Dwuskrzydłowate

Dwuskrzydłowate
Ilustracja
Shorea robusta
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządróżopodobne
Rządślazowce
Rodzinadwuskrzydłowate
Nazwa systematyczna
Dipterocarpaceae Blume
Bijdr.: 222. 20 Sep-7 Dec 1825[3]

Dwuskrzydłowate, dwuskrzydlowate, dwuskrzydlcowate (Dipterocarpaceae) – rodzina roślin z rzędu ślazowców. Obejmuje trzy podrodziny: Dipterocarpoideae z 13 rodzajami i 470 gatunkami, Monotoideae z 3 rodzajami i 30 gatunkami oraz monotypową Pakaraimaeoideae z jednym gatunkiem. Ta ostatnia znana jest tylko z Wyżyny Gujańskiej. Podrodzina Monotoideae obejmuje rodzaj Monotes występujący w równikowej Afryce i na Madagaskarze, Marquesia w tropikalnej Afryce i Pseudomonotes w Kolumbii (Ameryka Południowa). Przedstawiciele podrodziny Dipterocarpoideae odgrywają istotną rolę w lasach równikowych Azji południowo-wschodniej. Drzewa z ostatniej podrodziny, a zwłaszcza Dipterocarpus, Hopea, Shorea i Vatica, są dominującym źródłem drewna egzotycznego dla międzynarodowego rynku drzewnego. Z powodu nadmiernej eksploatacji i niszczenia siedlisk wiele gatunków dramatycznie zmniejsza swoje zasoby i staje się zagrożona. Poza drewnem wiele gatunków jest istotnym źródłem także innych produktów takich jak żywice (damara), kamfora, olejki eteryczne i oleje roślinne pozyskiwane z nasion[4].

Dipterocarpus costatus
Hopea ponga
Monotes kerstingii

Morfologia

Pokrój
W większości zimozielone drzewa, w tym osiągające ponad 70 m wysokości, rzadziej krzewy (Pakaraimaea)[4].
Liście
Skrętoległe, pojedyncze, często skórzaste, całobrzegie[4].
Kwiaty
Promieniste, obupłciowe, rozwijają się szczytowo lub w kątach liści w gronach i wiechach, rzadziej w wierzchotkach. Działek kielicha jest pięć, są one trwałe i podczas owocowania znacznie się powiększają. Płatków korony jest 5 i są one wolne lub zrośnięte u nasady. Pręcików jest od 5 do wielu. Są one wolne lub częściowo pozrastane u dołu. Często łącznik między pylnikami przerasta główkę pręcika tworząc płonny wyrostek. Zalążnia jest górna lub wpół dolna, powstaje z 3–4 zrośniętych owocolistków wykształcających w poszczególnych komorach od 1 do kilku zalążków[4].
Owoce
Jednonasienne orzechy lub torebki opatrzone aparatem lotnym lub przynajmniej z zachowanymi, błoniastymi działkami[4]. Aparatem lotnym są 2, 3 lub 5 skrzydełek powstających ze zrastających się po przekwitnieniu w różnym stopniu działek kielicha[5].

Systematyka

Pozycja systematyczna i podział według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jedna z rodzin z rzędu ślazowców Malvales, siostrzana dla Sarcolaenaceae w obrębie kladu różowych roślin okrytonasiennych. Z rodziny wyodrębniono dawniej zaliczaną tu monotypową podrodzinę Pakaraimaeoideae z rodzajem Pakaraimaea, który wskazywany jest jako siostrzany względem czystkowatych[2] lub włączany do tej rodziny[6].

ślazowce

Neuradaceae




Thymelaeaceaewawrzynkowate




Sphaerosepalaceae




Bixaceaearnotowate




Cistaceaeczystkowate




Sarcolaenaceae



Dipterocarpaceaedwuskrzydłowate







Cytinaceaemorzyczystkowate



Muntingiaceaerozcięgowate




Malvaceaeślazowate





Wykaz rodzajów[7][5]
  • podrodzina Monotoideae
    • Marquesia Gilg
    • Monotes A.DC.
    • Pseudomonotes A.C.Londoño, E.Alvarez & Forero
  • podrodzina Dipterocarpoideae
    • Anisoptera Korth.
    • Cotylelobium Pierre
    • Dipterocarpus C.F.Gaertn.dwuskrzydla
    • Dryobalanops C.F.Gaertn.
    • Shorea Roxb. ex C.F.Gaertn.damarzyk (w tym Hopea, Neobalanocarpus, Parashorea)
    • Stemonoporus Thwaites
    • Upuna Symington
    • Vateria L.sąkwiel
    • Vateriopsis F.Heim
    • Vatica L.

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-10-29] (ang.).
  3. Robert W. Kiger, James L. Reveal: A comprehensive scheme for standardized abbreviation of usable plant-family names and type-based suprafamilial names. [dostęp 2015-12-25].
  4. a b c d e Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 130-131. ISBN 1-55407-206-9.
  5. a b Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. wydanie II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 830. ISBN 83-214-1305-6.
  6. Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 397-400. ISBN 978-1-842466346.
  7. List of Genera in DIPTEROCARPACEAE, [w:] Vascular plant families and genera [online], Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-10-29] (ang.).

Media użyte na tej stronie

Monotes kerstingii MS 6635.JPG
Autor: Marco Schmidt, Licencja: CC BY-SA 3.0
Monotes kerstingii in the Papatia Botanical Garden, N Benin
Hopea Ponga 07.JPG
Autor: Vinayaraj, Licencja: CC BY-SA 3.0
Hopea Ponga
Gardenology.org-IMG 7060 qsbg11mar.jpg
Autor: Raffi Kojian, Licencja: CC BY-SA 3.0
This photo is from Gardenology.org and is available under CC-BY-SA 3.0 license. If you use it, please include attribution to Gardenology.org, with a link if the media allows it. If the name is missing, click here.