Dymnica

Dymnica
Ilustracja
Dymnica pospolita
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

jaskropodobne

Rząd

jaskrowce

Rodzina

makowate

Rodzaj

dymnica

Nazwa systematyczna
Fumaria L.
Sp. Pl. 699. 1753
Typ nomenklatoryczny

Fumaria officinalis L.[3]

Dymnica pospolita
Kwiat dymnicy pospolitej
Dymnica wielkokwiatowa

Dymnica (Fumaria L.) – rodzaj roślin z rodziny makowatych (z podrodziny dymnicowych, w niektórych ujęciach systematycznych podnoszonych do rangi rodziny dymnicowatych). Obejmuje około 50 gatunków, zamieszkujących Europę, zachodnią Azję oraz północną i wschodnią Afrykę[4]. Są to jednoroczne rośliny samopylne i poliploidalne[5][6]. Dymnica pospolita Fumaria officinalis wykorzystywana była do uzyskania żółtego barwnika[6].

Naukowa nazwa rodzajowa utworzona została z łacińskiego słowa fumus oznaczającego „dym” w nawiązaniu do zapachu korzeni[7].

Rozmieszczenie geograficzne

Zasięg rodzaju obejmuje całą Europę, południowo-zachodnią Azję (na wschodzie po Kazachstan, zachodnie Chiny, Nepal), północną i wschodnią Afrykę[4]. Najbardziej zróżnicowany jest w zachodniej części obszaru śródziemnomorskiego[5][7]. W górach Afryki Wschodniej rośnie tylko jeden gatunek[5][6]. W Europie występuje 39 gatunków[6]. Kilka gatunków jest szeroko rozprzestrzenionych poza pierwotny zasięg i występuje we wschodniej Azji, w Australii i Nowej Zelandii, w południowej Afryce, na rozległych obszarach Ameryki Północnej i Południowej[4][5][7].

W Polsce rośliny z tego rodzaju występują tylko jako introdukowane (antropofity), przy czym cztery gatunki są zadomowione, a cztery zawlekane są przejściowo (mają status efemerofitów)[8].

Gatunki flory Polski[8]
  • dymnica drobnokwiatowa Fumaria vaillantii Loisel. – antropofit zadomowiony
  • dymnica gęstokwiatowa Fumaria densiflora DC. – efemerofit
  • dymnica murowa Fumaria muralis Sond. ex W.D.J. Koch – efemerofit
  • dymnica pospolita Fumaria officinalis L. – antropofit zadomowiony
  • dymnica różowa Fumaria schleicheri Soy.-Will. – antropofit zadomowiony
  • dymnica szerokodziałkowa Fumaria rostellata Knaf – antropofit zadomowiony
  • dymnica wąskolistna Fumaria parviflora Lam. – efemerofit
  • dymnica wielkokwiatowa, d. pnąca Fumaria capreolata L. – efemerofit

Morfologia

Pokrój
Rośliny zielne z cienkim korzeniem palowym i łodygą nagą, kanciastą, rozgałęzioną na całej długości. Rośliny rosnące w cieniu lub z innych powodów niekorzystnych są wiotkie i bardzo luźno rozgałęzione[5].
Liście
Skrętoległe, dolne na długich ogonkach, górne siedzące. Blaszka liściowa 2-, 3-, czasem 4-krotnie pierzasta lub trójlistkowa[5].
Kwiaty
Zebrane w groniaste kwiatostany wyrastające naprzeciw liści, wydłużające się w czasie owocowania. Kwiaty osadzone są na krótkich szypułkach i wsparte łuskowatymi, równowąskimi lub jajowatymi przysadkami. Kwiaty są grzbieciste. Działki kielicha są ząbkowane. Większy płatek korony z zewnętrznego okółka z rozdętą ostrogą. Pozostałe płatki złączone na wierzchołkach. Pręciki dwa[5], nasadami nitek przylegające do płatków. Zalążnia jajowata, szyjka słypka z rozwidlonym znamieniem[7].
Owoce
Niepękająca torebka[7], kulistawego kształtu[5].

Systematyka

Rodzaj z rodziny makowatych Papaveraceae i podrodziny dymnicowych Fumarioideae, w niektórych ujęciach systematycznych podnoszonych do rangi odrębnej rodziny dymnicowatych. W obrębie rodziny rodzaj klasyfikowany jest do plemienia Fumarieae i podplemienia Fumariinae[9].

Wykaz gatunków[4]
  • Fumaria abyssinica Hammar
  • Fumaria agraria Lag.
  • Fumaria ajmasiana Pau & Font Quer
  • Fumaria × alberti Foucaud & Rouy
  • Fumaria asepala Boiss.
  • Fumaria atlantica Coss. & Durieu ex Hausskn.
  • Fumaria ballii Pugsley
  • Fumaria barnolae Sennen & Pau
  • Fumaria bastardii Boreau
  • Fumaria berberica Pugsley
  • Fumaria bicolor Sommier ex Nicotra
  • Fumaria bracteosa Pomel
  • Fumaria × burnatii Verg.
  • Fumaria capitata Lidén
  • Fumaria capreolata L. – dymnica wielkokwiatowa, d. pnąca
  • Fumaria coccinea Lowe ex Pugsley
  • Fumaria × condensata Pau
  • Fumaria daghestanica Michajlova
  • Fumaria densiflora DC. – dymnica gęstokwiatowa
  • Fumaria dubia Pugsley
  • Fumaria erostrata (Pugsley) Lidén
  • Fumaria faurei (Pugsley) M.Linden
  • Fumaria flabellata Gasp.
  • Fumaria × gagrica Michajlova
  • Fumaria gaillardotii Boiss.
  • Fumaria indica (Hausskn.) Pugsley
  • Fumaria judaica Boiss.
  • Fumaria kralikii Jord.
  • Fumaria macrocarpa Parl.
  • Fumaria macrosepala Boiss.
  • Fumaria mairei Pugsley ex Maire
  • Fumaria maurorum Maire
  • Fumaria melillaica Pugsley
  • Fumaria microstachys Kralik ex Hausskn.
  • Fumaria mirabilis Pugsley
  • Fumaria montana J.A.Schmidt
  • Fumaria munbyi Boiss. & Reut.
  • Fumaria muralis Sond. ex W.D.J.Koch – dymnica murowa
  • Fumaria normanii Pugsley
  • Fumaria occidentalis Pugsley
  • Fumaria officinalis L. – dymnica pospolita
  • Fumaria ouezzanensis Pugsley
  • Fumaria × painteri Pugsley
  • Fumaria parviflora Lam. – dymnica wąskolistna
  • Fumaria petteri Rchb.
  • Fumaria platycarpa Lidén
  • Fumaria pugsleyana (Pugsley) Lidén
  • Fumaria purpurea Pugsley
  • Fumaria ragusina (Pugsley) Pugsley
  • Fumaria reuteri Boiss.
  • Fumaria rifana Lidén
  • Fumaria rostellata Knaf – dymnica szerokodziałkowa
  • Fumaria rupestris Boiss. & Reut.
  • Fumaria schleicheri Soy.-Will. – dymnica różowa
  • Fumaria segetalis (Hammar) Cout.
  • Fumaria sepium Boiss. & Reut.
  • Fumaria skottsbergii Lidén
  • Fumaria vaillantii Loisel. – dymnica drobnokwiatowa

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-04] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-03].
  4. ↑ a b c d Fumaria Tourn. ex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-05].
  5. ↑ a b c d e f g h Mingli Zhang & Magnus Lidén: Fumaria Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-08-05].
  6. ↑ a b c d David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 374. ISBN 978-1-107-11502-6.
  7. ↑ a b c d e David E. Boufford: Fumaria Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-08-05].
  8. ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 85, ISBN 978-83-62975-45-7.
  9. ↑ Genus Fumaria L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-08-05].

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Fumaria officinalis subsp. officinalis sl5.jpg
Autor: Stefan.lefnaer, Licencja: CC BY-SA 4.0
Corolla with sepals

Taxonym: Fumaria officinalis subsp. officinalis ss Fischer et al. EfÖLS 2008 ISBN 978-3-85474-187-9
Location: Falkenberg in Stammersdorf, Vienna-Floridsdorf - ca. 275 m a.s.l.

Habitat: wayside
Fumaria officinalis subsp. officinalis sl1.jpg
Autor: Stefan.lefnaer, Licencja: CC BY-SA 4.0
Habitus / inflorescences

Taxonym: Fumaria officinalis subsp. officinalis ss Fischer et al. EfÖLS 2008 ISBN 978-3-85474-187-9
Location: Falkenberg in Stammersdorf, Vienna-Floridsdorf - ca. 275 m a.s.l.

Habitat: wayside
Fumaria April 2010-1.jpg
Autor: Alvesgaspar, Licencja: CC BY-SA 3.0
White Ramping Fumitory.