Dynak

Dynak

wieś
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	przasnyski
Gmina	Jednorożec
Liczba ludności (2011)	133[1][2]
Strefa numeracyjna	29
Kod pocztowy	06-323[3][4]
Tablice rejestracyjne	WPZ
SIMC	0510480[4]
Położenie na mapie gminy Jednorożec Dynak
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Dynak
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Dynak
Położenie na mapie powiatu przasnyskiego Dynak
53°11′53″N 21°09′05″E/53,198056 21,151389

Dynak (kurp. Dynåk^[5]) – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie przasnyskim, w gminie Jednorożec^[4][6]. Leży w Puszczy Zielonej.

Wiadomości ogólne

Widok na wieś

Nazwa

Uważa się, nazwa pochodzi od dawniej używanego imienia Dynak pochodzącego od imienia Dionizy^[7]. Jednak w księdze bartnej zachodniej Kurpiowszczyzny (1710–1760)^[8] przy zapisie z 1736 pojawia się notka o łące pod dinakiem. Mogło to być określenie miejsca^[9].

Jeden z drewnianych domów we wsi

Świetlica wiejska (dawna remiza OSP)

Zmiany administracyjne

Omawiany teren po III rozbiorze trafił do Prus Nowowschodnich (departament płocki, powiat przasnyski). Stanowiła dobra rządowe w ekonomiii Przasnysz^[10]. Po powstaniu Księstwa Warszawskiego Dynak był częścią departamentu płockiego i powiatu przasnyskiego. W Królestwie Polskim włączono go do województwa płockiego, obwodu przasnyskiego i powiatu przasnyskiego. W 1837 województwa przemianowano na gubernie, w 1842 obwody na powiaty, a powiaty na okręgi sądowe. Od 1867 Olszewka znalazła się w gminie Baranowo, powiecie przasnyskim i guberni płockiej. Od 1919 wieś należała do powiatu przasnyskiego w województwie warszawskim. W 1933 utworzono gromady. Wieś Dynak stanowiła gromadę w granicach gminy Baranowo. Z dniem 1 listopada 1939 do III Rzeszy wcielono północną część województwa warszawskiego, w tym powiat przasnyski i wieś Dynak jako część Rejencji Ciechanowskiej w prowincji Prusy Wschodnie. Gdy w 1944 przywrócono przedwojenną administrację, Dynak należała do powiatu przasnyskiego i województwa warszawskiego. W 1954 zlikwidowano gminy i zastąpiono je gromadami. W latach 1962–1972 wieś należała do gromady Parciaki. W 1973 przywrócono istnienie gminy Jednorożec, do której włączono Dynak. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego. Od 1999 Dynak znajduje się w gminie Jednorożec w powiecie przasnyskim i województwie mazowieckim^[11].

Plac zabaw

Części wsi

W użyciu są nazwy miejscowe określające części wsi Dynak: Bocianica i Zagocianka^[12].

Historia

Miejscowość Dynak po raz pierwszy notowana jest w opisie statystycznym powiatu przasnyskiego z 1815. Istniało tu 5 domów z 20 mieszkańcami (9 mężczyznami i 11 kobietami)^[13]. Pierwsi mieszkańcy Dynaku zajmowali się tkactwem, bartnictwem, rolnictwem i przędzeniem wełny oraz lnu^[7]. W 1827 wieś liczyła 6 domów i 31 mieszkańców^[14].

Wieś naniesiono na mapę kwatermistrzostwa. Sekcję przedstawiającą ten teren^[15] opracowano przed powstaniem listopadowym^[16]. W 1848 w Dynaku było 9 domów, w których mieszkało 57 osób (30 mężczyzn i 27 kobiet)^[17]. W Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich wydanym w 1881 czytamy, że wieś znajdowała się w parafii Baranowo^[18]. W 1907 wieś przyłączono do nowej parafii Parciaki^[19].

W okresie powstania styczniowego między Dynakiem, Budami Rządowymi a Cierpiętami odbyła się bitwa powstańców z Rosjanami. Określa się ją mianem bitwy pod Cierpiętami i datuje na 17 sierpnia 1863^[20].

Krzyż z 1888

Według spisu powszechnego z 1921 we wsi istniały 22 domy, w których mieszkało 106 osób^[21]. W 1939 we wsi mieszkało 150 osób, w 1945 – 187, a w 1949 – 73 osoby (34 mężczyzn i 39 kobiet)^[22].

W 1955 zbudowano remizę strażacką. W latach 60. XX wieku zorganizowano jednostkę OSP. Przestała funkcjonować około 1992^[12].

W latach 60. XX wieku część mieszkańców wyemigrowała na tzw. Ziemie Odzyskane, m.in. w Słupskie^[23].

W 1973 sołtysem wsi był Franciszek Ciężar^[11].

W 2002 we wsi notowano 32 gospodarstwa domowe^[24].

Współcześnie

Na dzień 25 listopada 2011 we wsi notowano 138 osób: 68 kobiet i 70 mężczyzn^[11]. Na dzień 31 grudnia 2014 wieś zamieszkiwało 18 osób w wieku przedprodukcyjnym, 92 w wieku produkcyjnym i 22 w wieku poprodukcyjnym, łącznie 132 osoby^[25]. Sołtyską sołectwa Dynak jest Marzena Wilga^[26].

Wierni wyznania rzymskokatolickiego należą do parafii św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Parciakach^[27].

We wsi znajduje się kilka przydrożnych krzyży, w tym metalowy osadzony w kamieniu z 1888. W lesie koło wsi jest wiele kapliczek skrzynkowych^[28][29].

Dawną remizę strażacką wyremontowano i przeznaczono na świetlicę wiejską^[30]. Otwarcie nastąpiło w 2021^[31]. We wsi zbudowano siłownię zewnętrzną^[30]. W Dynaku od 2021 działa Koło Gospodyń Wiejskich^[32].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Dynak, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 251 .