Dymitr z Tesaloniki
| męczennik | |
 Mozaika z wizerunkiem Dymitra w kijowskim Monasterze o Złotych Kopułach | |
| Data i miejsce urodzenia | ≈270 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Czczony przez | |
| Wspomnienie | 9 kwietnia, |
| Atrybuty | |
| Patron | Wenecji, Salonik, Konstantynopola, żołnierzy wyznania prawosławnego |
| Szczególne miejsca kultu | Bazylika Świętego Dymitra w Salonikach |
Dymitr z Tesaloniki (gr. Δημήτριος της Θεσσαλονίκης, cs. Дмитрий Солу́нский; ur. ok. 270[1], zm. 306[1][2]) – męczennik, święty Kościoła katolickiego, prawosławnego, ormiańskiego i koptyjskiego.
Żywot
Dymitr (Demetriusz) pochodził z Tesaloniki. Zginął śmiercią męczeńską w 306 roku[1][2], prawdopodobnie w Sirmium (dziś Sremska Mitrovica)[3].
Wedle żywotów, cesarz Dioklecjan (284–305) lub Maksymian (286–305) miał wyznaczyć młodego Dymitra na urząd prokonsula, nie wiedząc że był on chrześcijaninem. Zamiast wypełniać edykt Dioklecjana nakazujący prześladowanie chrześcijan, Dymitr głosił Ewangelię w Salonikach. Aresztowany i wtrącony do więzienia, przekonał swego przyjaciela Nestora, aby ów stanął do walki z gladiatorem, który zabijał chrześcijan na arenie, rzucając ich na włócznie. Po zwycięstwie i męczeństwie Nestora, Dymitr zginął w więzieniu przebity dzidami[2].
Kult świętego
Kult świętego Dymitra rozwinął się w Tesalonikach i później rozszerzył zarówno na wschód i zachód Europy[4]. Dymitr czczony jest we wszystkich autokefalicznych Kościołach prawosławnych.
- Relikwie
Relikwie Świętego znajdują się w bazylice św. Dymitra w Salonikach (gr. Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης).
- Patronat
Wielki męczennik Dymitr uważany jest za patrona służących w wojsku żołnierzy wyznania prawosławnego. Wierni modlą się do niego w obliczu zagrożenia najazdem innowierców oraz o przywrócenie wzroku.
Jest patronem miast: Wenecji, Salonik i Konstantynopola (obecnie Stambuł).
- Ikonografia
W ikonografii święty przedstawiany jest jako młody mężczyzna bez brody, w stroju oficera rzymskiego, przykryty zielonym płaszczem. W prawej ręce ma zwój pisma oraz pikę, ostrzem zwróconą do góry. Lewą ręką trzyma przy nodze miecz. Na zwoju znajdują się słowa:
Panie, nie zgub grodu i ludzi, bowiem jeśli uratujesz go wraz z nimi i ja zbawię się, a jeśli ich zgubisz, zginę i ja.
- Dzień obchodów
Jego wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 9 kwietnia i 26 października. Cerkiew prawosławna wspomina wielkiego męczennika (gr. μεγαλομάρτυς) 26 października/8 listopada[5], tj. 8 listopada według kalendarza gregoriańskiego.
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Liturgia katolicka
- ↑ Liturgia prawosławna według kalendarza juliańskiego
- ↑ Prawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego
Przypisy
- ↑ a b c d Saint Demetrios, The Myrrh-Streamer, The Greek Orthodox Church of St. Demetrios [dostęp 2022-06-04] (ang.).
- ↑ a b c d Holy Glorious Dēmḗtrios the Myrrh-gusher of Thessaloniki, The Orthodox Church in America [dostęp 2022-06-04] (ang.).
- ↑ a b M. Vickers, Sirmium or Thessaloniki? A critical examination of the st. Demetrius legend, „Byzantinische Zeitschrift”, 67 (2), 1974, s. 337–350 (ang.).
- ↑ Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 2: D-G. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 1997, s. 85. ISBN 83-7097-374-4.
- ↑ Podwójne datowanie.
Bibliografia
- Jarosław Charkiewicz, Dymitr z Tesalonik (ok. 306), Cerkiew.pl.
- Joachim Schäfer, Demetrios von Saloniki, Ökumenisches Heiligenlexikon (niem.).
Media użyte na tej stronie
Kievan mosaic of Saint Demetrius Solunsky (early 1113 year, Kiev). Non-natural colours.
