherowo (miejska)

28 marca 2019 r. w gminie miejskiej Wejherowo wprowadzono 1 kaszubską nazwę dla miasta: Wejherowo/Wejrowò (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 3 części tego miasta)[5].

Gmina Reda (miejska)

28 marca 2019 r. w gminie miejskiej Reda wprowadzono 1 kaszubską nazwę dla miasta: Reda/Réda (nie wprowadzono dodatkowych nazw dla 3 części tego miasta)[5].

Nazwy ulic w językach mniejszości

Tablica z polską i kaszubską nazwą ulicy w Ostrzycach w gminie Somonino; ponieważ w gminie 30,8% mieszkańców zadeklarowało posługiwanie się językiem kaszubskim gmina ma prawo wprowadzić dwujęzyczne nazwy ulic, jednak dotychczas formalnie tego nie uczyniła
Tablica z polską i kaszubską nazwą ulicy w Jastarni; ponieważ w gminie 19,7% mieszkańców zadeklarowało posługiwanie się językiem kaszubskim gmina nie ma prawa wprowadzić dwujęzycznych nazw ulic

Zgodnie z ustawą o mniejszościach narodowych i etnicznych dodatkowe nazwy w językach mniejszości można wprowadzać dla ulic i placów wyłącznie w gminach, w których mniejszość, w której języku ma być ustanowiona nazwa, stanowi co najmniej 20% mieszkańców, a fakt takiego wprowadzenia musi być zaakceptowany przez MSWiA poprzez wpisanie gminy do „Rejestru gmin, na obszarze których używane są dodatkowe nazwy ulic”[22]. Pomimo że obecnie rejestr nie zawiera żadnego wpisu[23][24], w niektórych gminach pojawiły się dwujęzyczne tablice z nazwami ulic.

Ustawa o języku polskim, wprowadza w art. 10 możliwość towarzyszenia napisom przeznaczonym do odbioru publicznego ich wersji w przekładzie na język obcy, a wydane doń rozporządzenie precyzuje, że przepis ten stosuje się m.in. do miejscowości, w których występują zwarte środowiska mniejszości narodowych lub grup etnicznych[25], jednak ustawa w art. 11 stwierdza, że takie przekłady nie mogą dotyczyć nazw własnych – zatem na podstawie tej ustawy nie można wprowadzać nazw ulic i placów w innych językach niż polski.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Interpretacja ustawy o mniejszościach narodowych...
  2. ↑ M. Choroś, Ł. Jarczak, S. Sochacka: Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska polsko-niemiecki i niemiecko-polski, Państwowy Instytut Naukowy-Instytut Śląski w Opolu, Opole 1993.
  3. ↑ a b Działalność organów administracji publicznej dotycząca podtrzymywania tożsamości kulturowej i językowej mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym. T. 35/2021/P/20/007/KAP. Departament Administracji Publicznej NIK, 2021-08-31, s. 34-35.
  4. ↑ Lista gmin wpisanych do Rejestru gmin, na których obszarze używane są nazwy w języku mniejszości (pol.). Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, 2019-05-31. [dostęp 2019-06-24].
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf Liczba i rodzaj miejscowości znajdujących się w gminie według Rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  6. ↑ http://bip.chmielno.pl/upload/12302/UCHWALA_Nr_IV_popr_wniosek_o_wpis_do_rejestru.doc Uchwała nr IV/44/2007 Rady Gminy Chmielno z dnia 27.02.2007 roku zmieniająca uchwałę w sprawie wniosku o wpisanie Gminy Chmielno do rejestru gmin, na których obszarze używane są nazwy w języku mniejszości.
  7. ↑ a b c d e Mniejszości według województw, powiatów i gmin w 2002 r.. [dostęp 2012-04-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-07)].
  8. ↑ Nazwy w językach mniejszości wpisane, na podstawie art. 12 ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (Dz. U. Nr 17, poz. 141, z późn. zm.), do Rejestru gmin, na których obszarze używane są nazwy w języku mniejszości, s. 4.
  9. ↑ Protokół Nr XIII/2012 z Sesji Rady Miejskiej w Dobrodzieniu, która odbyła się w dniu 23 lutego 2012 roku [1].
  10. ↑ Wieś Centawa po polsku i po niemiecku ma tą samą nazwę.
  11. ↑ Głogówek – Oberglogau.
  12. ↑ Liczba i rodzaj miejscowości znajdujących się w gminie według Rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200) wraz ze zmianami wprowadzonymi Rozporządzeniem Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz ustalenia nazw niektórych obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2012 r. poz. 1515).
  13. ↑ Gmina Sierakowice.
  14. ↑ a b c Uchwała Nr 12/9/XI/2010 Komisji Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych z dnia 9 listopada 2010 r.
  15. ↑ www.nto.pl „Oderwalde jest zgodne z prawem”.
  16. ↑ Liczba i rodzaj miejscowości znajdujących się w gminie według Rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200) wraz ze zmianami wprowadzonymi Rozporządzeniem Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2013 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz ustalenia nazwy obiektu fizjograficznego (Dz.U. z 2013 r. poz. 1629).
  17. ↑ Uchwała Nr XXV-211-09 Rady Gminy Orla z dnia 30 września 2009 r. w sprawie ustalenia dodatkowych nazw miejscowości w języku białoruskiej mniejszości narodowej.
  18. ↑ Peršy tablici i peršy nevdačy.
  19. ↑ Katarzyna Knopik, Gmina Kościerzyna – Kronika wydarzeń 2010–2014, Kościerzyna: Zakład Sportu, Kultury i Turystyki, 2014, ISBN 978-83-907643-0-6, OCLC 898260705.
  20. ↑ a b Porządek obrad posiedzenia Komisji NMiOF. Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych. [dostęp 2013-10-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-07)].
  21. ↑ Porządek obrad posiedzenia KNMiOF w dn. 23 września 2013 r.. Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych. [dostęp 2013-10-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-07)].
  22. ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 maja 2005 r. w sprawie Rejestru gmin, na których obszarze są używane nazwy w języku mniejszości, wzorów wniosków o wpisanie do tego Rejestru oraz o ustalenie dodatkowej nazwy miejscowości lub obiektu fizjograficznego w języku mniejszości narodowej lub etnicznej albo w języku regionalnym (Dz.U. 2005 nr 102, poz. 857).
  23. ↑ Nazwy w językach mniejszości w Polsce. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej. [dostęp 2010-06-29].
  24. ↑ Raport Dotyczący Sytuacji Mniejszości Narodowych i Etnicznych oraz Języka Regionalnego w RP. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. [dostęp 2010-10-05].
  25. ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 marca 2002 r. w sprawie wypadków, w których nazwom i tekstom w języku polskim mogą towarzyszyć wersje w przekładzie na język obcy. (Dz.U. 2002 nr 37, poz. 349).

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Ostrzyce-nazwa ulicy.JPG
Autor: Aotearoa, Licencja: CC BY 3.0
Dwujęzyczna tablica z nazwą ulicy po polsku i kaszubsku w miejscowości Ostrzyce
Barut (Liebenhain) - Gůrny Ślůnsk.JPG
Autor: Pudelek (Marcin Szala), Licencja: CC BY-SA 3.0
Barut (Liebenhain), Upper Silesia
Łubowice tablica.jpg
Autor: Aotearoa, Licencja: CC BY 3.0
Dwujęzyczna tablica z nazwą przed wjazdem do Łubowic
Kolano.jpg
Autor: Aotearoa, Licencja: CC BY 3.0
Dwujęzyczna tablica z nazwą przed wjazdem do wsi Kolano
Kosorowice.jpeg
Tablica miejscowości Kosorowice
Gminy z dodatkowymi nazwami.png
Autor: Aotearoa, Licencja: CC BY 3.0
Gminy w Polsce, w których wprowadzono dodatkowe nazwy w językach mniejszości (stan na 09.04.2019)
Gładyszów.jpg
Autor: Wojtek26, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tablica z nazwą po polsku i łemkowsku przy wyjeżdzie z Gładyszowa
2011-09 Wierzch 26.jpg
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Wierzch (dodatkowa nazwa w j. niem. Deutsch Müllmen) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Głogówek.
Chmielno.jpg
Autor: Aotearoa, Licencja: CC BY 3.0
Dwujęzyczna tablica z nazwą przed wjazdem do wsi Chmielno
Stubendorf - Ortsschild.JPG
Autor: Pudelek (Marcin Szala), Licencja: CC BY-SA 3.0
Bilingual polish-german village boundary Izbicko/Stubendorf, Upper Silesia
Garcz.jpg
Autor: Aotearoa, Licencja: CC BY 3.0
Dwujęzyczna tablica z nazwą przed wjazdem do wsi Garcz
Góra Świętej Anny, Sankt Annaberg.jpg
Autor: Piotron, Licencja: CC BY-SA 3.0
Góra Świętej Anny (tablica z nazwą) w województwie opolskim, Polska.
2011-09 Olbrachcice 03.jpg
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Olbrachcice (dodatkowa nazwa w j. niem. Olbersdorf) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała.
Cisek.jpg
Autor: Aotearoa, Licencja: CC BY 3.0
Dwujęzyczna tablica z nazwą przed wjazdem do Ciska
Ulica Księdza Kossak-Główczewskiego, Jastarnia - 001.JPG
ulica Księdza Kossak-Główczewskiego, Jastarnia
Chmielowice - Chmiellowitz - Polnisch-deutsches Ortsschild mit Fehler.JPG
Autor: Pudelek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Chmielowice - Chmiellowitz - Polnisch-deutsches Ortsschild mit einem Fehler
Dzierżążno.jpg
Autor: Aotearoa, Licencja: CC BY 3.0
Dwujęzyczna tablica z nazwą przed wyjazdem ze wsi Dzierżążno
Tablica dwujęzyczna Malinniki gmina Orla.jpg
Autor: Mikołaj Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Dwujęzyczna tablica w Malinnikach w gminie Orla
Bielanka.jpg
Autor: Aotearoa, Licencja: CC BY 3.0
Dwie tablice z nazwą w językach polskim i łemkowskim przed wjazdem do miejscowości Bielanka
Tablica dwujęzyczna Spiczki gmina Orla.jpg
Autor: Mikołaj Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Dwujęzyczna tablica w Spiczkach w gminie Orla