Dwuliścienne

	Dwuliścienne
	Dwuliścienne
	; Siewka rącznika pospolitego Ricinus communis z dwoma liścieniami różniącymi się kształtem od liści dojrzałych
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	dwuliścienne
	Nazwa systematyczna
	Dicotyledones

Budowa nasienia rośliny dwuliściennej
a) łupina nasienna, b) bielmo, c) liścienie, d) zarodek

Dwuliścienne (Dicotyledones) – wyróżniany w niektórych systemach jeszcze do końca XX wieku takson obejmujący wszystkie rośliny okrytonasienne z wyjątkiem jednoliściennych. Nazwa tej grupy roślin wywodzi się od wspólnej dla nich cechy – obecności dwóch liści zarodkowych (liścieni).

Po zastosowaniu metod molekularnych i lepszym poznaniu filogenezy roślin okrytozalążkowych okazało się, że rośliny dwuliścienne wyróżniane dotychczas jako grupa systematyczna mają parafiletyczne pochodzenie. Aktualne systemy klasyfikacyjne (np. system APG III z 2009 i APG IV z 2016) nie wyróżniają już więc dwuliściennych w randze taksonu. Część rzędów (Nymphaeales, Amborellales i Austrobaileyales) oddzieliła się od wspólnego pnia drzewa filogenetycznego okrytozalążkowych jeszcze przed wyodrębnieniem się kladu roślin jednoliściennych. Wymienione rzędy zaliczane są do tzw. wczesnych dwuliściennych (ang. paleodicots) wspólnie z kilkoma innymi kladami o długiej historii (Chloranthales i klad magnoliowych obejmujący rzędy: Laurales, Magnoliales, Canellales, Piperales). Do kladu dwuliściennych właściwych (ang. eudicots) zaliczane są pozostałe, młodsze grupy roślin okrytozalążkowych.

Ze względu na rozpowszechnienie i prostotę podziału okrytonasiennych na jednoliścienne i dwuliścienne podział ten stosowany jest wciąż w wielu publikacjach popularnych i popularnonaukowych. Systemy klasyfikacyjne roślin okrytonasiennych tworzone od końca XX wieku nie zawierają jednak już dwuliściennych w randze taksonu^[2]^[1].

Morfologia

Łodyga: Zdrewniała lub zielna, często silnie rozgałęziona. Wiązki przewodzące ułożone koncentrycznie (w pierścień), otwarte, z przyrostem wtórnym (łodyga przyrasta na grubość). U wczesnych dwuliściennych rozproszone.
System korzeniowy: Najczęściej palowy.
Liście: Całe lub złożone, często z przylistkami, zwykle z wyraźnym ogonkiem, często złożone, różnokształtne, zwykle z unerwieniem siatkowym, pochwy liściowe są rzadkością. Skórka górna (doosiowa) zaopatrzona w grubą warstwę kutikuli i włoski, skórka dolna (odosiowa) zawiera aparaty szparkowe, wytwarza włoski i cieńszą warstwę kutikuli niż skórka górna. Mezofil – zróżnicowany na palisadowy i gąbczasty.
Kwiaty: Najczęściej złożone z 5- lub 4-członowych okółków z kielichem i koroną. U wczesnych dwuliściennych znacznie prostsze, z 2- lub 3-członowych okółków, czasem o ustawieniu spiralnym (np. magnoliowce).
Nasiona: Bielmowe lub bezbielmowe, zarodek ma dwa liścienie.

Początkowe stadium rozwoju rośliny dwuliściennej (siewka), A – liścienie

Historyczne ujęcia systematyczne

Podział według systemu Cronquista (1981)

Według systemu Cronquista rośliny dwuliścienne stanowią jedną z dwóch klas okrytonasiennych (obok jednoliściennych), określone są nazwą naukową Magnoliopsida i dzielą się na 6 podklas:

Magnoliidae (8 rzędów)
Hamamelidae (11 rzędów)
Caryophyllidae (3 rzędy)
Dilleniidae (13 rzędów)
Rosidae (18 rzędów)
Asteridae (11 rzędów)

Podział według systemu Takhtajana (1997)

Podobnie jak w systemie Cronquista, według systemu Takhtajana rośliny dwuliścienne stanowią jedną z dwóch klas okrytonasiennych (obok jednoliściennych), określone są nazwą Magnoliopsida, ale dzielą się na 11 podklas:

Podział według systemu Reveala (1994-1999)

W systemie Reveala dwuliścienne nie są wyróżnione jako odrębny takson. Okrytonasienne dzielą się na 5 klas, z czego 4 odpowiadają dawnym dwuliściennym:

Magnoliopsida Brongn., Enum. Pl. Mus. Paris: xxvi, 95 1843
Piperopsida Bartl., Ord. Nat. Pl.: 78, 83 1830
Ranunculopsida Brongn., Enum. Pl. Mus. Paris: xxvi, 96 1843
Rosopsida Batsch, Dispos. Gen. Pl. Jenens.: 28 1788

Przypisy

↑ ^a ^b James L. Reveal: Classification of extant Vascular Plant Families – An expanded family scheme (ang.). plantsystematics.org, 2008. [dostęp 2009-05-13].
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-13] (ang.).

[reveal-1] James L. Reveal: Classification of extant Vascular Plant Families – An expanded family scheme (ang.). plantsystematics.org, 2008. [dostęp 2009-05-13].

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-13] (ang.).

[1]

[2]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne